ارمنستان سردردی برای روسیه

نویسنده: بیار عقیقی

دیپلماسی ایرانی: زمانی که پوتین تصمیم به حمله به اوکراین را گرفت مشخص بود از جمله تاثیرات همراه با جنگ ترساندن متحدان در حیاط خلوت این کشور قبل از دشمنان ناتو است تا به این ترتیب آن‌ها از تفکر برای حرکت در خارج از چارچوب نفوذ روسیه بازداشته شوند؛ اما طولانی شدن جنگ و بازتاب‌ شکست‌های ارتش روسیه در اوکراین روند امور را معکوس کرد.

اگر قزاقستان که روس‌ها برای متوقف کردن اعتراضات ژانویه 2022 در آن‌جا زیر چتر «سازمان پیمان امنیت جمعی» مداخله کردند، نارضایتی خود را از روسیه در چندین مورد نشان داد؛ اما ارمنستان فراتر از این رفت. علت نیز موضع روسیه در جنگ اقلیم قره باغ است. علی رغم اینکه روس‌ها تضمین‌هایی را برای نظارت بر توافق بدست آمده در این رابطه ارائه کردند؛ اما آن‌ها در برابر اقدامات نقض کننده آذربایجان ناتوان ایستادند. در اینجا برای ارمنستان این‌گونه به نظر رسید که مسکو خواهان حفظ ثبات در جنوب قفقاز به ضرر این کشور است به طوری که آنکارا را ناراحت نکند.

این امر ارمنی‌ها را به سمت غرب سوق داد و آن‌ها موفق به جلب حمایت اردوگاه غربی شدند که عملاً آن‌ها را از روسیه دور کرد. این اتفاق نمی‌افتاد، اگر روس‌ها به عنوان مثال تکلیف جنگ اوکراین را مشخص کرده بودند یا می‌توانستند نه در کلام بلکه عملا شروط خود را تحمیل کنند. ارمنستان و نیز قزاقستان می‌دانند عدم اطاعت از روسیه احتمالا شبح جنگ‌های چچن، داغستان و گرجستان را به عرصه بازگرداند؛ اما دور شدن از روس‌ها نمی‌تواند ماجراجویی‌ای احمقانه درنظر گرفته شود، بلکه بیشتر به مسئله کاهش نفوذ روسیه در جهان نزدیک تر است.

هم زمان روسیه نمی‌تواند تصمیم خود را از طریق نیروی نظامی در جنوب قفقاز تحمیل کند؛ زیرا نمی‌تواند عرصه‌های درگیری خارج از اوکراین را افزایش دهد. همچنین اجازه دادن به آذربایجان برای ادامه سیطره بر گذرگاه لاچین مداخله بیشتر غرب را سبب می‌شود و تلاش‌های ایران و ترکیه برای مهار آن موثر نخواهد بود به ویژه اینکه برگه «نسل کشی ارامنه» در هر لحظه آماده استفاده شدن است؛ اما مسئله برجسته این است که آذربایجان کشوری است که روابط مستحکمی با غرب دارد. همچنین برخوردهای سیاسی و اقتصادی‌ای در دروه گذشته با ایران به علت این رابطه داشته است. هرچند تهران آن را منحصراً به روابط آذربایجان با اسرائیل مرتبط می کند.

برای موفقیت در جنوب قفقاز در برابر ارمنستان و آذربایجان، برتری بر ترک‌ها و ایرانی‌ها و در مشت گرفتن آسیای میانه پوتین باید جنگ در اوکراین را یکسره کند. انتصاب‌های اخیر در ارتش روسیه از طریق وارد کردن فرماندهان بلندپایه در جنگ به طور مستقیم را می‌توان آخرین تلاش پوتین برای پایان دادن به جنگ طبق شروط خود به حساب آورد.

با این حال، نمی‌توان تأیید کرد که مسکو در این جنگ پیروز خواهد شد؛ زیرا همه نشانه‌ها ناتوانی این کشور را در دستیابی به اهداف اصلی خود در کییف نشان می‌دهد. این مسئله «استقلال دوم» کشورهای شوروی سابق را پایه گذاری خواهد کرد. 

پوتین به جای سرزنش و توبیخ وزارت تجارت و صنعت این کشور شایسته بود علت اصرار زلنسکی برای باقی ماندن در کی یف را متوجه شود تا بفهمد دوران ترسیدن کشورهای کوچک از روسیه تمام شده است.

منبع: العربی الجدید (انگلستان)/تحریریه دیپلماسی ایرانی/11