سرکوب قریب الوقوع حزب عدالت و توسعه/ رئیس جمهور ترکیه هرگز تا این اندازه دردسر نداشته است

نویسنده: استیون کوک

دیپلماسی ایرانی - حزب حاکم عدالت و توسعه و رئیس جمهور رجب طیب اردوغان در ترکیه چند ماه وحشتناک را پشت سر گذاشته اند. این کشور در سطح بین‌المللی منزوی است، اقتصادش همچنان رو به وخامت است و تردیدهایی در مورد سلامتی اردوغان وجود دارد. وضعیت رجب طیب اردوغان و حزب عدالت و توسعه در نظرسنجی‌ها خوب به نظر نمی‌رسد. برای بسیاری از ناظران و مخالفان ترکیه، سرکوب حزب عدالت و توسعه در راه است.

حزب جمهوری خواه خلق وضعیت خوبی دارد و دیگر احزاب آنقدر به خودشان اطمینان دارند که از برگزاری انتخابات زودهنگام دفاع می کنند و برنامه هایی برای کنار گذاشتن اردوغان و بازگرداندن ترکیه به سیستم ترکیبی پارلمانی-ریاست جمهوری دارند. شاید این قضاوت زودهنگامی باشد، اما به طور کلی با وجود قانون آهنین حزب عدالت و توسعه مبنی بر اینکه هرگز اردوغان را دست کم نگیرید، وضعیت رئیس جمهور و حزبش خوب نیست.

در میان همه مشکلات ترکیه، این وخامت اوضاع اقتصادی است که جدی ترین مخمصه ی رهبر ترکیه به شمار می رود. در نتیجه ی سوء مدیریت فاحش اردوغان، لیر در دهه گذشته حدود 75 درصد از ارزش خود را در برابر دلار از دست داده است. سال گذشته، ارزش لیر 45 درصد افت داشت و در روز سه شنبه به تنهایی 15 درصد از ارزشش کم شد. البته این درست است که ترکیه با وجود همه گیری جهانی، اقتصاد خود را در سال 2020، 1.8 درصد رشد داد. 

با این حال، بیکاری 14 درصد در این کشور افزایش یافته و بیشتر شدن شکاف بین فقرا و ثروتمندان را شاهد هستیم. در واکنش به سقوط لیر، تعدادی از بانک‌های بزرگ ترکیه فعالیت‌های آنلاین خود را بستند و مردم برای تظاهرات در بخش‌هایی از آنکارا و استانبول به خیابان‌ها آمدند و تظاهرات احتمالی و بزرگ‌تری را هم پیش‌بینی کردند.

یکی از راه‌هایی که اردوغان اخیراً تلاش کرده است از آنها استفاده کند تا به افزایش ثروت سیاسی خود بپردازد، بهبود روابط آنکارا با همسایگانش است. در این ارتباط، اردوغان به تغییر سیاست خارجی اش پرداخته و در رویکرد تهاجمی خود به ویژه در منطقه ی مدیترانه ی شرقی تجدیدنظر کرده است. آنکارا پس از خروج از انزوا موفقیت هایی داشته است. روابط دوجانبه ی این کشور با دولت‌های عربستان و امارات با چندین تماس تلفنی و دیدارهای دیپلماتیک بهبود یافته است، اگرچه به نظر می‌رسد که هنوز روابط ترکیه و دو کشور خلیج فارس کاملاً دوستانه نیست.

ترک ها به دنبال روابط بهتر با اسرائیل نیز بوده اند، اما تل آویو خیلی به این روابط دوستانه تن نداده است. مقامات تل آویو دلایل بسیار کمی برای اعتماد به اردوغان دارند. اول از همه باید به موضوع دو گردشگر اسرائیلی که اخیراً به دلیل عکس گرفتن از کاخ دولما باغچه، جایی که مقامات گردشگری ترکیه اغلب در مطالب تبلیغاتی خود از آن استفاده می کنند، دستگیر و به جاسوسی متهم شدند. آنها متعاقباً آزاد شدند، اما به نظر می‌رسید که این دستگیری برای تحریک احساسات ضد اسرائیلی و یهودستیزی در ترکیه و اهداف سیاسی طراحی شده بود. همچنین، در اواخر اکتبر، رهبر ترکیه به همتای فرانسوی خود گفت که در صورت حضور اسرائیل (و یونان و جمهوری قبرس) ترکیه در نشست 11 نوامبر پاریس درباره لیبی شرکت نخواهد کرد. 

اسرائیلی ها در این نشست شرکت نکردند، اما مقامات یونانی و قبرسی حضور داشتند. آنچه اردوغان و حزب عدالت و توسعه نتوانستند درک کنند این بود که اسرائیل در گذشته برای داشتن روابط خوب با ترکیه، علیرغم تلاش آنکارا برای بیرون راندن اسرائیلی ها از نشست های مهم بین المللی، روابط ترکیه با حماس و لفاظی های اغلب نفرت انگیز اردوغان در مورد اسرائیل و اسرائیلی ها تلاش می کرد اما این روند ادامه ندارد.

