احیای برجام کلید خورد؟

نویسنده: پرستو بهرامی راد، روزنامه نگار

دیپلماسی ایرانی: مذاکرات وین در نقطه‌ای ایستاده است که شاید در این دور تکلیف احیای برجام را تا حدودی روشن کند. اما سوال اصلی این است که آیا احیای برجام کلید خورده است؟ یا توافقی در این دور از مذاکرات شکل گرفته است یا خیر؟

مذاکرات وین به مرحله پیشنویس در آمده است. پیش از این عباس عراقچی روز شنبه بعد از نشست معاونان وزیران امور خارجه ایران و ۱+۴ بیان کرد که به نظر تفاهم جدیدی درحال شکل گرفتن و زمان نگارش متن نهایی فرا رسیده است. همچنین او گفته است: «مسیری که باید طی شود، مقداری شناخته‌شده‌تر است. البته این مسیر، مسیر آسانی نخواهد بود، اختلاف نظر‌ها اینطور نیست که پایان یافته باشد، اختلاف نظر‌هایی بعضاً جدی وجود دارد که باید طی مذاکرات بعدی کاهش پیدا کند.»

برخی این سخنان را شروع راه احیای برجام تلقی کردند، اما به خوبی نمایان است که دو طرف راه زیادی تا احیای برجام و بازگشت به آمریکا به برجام باید طی کنند. البته بی شک مذاکرات وین راه را برای باز شدن گره کور برجام با میانجی گری اروپایی‌ها باز کرده است.

آمریکای بایدن و نقشه راه احیای برجام

بعد از تهیه پیشنویس قرار است هیات‌ها به پایتخت کشور‌های خود بازگردند و در مورد آن مشورت بگیرند. دولت جو بایدن در خصوص احیای برجام احتمالاً دو راه در پیش دارد که یکی از آنها را انتخاب خواهد کرد و بر اساس آن وارد میدان مذاکرات خواهد شد و تاکتیک‌های خود را برنامه ریزی می‌کند.

در اوایل ورود جو بایدن به کاخ سفید هیچ گونه واکنشی به احیای برجام نداشت و به نظر نمی‌رسید که قرارداد برجام از اولویت‌های کاخ سفید باشد. حال با میانجی گری اروپایی‌ها مذاکراتی رقم خورده است. در این میان دولت بایدن یا خواستار مذاکرات طولانی و ادامه دار است تا موارد جدیدی به برجام اضافه کند؛ یا به دلیل شرایط جدیدی که ایران ایجاد کرده از جمله غنی سازی ۶۰ درصد اورانیوم به دنبال احیای برجام به سرعت است.

البته از اخبار رسانه‌های آمریکایی، احتمال گزینه دوم محتمل‌تر است. زیرا جو بایدن در اولین واکنش خود به مذاکرات وین ابراز خوشحالی کرد و از سوی دیگر در خصوص غنی سازی ۶۰ درصد اورانیوم ایران نیز واکنش تندی نداشته است. به خوبی تغییر لحن مسئولین دولت جدید آمریکا نسبت به ایران نمایان است. همچنین رسانه‌ها از واکنش دولت بایدن به اسرائیل که باعث تنش نشود تا مذاکرات به سمت بن بست نرود، خبر می‌دهند. از تمام این اخبار غیر رسمی می‌توان ردپای خواست دولت بایدن به احیای برجام را دنبال کرد.

توافقات قبل از احیای برجام

ایران برای بازگشت به تعهدات برجامی خود خواستار رفع همه تحریم‌ها و راستی آزمایی این موضوع است. از سوی دیگر واشنگتن برای بازگشت به برجام اعلام کرده بود که اول ایران باید به تعهدات برجامی خود بازگردد. در این شرایط که گره کوری به احیای برجام خورده بود، اروپایی‌ها دست به میانجیگری زدند و امروز شرایط از توافقاتی خبر می‌دهد. اما سوال اصلی این است که روند احیا به چه صورتی رقم می‌خورد و توافقات چگونه خواهد بود؟

ایران در دروان ریاست جمهوری دونالد ترامپ بابت تحریم‌های اقتصادی آسیب جدی دیده است. از سوی دیگر جو بایدن همانطور که در کارزار‌های انتخاباتی خود اعلام کرده بود خواهان بازگشت به قرارداد برجام است.

بر همین اساس احتمالاً توافقات بر لغو تحریم‌های اقتصادی ایران اعم از خرید و فروش نفت، تحریم‌ها بانکی و... ختم می‌شود و پس از آن ایران به تعهدات برجامی خود باز می‌گردد و احیای برجام کلید خواهد خورد. با این حال احیای برجام در یک جاده پر پیچ و خمی حرکت می‌کند که باید دید سالم به مقصد می‌رسد یا خیر؟