صدر به دنبال چیست؟

دیپلماسی ایرانی – مقتدی صدر (رهبر جریان صدر و ائتلاف سائرون) به دنبال حادثه تلخ آتش سوزی بیمارستان امام حسین (ع) شهر ناصریه در استان ذی قار که به کشته شدن بیش از صد تن انجامید، با یک فرار رو به جلو طی نطق تلویزیونی ۱۵ ژوئیه (۲۴ تیر) عنوان داشت که از شرکت در انتخابات پارلمانی ۱۰ اکتبر (۱۸ مهرماه ۱۴۰۰) انصراف داده و از تمامی شرکت کنندگان در آن و دولت سلب اختیار می‌کند. 

حال که با این اقدام، صدر دست خود را از رسیدن به قدرت خالی می بیند، بهترین گزینه را تلاش برای برهم زدن انتخابات زود هنگام پارلمانی در عراق می داند. چرا که بی شک مقتدی صدر نمی تواند عملا از رای اعلامی خود مبنی بر عدم شرکت در انتخابات باز گردد. چون رهبر ائتلاف سائرون به نام مبارزه با انتخابات فاسد دست به تحریم زد. از این رو عقب گرد از تحریم انتخابات و حضور در آن از دید افکار عمومی عراق و به خصوص هواداران صدر به معنای مشارکتش در یک پروسه سیاسی فاسد خواهد بود. با این که برخی اخبار حکایت از بازگشت او به عرصه انتخابات دارد، اما ذات قدرت طلب صدر احتمال هر اقدامی را می تواند به ذهن متبادر کند.

اکنون که تنها ۴۰ روز تا زمان برگزاری انتخابات باقی مانده است و صدر خود را در آستانه کنار گذاشته شدن از بدنه و ساختار قدرت سیاسی قلمداد می کند و تعویق انتخابات هم سناریوی مطلوب رهبر جریان صدر خواهد بود به نظر می رسد که عراق باید مهیای التهاباتی جدید شود. چرا که هر زمان مقتدی صدر اعلام داشته از فرایند سیاسی و حضور در انتخابات پارلمانی عراق کنار می کشد این کشور در مدت کوتاهی با آشوب، اغتشاش و بحران روبه رو شده است.

اکنون نیز همین سناریو مجددا در دستور کار مقتدی صدر قرار گرفته است؛ سناریویی که وی به کررات از آن استفاده کرده و همواره نیز به تحقق اهداف صدر منجر شده است. پیرو این واقعیت و ذیل برخی اخبار و شنیده ها جریان صدر قصد دارد در بغداد و دیگر استان های جنوبی عراق و همچنین فرات مرکزی از فردا چهارشنبه (ابتدای ماه جدید میلادی) تظاهراتی گسترده برپا کند. 

با وجود آن که ذیل فشارهای مقتدی صدر نهایتا وزیر بهداشت منصوب به این جریان در سایه آتش سوزی های متعدد بیماستان های عراق استعفا داد و به موازاتش صدر نیز با هدف تغییر فضای سیاسی و برداشته شدن حساسیت افکار عمومی عراق از روی وی انتخابات پارلمانی پیش رو را تحریم کرد، اما نکته مهمی که لازم به ذکر است به موج سواری و میدان داری تحولات عراق توسط مقتدی صدر از دل هر اتفاق و حادثه ای باز می گردد. 

موید این گزاره به تحولات سیاسی و اجتماعی سال ۲۰۱۸ باز می گردد که مقتدی صدر اعلام کرد از فرایند سیاسی کنار می کشد، ولی به فاصله چند ماه شاهد آغاز اعتراضات سراسری در عراق به نام مقابله با فساد، بیکاری، وضعیت نامطلوب اقتصادی و معیشتی و ... بودیم. از خاکستر همین آشوب ها و تظاهرات بود که صدر مجددا خود را به صحنه تحولات سیاسی عراق تحمیل کرد و با حضور در انتخابات پارلمانی همان سال، بیشترین کرسی ها را به دست آورد. از این رو در سایه یک نگاه شاید بدبینانه حتی ادعای بازگشت صدر به عرصه انتخابات نمی تواند دلیلی متقن بر کنار گذاشتن تلاش ها برای به آشوب کشیدن عراق در آستانه انتخابات از جانب وی باشد.

