موشک هایپرسونیک چیست و چرا دستیابی به آن مهم است؟

فرمانده نیروی هوافضای سپاه پاسداران از دستیابی ایران به موشک بالستیک هایپرسونیک خبر داد؛ تشریحی از ویژگی‌های این موشک را در این گزارش بخوانید.

گروه سیاسی خبرگزاری فارس: سردار امیرعلی حاجی‌زاده فرمانده نیروی هوافضای سپاه پاسداران در حاشیه یازدهمین مراسم سالگرد شهادت شهید حسن طهرانی‌مقدم گفت: به موشک بالستیک هایپرسونیک پیشرفته دست پیدا کردیم که قادر است در فضایی که مهم‌ترین و پیشرفته‌ترین سامانه‌های سپر دفاع موشکی وجود دارد، از آن‌ها عبور کرده و همان سامانه های سپر موشکی که می‌تواند جزو مهم‌ترین ارکان دفاعی دشمن باشد را هدف قرار بدهد.  

پس از این اظهارات سردار حاجی‌زاده، همه رسانه‌های جهان به ویژه صهیونیست‌ها و آمریکایی‌ها به این دستاورد جدید ایران واکنش نشان دادند. همچنین، رافائل گروسی دبیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز نسبت به آن ابراز نگرانی کرد. 

چرایی نگرانی دشمنان از دستیابی ایران به موشک بالستیک هایپرسونیک و اهمیت آن برای ایران نکته‌ مهمی است که در آن ادامه علاوه بر اینکه درباره آن توضیح خواهیم داد بلکه اهمیت موشک‌های هایپرسونیک را هم تشریح خواهیم کرد.

جدول مشخصات موشک‌های مختلف | منبع: CSIS

موشک هایپرسونیک چیست و چه کاربردی دارد؟

موشک های هایپرسونیک جزو جدیدترین تسلیحات و تجهیزات هستند که امروزه توسط کشورهای همچون آمریکا، روسیه و چین تولید و به کارگرفته می‌شوند.

اجزای مختلف یک نمونه از موشک‌های هایپرسونیک | منبع: موسسه SIPRI

سرعت موشک‌های هایپرسونیک در هنگام حرکت بین 5 تا 25 برابر صوت اعلام شده که در بازه 1.6 تا 8 کیلومتر بر ثانیه است. به عبارتی باید گفت که حداقل سرعت موشک های هایپرسونیک 3 هزار و 500 مایل بر ساعت(5 هزار و 633 کیلومتر بر ساعت) است یعنی چیزی در حدود یک مایل بر ثانیه(یک هزار و 600 کیلومتر بر ساعت).

موشک‌های هایپرسونیک به طور عمده چند ویژگی اصلی دارند: سرعت مافوق صوت(5 تا 25 سرعت صوت)، مسدودکردن امواج رادیویی، مانورپذیری بالا و تغییر مسیر، رادارگریز و غیرقابل پیش بینی بودن مسیر.

این موشک ها برای انهدام اهدافی به کار می روند که در فواصل دور قرار دارند و یا اهدافی که باید به سرعت منهدم شوند. جنگنده‌های استراتژیک مانند B-52 و سامانه‌های دفاع موشکی در دوردست جزو این اهداف هستند. 

مسیر حرکت موشک‌های مختلف | منبع: 
U.S. GAO)U.S. Government Accountability Office)

موتور موشک‌های هایپرسونیک جزو موتورهای اسکرم‌جت هستند که می‌توانند آن‌ها را به سرعت‌های بالاتر برای اصابت به اهداف برسانند.

موشک‌های هایپرسونیک چگونه عمل می‌کنند؟

موشک های هایپرسونیک موجود در دنیا سه نوع هستند:

اول: aero-ballistic

دوم: glide vehicles  

سوم: cruise missiles

یک فروند موشک هایپرسونیک aero-ballistic کینژال روسیه نصب‌شده روی جنگنده MIG-31 روسیه 

نوع اول این موشک‌ها(aero-ballistic) این گونه هستند که معمولا توسط یک هواپیما تا نقطه مورد نظر حمل شده و سپس شلیک و به سرعت فراصوت می‌رسند. بعد از این، موشک مذکور یک مسیر بالستیک را تا رسیدن به هدف طی می‌کند. نمونه معروف و شناخته شده این نوع از موشک های هایپرسونیک کینژال روسی است که بارها از جنگنده‌های روسی شلیک شده است.

موشک هایپرسونیک فالکون آمریکا

دومین نوع، Hypersonic glide vehicles (HGV) است. نوعی از موشک‌های هایپرسونیک که توسط یک موشک تا ارتفاع بالا(بیرون جو) هدایت شده و پس از بازگشت به داخل جو تا رسیدن به هدف خود مانور می‌دهد. چند نمونه معروف از این نوع DF-17 چین، آوانگارد روسیه و یک نوع نیز در آمریکا تولید و رونمایی شده است. 

نوع سوم، hypersonic cruise missile(HCM) است. این نوع از موشک‌های هایپرسونیک توسط یک موشک به سرعت مافوق صوت می‌رسد و پس از آن با استفاده از موتور تنفس طبیعی اسکرم‌جت به حرکت خود ادامه می‌دهند. مزیت استفاده از این نوع، استفاده از موشک‌های کوچک‌تر برای پرتاب به سوی اهداف هستند. این یعنی هزینه کمتر و سهولت پرتاب.

موشک هواسونگ 8 کره شمالی

علاوه بر کشورهایی چون آمریکا، روسیه و چین که دارنده فناوری طراحی و ساخت موشک های بالستیک هایپرسونیک هستند، کره شمالی نیز یکی از این کشورها است. خانواده موشک‌های هواسونگ یکی از موشک های بالستیک هایپرسونیک تولید کره شمالی است که کلاهک آن پس از خروج از جو از بدنه جدا شده و بیرون از جو در یک مسیر منطبق بر نمودار سینوسی حرکت می‌کند. البته هندوستان نیز دیگر کشور دارنده فناوری موشک‌های بالستیک هایپرسونیک است.

نمونه کلاهک یک موشک هایپرسونیک

به نظر می رسد دستیابی به فناوری موشک های بالستیک هایپرسونیک با ترکیب فناوری بومی موشک های بالستیک و ماهواره‌برهای صورت گرفته باشد. البته دیگر موضوعی که باید به آن توجه کرد این است که به احتمال بسیار بدنه این موشک‌ها از فیبرکربن ساخته شده تا در هنگام پرتاب سبک و کم‌وزن باشد.

اعلام سردار حاجی‌زاده مبنی بر دستیابی به فناوری طراحی و ساخت موشک بالستیک هایپرسونیک و خبر از رونمایی قریب‌الوقوع آن نشان می‌دهد که ایران این بار نیز مرزهای دانش را پشت سر گذاشته و توانسته به این فناوری های‌تک دست پیدا کند.