آیا BRICS می تواند G۷ را به چالش بکشد؟

نویسندگان: سعید سیفی، کارشناس ارشد روابط بین الملل و علی رضوان پور، مدرس دانشگاه و تحلیل گر مسائل بین الملل

دیپلماسی ایرانی: برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی در حال تصمیم گیری برای این موضوع هستند که آیا زمان آن رسیده است با یک اتحاد ژئوپلیتیکی رقیب به مصاف گروه هفت قدرتمند بروند؟

رهبران کشورهای عضو گروه بریکس – برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی – برای نشستی در ژوهانسبورگ گرد هم آمدند تا در مورد اینکه آیا باید این بلوک را گسترش داد تا آن را به رقیبی قوی تر برای گروه هفت، متشکل از بزرگترین اقتصادهای توسعه یافته جهان، از جمله ایالات متحده تبدیل کنند. یک مقام چینی به نقل از فایننشال تایمز گفت: «اگر ما بریکس را گسترش دهیم تا سهمی مشابه از تولید ناخالص داخلی جهان همانند گروه G7 را به خود اختصاص دهیم، آن گاه صدای جمعی ما در جهان قوی‌تر خواهند شد.» سیریل رامافوزا، رئیس‌جمهوری آفریقای جنوبی، پیش از نشست گروه بریکس در این کشور گفت که تقویت نفوذ بریکس «یک تمایل مشترک برای داشتن نظم جهانی متعادل‌ تر» را برآورده می‌کند. روسیه از متحدانش در غرب ناامید شده زیرا غرب با جنگ مسکو در اوکراین مخالف است و چین که درگیر تشدید درگیری های تجاری و دیپلماتیک با ایالات متحده است، به ویژه مشتاق تقویت بریکس است.

چین مدت‌هاست که قصد دارد عضویت خود را در این اتحادیه که در حال حاضر حدود 40 درصد از جمعیت جهان و یک چهارم اقتصاد جهانی را تشکیل می‌دهد، تثبیت کند. اما هند و برزیل از ترس از دست دادن نفوذ خود و افزایش سلطه چین، در پیروی کردن از پکن و مسکو محتاط هستند. آیا بریکس می تواند به اندازه کافی برای مقابله جدی با G7 متحد شود و رشد کند؟  کشورهای گروه بریکس حدود 42 درصد از جمعیت جهان را به خود اختصاص داده اند. اما در کنار سایر گروه‌ها، کشورهای عضو گروه بریکس کمترین نقاط مشترک را دارند، جدای از بیزاری از نفوذ ایالات متحده در امور مالی، اقتصاد و ژئوپلیتیک جهانی. 

رد کردن نقش گروه بریکس یک اشتباه است

برای غرب اشتباه خواهد بود که نقش بریکس را به‌عنوان «محل گفت وگو با تأثیر کم بر سیاست خارجی ایالات متحده» رد کند. بریکس به تدریج در حال اثرگذاری است. بیش از 20 کشور جهان برای پیوستن به این گروه  ابراز علاقه کرده اند. زمانی که یک کلوپ سیاسی لیست انتظاری برای ورود دارد، دشوار است که آن را نامربوط توصیف کنیم. اعضای بالقوه بریکس این سازمان را "به عنوان تلاشی جدی برای پرکردن یک خلاء" در نظم جهانی به رهبری ایالات متحده می دانند که نیازهای آنها را برآورده نمی کند. این کشورها لزوماً ایالات متحده را دشمن نمی بینند. آنها فکر می کنند که واشنگتن دائماً با اصرار بر اینکه این کشورها باید مطابق با سیاست هایش عمل کنند، "به حاکمیت آنها ضربه می زند". ایالات متحده باید فشار بر کشورهای کوچکتری را که از احساس قلدری آن رنج می برند، جدی بگیرد. 

به گفته اکونومیست، این نشست می تواند محوری باشد و "صدای مخالف منتقد احتمالا صدای هند خواهد بود." دهلی نو در ابتدای پیدایش این بلوک به روسیه به عنوان وزنه ای در مقابل چین نیاز داشت، اما اکنون این کشور از نفوذ "اقتصادی و ژئوپلیتیک رو به رشد" خود استفاده می کند و مسکو در این رقابت کمک چندانی در مبارزه با تسلط پکن ندارد، زیرا در طول جنگ خود در اوکراین به شدت به حمایت چین نیاز دارد. هند همچنین در مورد برخی از کشورها مانند کوبا و بلاروس نگران است، از ترس اینکه آنها "روسیه های کوچک باشند، صحبت های چین را تکرار کنند" و تلاش هند برای معرفی خود به عنوان رقیب چین برای رهبری جنوب جهانی را از مسیر خود خارج کند. 

اگر چین به گسترشی که می‌خواهد دست یابد، تأثیر خود را در صحنه ثابت خواهد کرد. اما اگر مسیر چین مسدود شود، شکاف عمیق این گروه را نشان خواهد داد.