ریاض چگونه بدون روگردانی از واشنگتن به پکن نزدیک شد؟

دیپلماسی ایرانی: سفر شی جین پینگ، رئیس جمهوری چین به عربستان سعودی به تقویت بیش از پیش روابط دو کشور انجامید و تلاش عربستان نمایانگر ایجاد تعادل میان پکن و متحد سنتی‌اش واشنگتن بود.

شی جین پینگ طی دو اجلاس در عربستان سعودی با کشورهای شورای همکاری، منطقه‌ای که مدت‌هاست حیاط خلوت ایالات متحده و سرشار از نفت و گاز است، خواستار برقراری روابط نزدیک امنیتی و نیز در حوزه انرژی شد.

وی همچنین حدود 40 قرارداد با مقامات سعودی در زمینه های مختلف از هیدروژن گرفته تا مسکن امضا کرد.

با این حال، فقدان آشکار پیشرفت‌ها در موضوعات حساسی مانند دفاع و ارتباطات به ایالات متحده اجازه می دهد تا از نگرانی هایی که در هشدار دادن درباره «برخی شراکت‌های» احتمالی که مخل روابط میان ایالات متحده و عربستان سعودی است، بکاهد.

برای چندین دهه، عربستان سعودی و ایالات متحده شراکتی به نام “نفت در برابر امنیت” را میان خود برقرار کرده اند.

در حالی که واشنگتن قول حمایت نظامی خود را به ویژه از طریق فروش گسترده تسلیحات می دهد ریاض نیز عرضه کافی نفت را تضمین کرده است.

با این حال، این روابط تاریخی به ویژه در مورد موضوع نقض حقوق بشر و نفت تیره شد.

آمریکایی ها که از کاهش اخیر تولید نفت اوپک پلاس عصبانی هستند، اعلام کردند در حال بازگشت به روابط خود با عربستان هستند.

ائتلاف اوپک پلاس شامل 13 عضو سازمان کشورهای صادرکننده نفت اوپک به ریاست عربستان سعودی و ده شریک آن به ریاست روسیه است.

در خلال سفر شی جین پینگ به ریاض در روز چهارشنبه گذشته، کاخ سفید اعلام کرد که از نفوذ فزاینده چین در خاورمیانه آگاه است و به گفته او این موضوع برای حفظ نظم بین المللی نامناسب است.

اما واشنگتن به صراحت اعلام کرد که از هیچ کشوری نمی خواهد که بین ایالات متحده و چین یکی را انتخاب کند.

ریاض نیز اعلام کرد که قصد انجام این کار را ندارد.

فیصل بن فرحان، وزیر امور خارجه عربستان روز جمعه گفت: ما به همکاری با تمام شرکای خود ادامه خواهیم داد (…) ما به قطبی شدن اعتقاد نداریم.

وی افزود که “رقابت چیز خوبی است” و تاکید کرد که کشورش به روابط قوی با ایالات متحده “در همه زمینه ها” ادامه خواهد داد.

و اینکه شراکت با چین جدیدتر است، چراکه عربستان سعودی آخرین کشور عربی بود که در اوایل دهه نود قرن گذشته با این کشور آسیایی روابط دیپلماتیک برقرار کرد و روابط جز در بیست سال گذشته به ویژه در زمینه انرژی، بهبودی نداشته است.

چین بزرگترین وارد کننده نفت خام در جهان و عربستان سعودی بزرگترین صادرکننده آن است. نفت عربستان به تنهایی 17 درصد از واردات چین را در سال 2021 به خود اختصاص داده است.

ناصر التمیمی، کارشناس روابط شورای همکاری و چین در مؤسسه ایتالیایی مطالعات سیاسی بین‌المللی، خاطرنشان می‌کند که ریاض در حال حاضر با “احتیاط زیادی” در زمینه‌هایی که واشنگتن را نگران می‌کند، از جمله مسائل دفاعی، ارتباطات و انرژی هسته‌ای تعامل دارد.

در جریان نشست سران شورای همکاری و چین در روز جمعه، شی جین پینگ تمایل خود را برای «کاوش» با کشورهای عربی در زمینه‌های جدید کاری مانند هوانوردی، فضا، اقتصاد دیجیتال و استفاده از انرژی صلح‌آمیز هسته‌ای ابراز کرد.

این کشور پهناور آسیایی به ویژه به دنبال احیا و گسترش حوزه نفوذ خود به ویژه از طریق طرح «جاده های ابریشم جدید» است که یک پروژه بزرگ سرمایه گذاری بین المللی است.

کشورهای شورای همکاری به نوبه خود به دنبال تنوع بخشیدن به روابط استراتژیک خود و کاهش وابستگی اقتصادهای خود به سوخت های فسیلی هستند.

کریستین اولریشسن، پژوهشگر موسسه بیکر در دانشگاه رایس خاطرنشان کرد: ایده اصلی این است که کشورهای شورای همکاری به روابط با ایالات متحده و چین به عنوان یک بازی دو سر باخت نگاه نمی کنند و منافع خود را به گونه ای مطرح می کنند که لزوماً با منافع واشنگتن مطابقت ندارد.

منبع: العربی الجدید / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11