ایران و جام جهانی قطر

نویسنده: ایسام کَیسی  ISSAM KAYSSI

دیپلماسی ایرانی: در جام جهانی، بسیاری از نگاه ها، به جانب ایران است اما اشتباه است که بازی تیم این کشور را هم با عینک سیاسی بنگریم. هنگامی که از گَرت ساوث‌گیت Gareth Southgate، سرمربی تیم فوتبال انگلستان پرسیده شد آیا انگلستان با درخواست جیانی اینفانتینو درباره پرهیز از پرداختن به سیاست در بیست و دومین دوره جام جهانی، همراهی می کند؟ وی پاسخ داد: "به نظرم بسیار بعید است." وی افزود که فکر می کند بازیکنان انگلیس "دوست دارند در درجه اول بر فوتبال تمرکز کنند،" اما شرایطی که این جام جهانی را دربرگرفته است، درک کرده و می پذیرند.

از سرمربی انگلیسی درباره رقیب نخست انگلستان در این بازی ها، یعنی ایران، پرسیده شد. وی گفت: "آنها به کسانی چون روس ها، سلاح می دهند. آیا باید در این جام شرکت داده می شدند؟"

مشکل سوالی که مربی انگلیسی مطرح می کند این است که او اهمیت و نیز جایگاه نمادین چندگانه تیم ملی ایران را نادیده گرفته آن را با جمهوری اسلامی درهم آمیخت. در گذر سال ها، تیم ملی مورد حمایت همه بخش های جامعه ایران بوده است چه ایرانیان داخل کشور یا بیرون آن، چه طرفداران نظام و چه مخالفانش.

وقتی تیم ملی، بویژه در جام جهانی شرکت می کند، به نظر می رسد که ایرانیان یکپارچه تر هستند. در پی مرگ مهسا امینی، برخی فعالان برجسته، از فیفا خواستند که تیم ملی را از جام جهانی حذف کند. بازیکنان پیشین، و برخی از بهترین فوتبالیست های ایران همچون علی دایی و علی کریمی، حامیان پابرجای اعتراضات هستند (اما با چنین درخواستی موافق نبوده اند). بسیاری از ناظران، جام جهانی را عرصه ای برای تیم ملی می بینند – شاید هم بزرگترین عرصه – تا علیه جمهوری اسلامی اعتراض کنند. در هفته های اخیر ورزشکاران ایرانی واکنش های متنوعی در حمایت از اعتراضات یا، دست کم، همبستگی با قربانیان خشونت ها داشته اند.

بسیار بعید است که تیم ملی در جام جهانی قطر، نوعی پیام سیاسی به جهان ندهد. اوج جذابیت و کنجکاوی به دیدار آخر تیم ملی در گروه خود مربوط می شود، دیداری که روشن می سازد که یک تیم به دور بعدی راه می یابد یا نه. قرار است تیم ملی روز 29 نوامبر پس از 22 سال، با تیم ملی فوتبال آمریکا روبه رو شود. هنگامی که این دو تیم در سال 1998 رو در روی هم قرار گرفتند، آن بازی به عنوان سیاسی ترین بازی تورنمنت دیده شد. جلال طالبی، سر مربی وقت ایران که اکنون در کالیفرنیا زندگی می کند، درباره آن بازی گفت: من هرگز آن بازی را فراموش نمی کنم. مردم به آن پیروزی نیاز داشتند تا خوشحال شوند. مردم ایران هم هرگز آن شب را فراموش نمی کنند."

این جام جهانی هم بی گمان صحنه مهمی برای تیم ایران است تا به شکلی پیام خود را به جهان ارسال کند، حال چه در عملکردشان در داخل زمین یا از گذر کنش های سیاسی در متن و حاشیه بازی. آنچه مسلم است، اینکه مجازات تیم ملی ایران، به خاطر کردار جمهوری اسلامی، کاری غیرمنصفانه و نوعی مجازات گروهی است. از این گذشته، چه بسا که همبستگی ایرانیان حول تیم ملی، یک کاتالیست دیگر برای اتحاد مردم علیه جمهوری اسلامی باشد.

منبع: کارنگی / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11