صدر و مرحله آشوب سازی

دیپلماسی ایرانی: پس از ناکامی مقتدی صدر در تعیین نخست وزیر و رئیس جمهور متبوع خود و نهایتا تشکل کابینه مدنظرش در کنار حزب دموکرات کردستان عراق و السیاده، ذیل ائتلاف «نجات میهن»، عملا شاهد مرحله دوم قدرت طلبی صدر در سایه مهلت 40 روزه به جریان رقیب (چارچوب هماهنگی) برای تشکیل دولت بدون حضور صدری ها بودیم. چرا که کماکان فضای دوقطبی بین صدری ها و چارچوب هماهنگی به عنوان بزرگ ترین مانع تشکل دولت و کابینه آتی عراق عمل می کند.

اگر چه چارچوب هماهنگی در فرصت 40 روزه خود نتوانست به اجماع لازم برای این منظور (تشکیل دولت) دست پیدا کند که از قبل هم قابل پیش بینی بود، اما بر فرض محال در صورت تشکل چنین کابینه ای بی شک مقتدی صدر از هیچ تلاشی برای به بن بست رساندن آن فرو گذار نمی کرد. 

پس از فرجه صدر این گونه استنباط می شد که شکست چارچوب هماهنگی فرصت و فضای لازم را به وی (صدر) برای قبضه قدرت می دهد، اما 73 کرسی پارلمانی صدر هم به دادش نرسید و نهایتا او هم به مانند چارچوب هماهنگی در تشکیل دولت مدنظرش ناکام ماند. 

اکنون با گذشت 246 روز از پنجمین دوره انتخابات پارلمانی که عنوان زودهنگام را یدک می کشد و عدم تشکیل دولت در عراق، بازی قدرت مقتدی صدر وارد مرحله تازه ای شده است. در همین رابطه درخواست مقتدی صدر از حسن العذاری، رئیس ائتلاف جریان صدر در پارلمان عراق برای تقدیم استعفاهای اعضای این ائتلاف به هیات رئیسه پارلمان این کشور نشان می دهد که مقتدی صدر به فکر زدن زیر میز است.

این بدان معناست که صدر زین پس، نه به دنبال تشکیل دولت که خواهان برگزاری انتخاباتی زودهنگام دیگر خواهد بود. به هر حال نباید از نظر دور داشت که ادامه کار مجلس نمایندگان جدید عراق هم با گذشت 8 ماه بدون تشکیل دولت بی شک آن را به عنوان بدترین پارلمان در تاریخ عراق نوین پساصدام مطرح خواهد کرد.

لذا مقتدی صدر، هم برای آغاز موج پوپولیستی و حتی دماکوژیستی خود و نیز تحریک جامعه عراق نیاز به افتراق سیاسی از پالمان عراق دارد که در گام نخست با موافقت دیروز یکشنبه محمد الحلبوسی، رئیس پارلمان عراق برای استعفای نمایندگان عضو فراکسیون صدر این گام حاصل شد. 

اگر چه برای رسمت بخشیدن به آن نیاز به رای سایر نمایندگان مجلس است، اما تا همینجای کار هم تقدیم استعفای نمایندگان ائتلاف صدر و پذیرش حلبوسی به عنوان رئیس مجلس توجیهی برای افکار عمومی خواهد بود. 

حال در این شرایط دو سناریوی محتمل وجود دارد یا استعفای دومینووار دو هم پیمان دیگر صدری ها یعنی بارزانی ها و ائتلاف سنی السیاده با محوریت محمد الحلبوسی و خداحافظی با کرسی ریاست پارلمان عراق و نهایتا فروپاشی مجلس فعلی و برگزاری انتخابات زودهنگام دیگر و یا پیوستن این دو (بارزانی ها و ائتلاف سنی السیاده) به جریان چارچوب هماهنگی برای تشکیل دولت؛ البته تماس تلفنی دیروز یکشنبه مسعود بارزانی به عنوان رهبر حزب دموکرات کردستان عراق با مقتدی صدر پس از قبول استعفای نمایندگان ائتلاف صدر هم بسیار معنادار خواهد بود. چرا که هم می تواند نشان از آمادگی بارزانی ها برای همراهی با صدر تلقی شود یا به عکس، حکایت از گسل سیاسی این دو باشد.     

علیرغم آنکه احتمال وقوع هر دو سناریو بالاست، اما مخرج مشترکشان ورود عراق به مرحله جدید آشوب سازی از سوی مقتدی صدر خواهد بود. چه بارزانی ها و السیاده با مقتدی صدر همنوا شوند و مجبور به استعفای نمانیدگانشان از پارلمان عرق گردند و چه در همزیستی سیاسی با چارچوب هماهنگی به تقسیم قدرت قناعت کنند و عملا مقتدی صدر را دور بزنند باید گفت که صدری ها خود را برای گذار از پارلمان فعلی عراق آماده کرده اند و در این شرایط به هر طریق ممکن عراقی ها را هم مجبور به این پوست اندازی خواهند کرد.     

پیرو آنچه اشاره شد شاید تقسیم قدرت برای دوری گرفتن عراق از هرج و مرج و شکل گیری دور جدید آشوب ها یک سناریوی مطلوب به خصوص از منظر چارچوب هماهنگی،‌ آن هم در شرایط حساس فعلی باشد، ولی در تحلیلی عمیق تر آنگونه که پیداست مقتدی صدر به دلیل شخصیت تمامیت خواهش به کمتر از تصاحب کل قدرت و زعامت کامل بر امور عراق قناعت نمی کند. از این رو عملا بازیگری و صحنه گردانی مقتدی صدر هر گونه تلاشی برای ثبات سیاسی در عراق و تشکیل دولت را ناکام می گذارد. لذا باید گفت که عراق وارد فضایی می شود که آینده اش مبهم تر از هر زمان دیگری حلوه می کند.