به عبارت دقیق تر مقتدی صدر همواره در تلاش بوده که محوریت و کانون توجه عراقی ها در هر اتفاقی باشد و خود را نماینده به حق مطالبات مردم و ملت عراق معرفی کند، چنانی که از موضع بدهکار و پاسخگو در خصوص آتش سوزی های مکرر بیمارستان های عراق و کشته شدن شمار زیادی از مردم این کشور با تحریم انتخابات و بر هم زدن صحنه، خود را به طلبکار و مدعی حقوق مردم بدل کرد.

علیرغم آن که اقدام ۴۷ روز پیش صدر مبنی بر تحریم انتخابات مشابه اعلام کناره گیری وی از مشارکت در فرآیندهای سیاسی در ۵ آگوست ۲۰۱۳ یا ۱۶ فوریه ۲۰۱۴ و حتی انتخابات پیشین است، با این حال تفاوت جدی این مقطع زمانی با گذشته به شرایط حساس فعلی عراق باز می گردد. از همین رو تاکید بر برگزاری انتخابات در موعد مقرر خواسته اکثر احزاب، جریان ها و شخصیت های سیاسی عراقی است. 

اگر چه منطق و نگاه تمامیت خواهانه مقتدی به دنبال آن است که یا باید انتخابات پارلمانی پیش رو به تعویق بیفتد یا عراق از هم اکنون خود را برای دور جدید آشوب ها و اغتشاشات آماده کند، ولی در آن سو مصطفی الکظمی قرار دارد که ذیل خواسته اکثر جریان های سیاسی عراقی و مهمتر از آن مردم این کشور سعی دارد که به هر نحو ممکن این انتخابات در موعد مقرر و بدون کوچک ترین خللی برگزار شود. 

به هر حال کاظمی سودای تصاحب مجدد کرسی نخست وزیری عراق را در سر دارد و در این راه از هیچ کوشش و تلاشی هم دریغ نخواهد کرد. کما این که یکی از اهداف و دلایل برگزاری نشست شنبه جاری در بغداد با حضور سران و نمایندگان کشورهای همسایه عراق و نیز بازیگران منطقه غرب آسیا و حتی امانوئل مکرون، رئیس جمهوری فرانسه افزایش وزن و نفوذش در میان افکار عومی عراق برای پیروزی در اننخابات آتی بود. 

همه این تلاش ها حکایت از آن دارد که نخست وزیر عراق خیال کوتاه آمدن در برابر تحرکات احتمالی صدر و یا هر شخص دیگر با هدف بر هم زدن امنیت عراق برای تعویق در برگزاری انتخابات پارلمانی را ندارد. ضمن اینکه بی شک تعویق انتخابات می تواند تبعات جدی مخربی در همه ابعاد سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، دیپلماتیک، امنیتی و ... برای این کشور در پی داشته باشد. 

مضافا فراموش نکنیم دلیل اصلی برگزاری انتخابات زود هنگام پارلمانی در عراق وجود سیستم و ساختار مدیریتی فشل و ناکارآمدی بود که بر پایه فساد، رانت، سایه سنگین احزاب و شخصیت هایی چون صدر در تقسیم قدرت شکل گرفت. حال که با اعتراضات مردمی و ریخته شدن خون بسیاری از مردم عراق قانون انتخابات تغییر پیدا کرده و در کنارش سیستم و ساختار سیاسی این کشور به موازات احزاب، جریان ها و شخصیت ها خود را ملزم و متعهد به تحقق مطالبات مردم می دانند نباید به هر دلیلی این انتخابات به تعویق بیفتد. چرا که این انتخابات می تواند به تشکیل پارلمانی پویاتر، کارآمدتر و همسو با خواسته های مردم عراق منجر شود. لذا پیرو نکته مذکور انتخابات زودهنگام پارلمانی عراق در اکتبر، اهمیت فراوانی در سمت و سو دهی به معادلات داخلی و حتی منطقه‌ای خواهد داشت.