زبان فرانسه، ابزار قدرتمند دیپلماسی پاریس

منبع: مسعود نوری، کارشناس ارشد حقوق و سیاست بین المللی

دیپلماسی ایرانی: در جهان 33 کشور با جمعیتی حدود 300 میلیون نفر زندگی می کنند که به زبان و ادبیات فرانسه صحبت می کنند و جامعه فرانکوفون را تشکیل می دهند. زبان فرانسه پنجمین زبان پرکاربرد در جهان پس از زبان های چینی ماندارین، انگلیسی، اسپانیایی، و عربی است. پنج کشور اول فرانسوی زبان، از نظر جمعیتشان، عبارتند از جمهوری دموکراتیک کنگو، فرانسه، الجزایر، مراکش و ساحل عاج. دیپلماسی فرانسه برای ترویج زبان فرانسه و جامعه فرانکفونی، بر سیاست مبتنی بر همکاری دوجانبه و چندجانبه با دیگر کشورها متمرکز است. 

راهبرد بین المللی دولت فرانسه برای ترویج زبان فرانسه و چند زبانی، ارائه شده توسط امانوئل مکرون در 20 مارس 2018، بر 33 ابزار طراحی شده برای یادگیری، ارتباط و ایجاد به زبان فرانسه مبتنی شده است. این مکانیسم عبارت است از یک برنامه با هدف تقویت جایگاه و نقش زبان فرانسه در جهان که هدف نهایی آن تبدیل زبان فرانسه به یکی از 3 زبان پرکاربرد در جهان در قرن بیست و یکم است.  

در چارچوب سیاست روابط دوجانبه، فرانسه می خواهد اقدامات و همکاری های دوجانبه با دیگر کشورها برای توسعه زبان فرانسه را، در چارچوب نظام اموزشی کشور پذیرنده، افزایش دهد و از طریق شبکه های گسترده آموزشی و فرهنگی اش در جهان، بویژه: Les Alliances françaises, les Instituts français ou encore les lycées d’enseignement français à l’étranger به اهداف خود برسد.

فرانسه همچنین برای استفاده از زبان فرانسه در نهادهای حاکمیتی جهانی، عمدتاً در اتحادیه اروپا، مبارزه و برای ایجاد نظام ترجمه سیستماتیک متون و تصمیمات اتخاذ شده  اتحادیه به چندین زبان، تلاش می‌کند. 

جامعه کشورهای فرانکوفون که در سال 2020 پنجاهمین سالگرد تشکیل خود را جشن گرفت، یک مکانیزم نهادی است که هدف ان جمع آوری کشورهای فرانسه زبان در قالب یک اجتماع سیاسی است. این جامعه در صدد ساماندهی به روابط بین کشورها و دولت های عضو  است که حول یک اشتراک یک زبان، فرانسه، متحد شده اند و بر اساس اصل بنیادین "همکاری و اتحاد" هدایت می شوند. برای نیل به این هدف، جامعه فرانکوفون بر معیارهای متعددی به شرح ذیل تکیه می کند:

-    سازمان بین المللی فرانسه زبان ها : که در سال 2020 میلادی 88 کشور  و دولت عضو و ناظر را گرد هم آورد.
-    4 بازوی اجرایی جامعه فرانکوفون یعنی آژانس دانشگاهی فرانسه زبان ها ، تلویزیون کانال 5 ، انجمن بین المللی شهرداران فرانسوی زبان  و دانشگاه سنگور .
-    مجمع پارلمانی کشورهای فرانسه زبان .
-    16 شعبه سازمانی انجمن فرانکوفون.
-    کنفرانس دائمی وزرا.
-    کنفرانس سازمان های بین المللی غیر دولتی جامعه فرانکوفون.

در طول اجلاس 2018 جامعه فرانکوفون در ایروان، ارمنستان، آقای لوئیس موشیکیوابو بعنوان دبیرکل جدید جامعه فرانکوفون انتخاب شد. در همین ارتباط، به مناسبت روز جهانی فرانکفونی، ۲۰ مارس ۲۰۱۹، امانوئل مکرون برای اولین بار به مقر انجمن بین المللی فرانکوفون ها در پاریس رفت و در آنجا با لوئیز موشیکیوابو دیدار کرد و بدین ترتیب بر تعهد فرانسه به نفع فرانکفونی چندجانبه تاکید کرد. 

نهایتا اینکه:

رئیس جمهور فرانسه در خلال سخنرانی در دانشگاه سوربن در سال 2018، استراتژی "جاه طلبی برای زبان فرانسوی و چندزبانگی" را ارائه کرد.  با توجه به این واقعیت که این راهبرد برای موفقیت نیازمند حمایت اروپا نیز می باشد بنابراین فرانسه قصد دارد در طول ریاستش بر شورای اتحادیه اروپا در سال 2022، برنامه "زبان فرانسه و چندزبانگی در نهادهای اروپایی" را در دستور کار خود قرار دهد.  به همین منظور، وزرای دولت فرانسه در امور فرانکوفون ها و امور اروپایی های، آقایان ژان پابتیست لوموین و کلمان بونه، در 8 آوریل 2021 یک " گروه کاری برای امور فرانکوفون، زبان فرانسه و چند زبانی در میان نهادهای اروپایی" به ریاست پروفسور کریستین لوکسن و شامل 15 شخصیت متشکل از کشورهای اتحادیه اروپا و دیگر زمینه ( سیاسی، مطبوعاتی، دانشگاهی و ....) ایجاد کرده و با برگزاری جلسات منظم و ارائه گزارش های دوره ای، درصدد کمک به پاریس برای نیل به اهداف گفته شده هستند.