شتاب فزاینده کاهش ذخایر ارزی جهان

نویسنده: اوسکانا بلکینا Oksana belkina

دیپلماسی ایرانی: به رغم مشکلات موجود در ذخایر ارزیِ جهان، هنوز میزان ذخایر ارزی در اغلب بانک‌های مرکزی کافی، و به مرز خطرناک نرسیده است. رقم ۷/۸ درصد کاهش ذخایر ارزی جهان طی یک سال هنوز به نقطه بحرانی نرسیده اما وضعیت آینده منوط به این است که منازعات ژئوپولیتیک تا چه مدتی ادامه یابد یا این منازعات تا چه مرحله‌ای گسترش پیدا کند. برخی کشور‌های خاص بخاطر کاهش شدید درآمدهایشان تقریباً در آستانه ناتوانی در ایجاد ثبات در موازنه میان پول‌های ملی خود و دلار قرار گرفته اند.

ذخایر ارزی جهان به میزانی بی سابقه و با سرعتی شگفت آور در حال آب رفتن است! بانک مرکزی تعدادی از کشورها ناچار شده اند حجم زیادی ارز برای حفظ ارزش پول ملی خود هزینه کنند.

بر اساس گزارش بلومبرگ که ذخایر ارزی کشورها را برای مدت بیست سال بررسی کرده، تنها در سال جاری یک تریلیون دلار از ذخایر ارزی جهانی کاسته شده است. 

علت بخشی از کاهش ذخایر ارزی، مقابله بانک های مرکزی با نوسانات ارزش پول‌های ملی کشورها در مقابل نرخ ارز عنوان شده است. طی بیست سال گذشته، امسال دلار آمریکا قویتر از هر زمان دیگری ظاهر شده در نتیجه چون دلار پشتوانه ارزش اغلب پول‌های ملی در دنیاست، افزایش ارزش دلار کاهش شدید ارزش هر پول دیگری را سبب شده است!

اُفت شدید در ارزش پول‌های ملی دلیل دیگری هم دارد؛ بخاطر بحران های جهانی و افزایش رکود همچنین ایجاد اخلال در زنجیره تامین و تورم بالا، بانک های مرکزی در دنیا ناچار شده اند به منظور حمایت از اقتصاد ملی و ارزش پول خود در مقابل دیگر ارزها، بطور چشمگیری از ذخایر ارزی خود برداشت کنند.

یک دهم کاهش ذخایر ارزی در سال جاری متعلق به هند بوده است؛ از میزان ذخایر ارزی هند طی ۹ ماه گذشته ۹۶ میلیارد دلار کاسته شده و به رقم ۵۳۸ میلیارد دلار در ماه اکتبر رسیده است! بر اساس گزارش بانک مرکزی هند دو سوم این کاهش چشمگیر ناشی از نوسانات قیمت کالاها و نوسانات نرخ ارز و بقیه اُفت مزبور هم نتیجه حمایت بانک مرکزی از ارزش روپیه هند در مقابل دیگر ارزهای خارجی بوده است. در ماه سپتامبر سال جاری روپیه هند دچار شدیدترین اُفت ارزش در مقابل دلار شد و فقط طی یک سال، ارزش آن 9 درصد اُفت کرد.

ذخایر ارزی ژاپن هم در حال آب شدن است! بانک مرکزی ژاپن در ماه سپتامبر سال جاری با تزریق ۲۰ میلیارد دلار به بازار، اقدام به دستکاری در ارزش ین در مقابل دلار کرد و به این ترتیب ۱۹ درصد از ذخایر ارزی ژاپن بلعیده شد.

پاکستان از ابتدای سال جاری ۴۲ درصد از ذخایر ارزی خود را از دست داده است؛ ۱۴ میلیارد دلار باقیمانده تنها برای پوشش دادن واردات برای ۳ ماه کفایت می کند.

روسیه نیز با کاهش ذخایر ارزی مواجه شده است. نیمی از آن بخش از ذخایر ارزی روسیه که هنوز در خارج از کشور باقی مانده، مسدود شده است. در فوریه ۲۰۲۲ میزان ذخایر ارزی روسیه اندکی بیشتر از ۶۴۳ میلیارد دلار بود و این رقم در ماه اکتبر به حدود ۵۴۹ میلیارد دلار رسید. البته وضعیت روسیه بخاطر تحریم ها متفاوت از دیگر کشورهاست. روسیه در صورت نبود تحریم ها، بالاترین میزان از ذخیره ارزی در دنیا را دارا بود، روسیه هیچ گونه بدهی خارجی ندارد و روبل در حال تقویت شدن است. با وجود اعمال تحریم علیه روسیه و دیگر مشکلات، کارشناسان بر این باور هستند که اگر برنامه ریزی مناسب و مدیریت صحیحی وجود داشته باشد روسیه قادر خواهد بود با همین ذخایر ارزی موجود و در دسترس، اوضاع را مدیریت و بر موازنه مثبت در پرداخت های خارجی تمرکز کند.

به رغم مشکلات موجود در ذخایر ارزیِ جهان، هنوز میزان ذخایر ارزی در اغلب بانک‌های مرکزی کافی و به مرز خطرناک نرسیده است. رقم 7/8 درصد کاهش ذخایر ارزی جهان طی یک سال هنوز به نقطه بحرانی نرسیده است. مشکل در اینجاست که هنوز معلوم نیست تا چه مدت بانک‌های مرکزی دنیا می توانند از میزان ذخایر ارزی خود برای حمایت از پول‌های ملی استفاده کنند. وضعیت آینده منوط به این است که منازعات ژئوپولیتیک تا چه مدتی ادامه یابد یا اینکه این منازعات تا چه مرحله‌ای گسترش پیدا کند.

از آنجا که افزایش نرخ سود در آمریکا برای مهار تورم در آنجا شتاب گرفته و در نتیجه ارزش دلار در مقابل دیگر ارزهای دنیا بالا رفته است، این مساله این خطر را بوجود آمده که ذخایر ارزی بانک‌های مرکزی جهان بخاطر استفاده بیش از حد (جهت برقراری موازنه میان پول‌های ملی و دلار) تحلیل برود. برخی کشور‌های خاص بخاطر کاهش شدید درآمدهایشان تقریباً در آستانه ناتوانی در ایجاد ثبات و موازنه میان ارزش پول‌های ملی خود و دلار قرار گرفته اند.

منبع: آی زد / ترجمه: سید قاسم ذاکری – یک حرف از هزاران