سپس باید به روابط ترکیه و مصر بپردازیم. در طول بهار و تابستان، مطبوعات ترکیه و حامیان دولت که در واقع یکی هستند، به طور دوره ای در مورد عادی سازی روابط بین ترکیه و مصر صحبت می کردند. فرض در آنکارا بر این بود که مصری ها از فرصت استفاده کنند و بهبود روابط آنکارا با قاهره بر دولت های یونان، قبرس و اسرائیل فشار وارد کند. با این حال، مصری‌ها آن‌طور که مقامات ترکیه محاسبه کرده‌اند، مشتاق به این عادی سازی روابط نبودند، زیرا مقامات ترکیه اهمیتی را که عبدالفتاح السیسی، رئیس‌جمهور مصر برای روابط کشورش با یونان و قبرس قائل است، که به آرمان مصر در شوراهای اتحادیه اروپا کمک می‌کند، نادرست درک کرده‌اند.

در مورد اروپا باید بگویم که اگر تلاش های آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان نبود، اروپایی‌ها ممکن بود ترکیه را به دلیل تخلفات مختلف، از جمله عملیات نظامی در سوریه، اکتشاف گاز در نزدیکی قبرس و تهدید به سوق دادن مهاجران به سمت یونان تحریم کنند. بیش از هر چیز دیگری، موضوع مهاجران زمینه ساز روابط پرتنش اتحادیه اروپا و ترکیه است. در سال 2016، اتحادیه اروپا شروع به پرداخت پول به آنکارا کرد تا سوری های مستأصل را در ترکیه نگه دارد و اجازه ندهد که به اروپا بروند. 

علی‌رغم این معامله، ترک‌ها به‌طور دوره‌ای تهدید می‌کنند که به سوری‌ها و دیگران اجازه می‌دهند از این کشور عبور کنند و به کشورهای اروپایی بروند. این موضوع یک بحران جدید پناهندگان و احتمالاً بی‌ثباتی ایجاد می‌کند. دادگاه های ترکیه همچنین از آرای دادگاه حقوق بشر اروپا سرپیچی می کنند که حکم داده است ادامه بازداشت عثمان کاوالا، نیکوکار ترک که به دروغ متهم به حمایت از تروریسم است، ناعادلانه است و باید آزاد شود. این امر می تواند منجر به تعلیق حق رای ترکیه در شورای اروپا یا اخراج از این شورا شود.

وقتی صحبت از ایالات متحده به میان می آید، باید اشاره کرد که دولت ترکیه در دیدار دوجانبه اردوغان و جو بایدن، رئیس جمهور ایالات متحده در اجلاس G-20 در ماه اکتبر معامله بزرگی انجام داد، اما تغییر چندانی در روابط صورت نگرفته است. خرید و استقرار سامانه دفاع هوایی اس-400 ساخت روسیه از سوی ترکیه حل‌نشده باقی مانده است، واشنگتن و آنکارا بر سر حمایت آمریکا از یگان‌های مدافع خلق در سوریه اختلاف دارند و دولت ترکیه از این که سه دولت آمریکا از استرداد فتح الله گولن، روحانی ترکیه خودداری کرده اند، عصبانی است. 

در این شرایط، ترک ها درخواست 40 فروند جت F-16 جدید و کیت های ارتقا یافته را کرده اند. رهبری ترکیه خود را متقاعد کرده است که معاملات هواپیماها انجام خواهد شد، اما دولت بایدن خیلی در این زمینه مشتاق به نظر نمی رسد. رئیس جمهور ایالات متحده به صراحت گفت که برای چنین معاملاتی فرآیندی وجود دارد. این یک روش مؤدبانه برای گفتن این موضوع بود که کنگره، جایی که قبلا مخالفت با این توافق را اعلام کرده است، باید در این مورد نظر مساعد داشته باشد.

مشخص نیست که هر گونه بهبود در جایگاه بین المللی ترکیه چه کمکی به اقتصاد این کشور می کند، به ویژه با توجه به این موضوع که اردوغان هیچ نشانه ای مبنی بر تجدید نظر در مشکلات اقتصادی ای که خودش ایجاد کرده است، ارائه نمی دهد. برای سال‌ها، اردوغان یک توطئه خارجی ادعایی را که شامل لابی نرخ بهره، سیا، صهیونیست‌ها، غرب، جورج سوروس میلیاردر بشردوست بوده است را مطرح کرده و گفته که این ها به دنبال سقوط ترکیه هستند. اما تنها توضیح برای رنج اقتصادی در میان ترک ها سوءمدیریت اردوغان است. به ویژه، رهبر ترکیه استقلال بانک مرکزی را از طریق فشارهای سیاسی تقریباً بی وقفه تضعیف کرده است.

اردوغان بانک‌های مرکزی ترکیه را بر خلاف عقل اقتصادی مورد آزار و اذیت قرار داده است تا نرخ بهره را پایین نگه دارند. نتیجه، کاهش شدید ارزش لیر بوده است که همه چیز را برای ترک‌ها گران‌تر می‌کند و ترازنامه‌های شرکت‌های ترکیه‌ای را که باید وام‌های دلاری پرداخت کنند، خراب می‌کند. البته یک لیر ارزان به صادرات ترکیه کمک می کند، اما هزینه های اجتماعی آن بسیار زیاد است.

منبع:  فارن پالیسی