تنش های روزافزون آنکارا – واشنگتن

نویسنده: مثنی عبدالله

دیپلماسی ایرانی: سال هاست که روابط آمریکا و ترکیه در حال افول است و ریشه‌های آنچه این روزها در حال نمایان شدن است به قبل از دوره ریاست جمهوری بایدن برمی‌گردد. اما مشکل امروز به علت تشدید اختلافاتی که با عدم صمیمیت میان اردوغان و بایدن همراه است عمیق‌تر از گذشته است. این روند به پیچیده شدن بیشتر موضع‌گیری‌های داخلی آمریکا نسبت به ترکیه و شخص رهبر این کشور کمک خواهد کرد. اکنون در آمریکا دشمنی شدیدی نسبت به آنکارا وجود دارد.

در پاسخ به این پرسش که برگه‌های ترکیه برای مقابله با این تیره شدن روابط چیست باید گفت که ترکیه کاملا از جایگاه ویژه خود در ناتو باخبر است و این امر به این کشور اهرم فشار مهمی برای اعمال علیه واشنگتن اعطا می‌کند.همچنین از دو موضوع سوریه و عراق و نیز اهرم‌های فشار دیگر استفاده می‌کند تا به آمریکا بگوید حضورش در این دو کشور نیازمند حمایت راهبردی و اطلاعاتی است.

اما برگه روسیه برای واشنگتن ناراحت‌کننده تر است. آنکارا تلاش می‌کند با هر دو طرف بازی کند. در این راستا سعی می‌کند توزانی میان این دو در خاورمیانه و مشخصا شمال شرق و شمال غرب سوریه به وجود آورد و جایگاهش را به گونه‌ای حفظ کند که بتواند بر هردو فشار بیاورد و دستاوردهایی را در منطقه بدست آورد. علاوه بر این آنکارا در حال افزایش حضور خود در مناطق دیگر به عنوان ابزاری برای فشار بر آمریکا است.

آنکارا برای اینکه فشار اقتصادی آمریکا بر خود را کمتر کند به سمت افزایش شرکای خود حرکت کرد. از این رو اخیرا شاهد تغییری در سیاست خارجی ترکیه هستیم.

مطمئنا ترکیه در مسئله کنار گذاشته شدن از بخشی معامله اف 35 زیان دید اما آمریکا نیز در این میان خسارت دید. همچنین این امر باعث خروج جزئی ترکیه از منظومه متحدان آمریکا شد. اما بیشترین زیان آمریکا سرمایه گذاری روسیه برای دور کردن ترکیه از این کشور است.

علی رغم اینکه روابط مسکو – آنکارا را نمی توان ائتلاف یا دوستی توصیف کرد اما واشنگتن به خوبی می‌داند که مسکو برای افزایش فاصله میان این کشور و آنکارا در موضوعات خاورمیانه تلاش می‌کند. همچنین تلاش می‌کند با ارائه تسهیلات به ترکیه در مناطق دیگر آنکارا را وسوسه کند.

باوجود آگاهی واشنگتن از سرمایه گذاری روسیه اما این امر تاکنون باعث نشده که روند روابط خود با آنکارا را تصحیح کند.علت آن این است که دولت کنونی آمریکا روند دولت قبلی را در مسئله منافع راهبردی، معاملات تسلیحاتی و ساماندهی دوباره به خاورمیانه را ادامه می‌دهد. به این ترتیب که آمریکا سعی می‌کند توزانی تسلیحاتی را طبق منافع خود در منطقه ایجاد کند بدون اینکه منافع متحد خود ترکیه را در نظر بگیرد. بلکه آمریکا فراتر می‌رود و از برگه کردها برای فشار بر آنکارا به منظور بازگشت به منظومه متحدانش استفاده می‌کند.

این تنش‌زایی متقابل میان آمریکا و ترکیه شاید از تیرگی بیشتر روابط و تضاد منافع در امور بیشتری خبر بدهد اما مراکز قدرتی در واشنگتن وجود دارند که در گذشته از کنار گذاشتن آنکارا صحبت کردند اما دوباره به سمت آشتی میان دو طرف حرکت کردند و هنگامی که در سوریه دو گزینه چشم پوشی از کردها یا چشم پوشی از ترکیه وجود داشت از کردها چشم پوشی شد.

درست است که اوضاع کنونی در واشنگتن با قبل متفاوت است اما بایدن در وضعیتی قرار ندارد که به او قدرت اتخاذ تصمیم‌های قطعی در موضوع روابطه آمریکا با ترکیه را اعطا کند. با این وجود وقتی روابط ترکیه با آمریکا کاهش یابد، روابط آنکارا با دیگر متحدان آمریکا نیز کاهش می‌یابد و این امر مانعی بر سر راه ترکیه برای آشتی با برخی کشورهای منطقه است.

آنچه باعث شعله ور شدن فتیله بحران روابط میان ترکیه با غرب و آمریکا شد، برنامه اتحادیه اروپا برای افزایش برتری هوایی یونان به ضرر ترکیه بود. این برنامه که یک دهه پیش آغاز شد و برای یک دهه دیگر ادامه دارد خط قرمزی را از میان می‌برد که ترکیه برای این امر در نظر گرفته است و همین امر باعث شد از سامانه موشکی اس 400 روسیه کمک بگیرد. از این رو نمی‌توان شبکه این روابط را تغییر داد بدون اینکه احساس خیانت ترکیه را از سوی متحدان خود نادیده نگرفت.

منبع: القدس العربی/تحریریه دیپلماسی ایرانی/11