معنای چشم انداز ریاست جمهوری ابراهیم رئیسی برای برجام

نویسنده: برَندِن کول

دیپلماسی ایرانی: ابراهیم رئیسی، محافظه کار تندرو، برای انتخابات ریاست جمهوری ایران نامزد شده است و بسیاری از تحلیلگران و ناظران معتقدند که بخت بالایی برای پیروزی دارد. این چشم انداز می تواند امید جو بایدن، رئیس جمهوری آمریکا، برای احیای توافق هسته ای را ناامید کند. 

دولت جدید بایدن درصدد است برنامه جامع اقدام مشترک را که در سال 2015 بین تهران و واشنگتن دی.سی. منعقد شد و برای مهار برنامه هسته ای ایران وعده منافع اقتصادی را داد، از آسیب های ریاست جمهوری دونالد ترامپ نجات دهد. رئیس جمهوری پیشین آمریکا با تحمیل مجدد تحریم های شدید به ایران سعی کرد تا این کشور را به موافقت بر سر توافقی گسترده تر وادارد که موفق نشد. اکنون، مذاکرات جدید در وین بین تهران و کشورهای گروه 1+4 (آمریکا در مذاکرات نیست) در جریان است که امیدها را به تحقق توافق هسته ای و همچنین چشم انداز روابط نزدیک تر بین ایران و ایالات متحده زنده کرده است.

با این حال، آیت الله رئیسی که در حال حاضر ریاست قوه قضائیه را بر عهده دارد، پیشتر بارها از این شرایط توافق هسته ای منعقد شده توسط حسن روحانی، رئیس جمهور فعلی، که از نظر قانون اساسی از کاندیداتوری مجدد در انتخابات ریاست جمهوری منع شده است، انتقاد کرده بود. به گزارش هفته نامه «عرب ویکلی»، رئیسی در جریان مبارزات انتخابات ریاست جمهوری 2017 از «تلاش های ضعیف» روحانی در مذاکره درباره برجام انتقاد کرد. همچنین، گزارش شده که رئیسی در انتخابات امسال از حمایت طیف وسیعی از محافظه کاران و محافظه کاران افراطی مخالف با برجام و طرفدار گسترش برنامه هسته ای ایران، برخوردار است.

اقدامات برای حصول توافق بر سر برنامه هسته ای ایران در حالی است که از زمان روی کار آمدن بایدن، در ایران نگرش به آمریکا اندکی مثبت تر شده و بهبود افته است. طبق نتایج نظرسنجی صورت گرفته شده توسط «ایران پال» و دانشگاه مریلند در ماه فوریه 2021، اکثریت (51 درصد) ایرانی ها توافق هسته ای را تایید و از آن حمایت می کنند و این در حالی است که در اکتبر سال 2020 فقط 44 درصد از آنها حامی برجام بودند. با این حال، اکثریت (69 درصد) گفتند که فکر می کنند تا زمانی که ایالات متحده به برجام باز نگشته و به تعهدات خود عمل نکرده است، ایران نباید در مذاکرات هسته ای شرکت کند. تنها 28 درصد موافق این مساله بودند که تهران در اقدامی فوریتی با واشنگتن به گفت و گو درباره تجدید توافق هسته ای بپردازد.

آیت الله رئیسی روز شنبه در بیانیه خود به مناسب نامزدی در انتخابات ریاست جمهوری، به سیاست داخلی اعتبار داد و گفت نامزدی او بر «مبارزه با فقر، فساد، تحقیر و تبعیض» متمرکز خواهد بود. او افزود: «من به عنوان یک نامزد مستقل به صحنه آمده ام تا بتوانم در مدیریت اجرایی کشور تغییراتی ایجاد کنم.»

روز شنبه علی لاریجانی، رئیس سابق مجلس نیز برای نامزدی در انتخابات 18 ژوئن ثبت نام کرد. 

بیش از 59 میلیون نفر از جمعیت 80 میلیونی ایران واجد شرایط رای دادن هستند. با این حال، شورای آتلانتیک در تحلیل های خود در ماه جاری پیش بینی کرد که نارضایتی عمومی از مشکلات اقتصادی، انزوای بین المللی ایران و فقدان آزادی های اساسی اجتماعی در این کشور به کاهش سطح مشارکت بینجامد. 

در میانه برخی نگرانی ها بر تاثیرگذاری روی کار آمدن چهره های محافظه کار در ایران بر سیاست خارجی و آینده توافق هسته ای، کسانی هم هستند که معتقدند این انتخابات تاثیری بر سیاست گذاری های این کشور نخواهد داشت. شاهین میلانی، تحلیلگر این اتفاق فکر، معتقد است که رئیس جمهوری «تاثیر مادی/ملموس» بر سیاست خارجی ایران ندارد. او در مطلبی در این باره نوشته است: «شخص رئیس جمهوری در جمهوری اسلامی آنقدری که بسیاری از ناظران خارجی تصور می کنند، در سیاست گذاری ها نقش ندارد و دارای اهمیت سیاسی نیست.»

منبع: نیوزویک / تحریریه دیپلماسی ایرانی 34