چه عواملی حادثه خونین کابل را رقم زد

نویسنده: رامین فخاری، دانشجوی ارشد مطالعات خاورمیانه دانشگاه علامه طباطبایی

دیپلماسی ایرانی: طی روزهای گذشته شاهد یک عملیات تروریستی در افغانستان بودیم که منجر به کشته و زخمی شدن ده ها نفر از دانش آموزان این کشور شد و تصاویر دردناکی را برای مردم این کشور و مردم جهان رقم زد ولی درباره ابعاد این مساله گمانه زنی های مختلفی را می توان مطرح کرد که چرا عده ای دست به این عملیات تروریستی در کشور خود می زنند و اقدام به کشتار هموطنان خود می کنند؟

در بعد خارجی این مساله قابل مطرح شدن است که حتی ایالات متحده نیز در افغانستان نتوانسته از عهده طالبان برآید و حضور در افغانستان هزینه های نظامی هنگفتی را بر دوش این کشور تحمیل کرده و درصدد خروج از این کشور است، حال ممکن است عده ای که از ماندن آمریکا در افغانستان سود می برند و در زیر سایه چتر امنیتی که نیروهای آمریکایی در این کشور فراهم کرده اند در این کشور حضور دارند از خروج آمریکا از این کشور متضرر شوند که می تواند شامل بعضی از کشورهای همسایه این کشور، شرکت های چند ملیتی و یا حتی اشخاصی در داخل خود سیستم آمریکا باشند اقدام به تحریک طالبان برای دست زدن به این جنایت بکنند که البته نمی تواند بطور سیستماتیک باشد زیرا هزینه های جنگ افغانستان بر دوش آمریکا سنگینی می کند و ترامپ و بایدن تمایل کمی برای حضور در این کشور دارند زیرا حضور در این کشور از نظر نظامی از لحاظ نزدیک بودن به چین و ایران مفید خواهد بود ولی از نظر اقتصادی هزینه های زیادی را بر دوش این کشور می افکند.

موضوع دیگر این است که ممکن است که عده ای در داخل طالبان در آستانه خروج نیروهای آمریکایی دست به قدرت نمایی و ارعاب می کنند تا در خیال خودشان خروج نیروهای آمریکایی را سرعت ببخشند ولی این مساله می تواند روی دیگر سکه را هم داشته باشد و بهانه لازم را به افکار عمومی آمریکا برای حضور در افغانستان بدهد.

اما موضوعی که بیشتر قابل طرح شدن است این است که در هر حال این حملات با هر انگیزه ای انجام شده باشد طالبان و گروهای بنیادگرا در افغانستان دچار یک تضاد با مدارس و دانشگاه های مدرن هستند و حتی اگر این حملات بطور مستقیم توسط طالبان انجام نشده باشد اشخاصی که تحت تاثیر اندیشه های طالبانی هستند گاه و بی گاه مدارس و دانش گاه های افغانستان را مورد حمله قرار می دهند و این مساله از یک جنگ تمدنی منشا می گیرد، زیرا گسترش مدارس و دانشگاه های مدرن در افغانستان به مرور به اضمحلال اندیشه های طالبان منجر خواهد شد. بدیهی است با افزایش سطح تحصیلات در افغانستان اشخاص کمتری به گروهای بنیادگرا تمایل خواهند داشت و اندیشه های طالبانی در چند دهه به طور کلی از میان خواهد رفت.

حال ممکن است سایر موئلفه ها نیز در این حملات نقش داشته باشند ولی الزاما نمی تواند این حملات را بصورت تک بعدی واکاوی کرد. بدیهی است که یک گروه شبه نظامی مین و جلیقه انتحاری را شاید اهداف دیگری در اختیار تروریست ها قرار داده است ولی تا زمانی که عامل مغزشویی در افغانستان وجود دارد هر ثانیه می تواند اشخاصی را بطور بالفعل برای کشتن ده ها نفر دیگر گسیل کند. حال جالب است که این عامل در برابر دیگری خودش یعنی مدرسه و دانشگاه نیز دست به مقابله زده است و البته همانطور که اشاره شد تحریک اشخاص و یا سازمان ها و یا کشورهای دیگر با اهداف دیگر در این مساله بدون تاثیر نمی تواند باشد. باید این مساله را اضافه کرد تا زمانی که اندیشه های بنیادگرایانه طالبان توسط مردم این کشور پس زده نشود و طالبان اقدام به اصلاح خود نکند این کشور از دیدگاه اقتصادی سیاسی و امنیتی روی آرامش را به خود نخواهد دید.