حمایت از برجام به معنای موافقت با امتیازدهی بیشتر نیست

نویسنده: متییو پتی

دیپلماسی ایرانی: نتایج یک نظرسنجی تلفنی از ایرانی ها نشان داد که اکثر مردم این کشور طرفدار احیای کامل توافق هسته ای 2015 هستند، اما به این شرط که ایالات متحده به توافق و تعهدات خود بازگردد یا دو کشور همزمان برجام را به اجرا گذارند. این نظرسنجی توسط مرکز مطالعات بین المللی و امنیتی در دانشگاه مریلند و آژانس مستقل «ایران پال» مستقر در تورنتو از بیش از 1000 ایرانی بین 26 ژانویه تا 6 فوریه انجام شد.

حدود نیمی از پاسخ دهندگان گفتند که «به شدت» یا «تا حدودی» از برنامه جامع اقدام مشترک حمایت می کنند که کمتر از حمایت بیش از 75درصدی آنها از توافق در زمان حصول آن نزدیک به 5 سال پیش است. 58 درصد گفتند انتظار دارند واشنگتن دوباره به توافق بپیوندد و 60درصد درباره پیروی کامل واشنگتن از مفاد آن ابراز تردید کردند.

نانسی گالاگر، از اعضای ارشد مرکز مطالعات بین المللی و امنیتی در دانشگاه مریلند، گفت: «دولت بایدن باید پیش از آنکه رهبران ایران فضای سیاسی برای درخواست یک توافق جاه طلبانه تر داشته باشند، اعتماد مجدد این کشور را به اینکه ایالات متحده به تعهدات پیشین خود عمل می کند، باز یابد.»

این نظرسنجی همچنین از توسعه یک نگرش کلی سختگیرانه پیش از انتخابات ریاست جمهوری ایران در ماه ژوئن حکایت داشت. محبوبیت رئیس جمهوری حسن روحانی در میان شرکت کنندگان در قیاس با 6 سال گذشته به طرز چشمگیری کاهش یافته و از 61درصد در اوت 2015 یعنی بلافاصله پس از انعقاد برجام، اکنون به 7.6درصد رسیده است. اکنون، بسیاری سیاستمداران تندروی محافظه کار را برای جانشینی روحانی ترجیح می دهند.

طبق برجام، 6 قدرت بین المللی- ایالات متحده، بریتانیا، فرانسه، آلمان، چین و روسی- توافق کردند در ازای محدودیت در برنامه هسته ای ایران و اجازه بازرسی های گسترده بین المللی، تحریم ها علیه اقتصاد این کشور را لغو کنند. دولت ترامپ توافق را ترک و اعمال فشار حداکثری را به ایران تحمیل کرد و ایران یک سال بعد، فعالیت های هسته ای منع شده در برجام را از سر گرفت. با این حال، وعده داد در صورت بازگشت آمریکا به تعهداتش، مجددا به انطباق با برجام بازمی گردد. دولت جدید بایدن بارها گفته قصد دارد مجددا به توافق بپیوندد، اما انتظار دارد ایران اولین گام را بردارد.

اگرچه تنها نیمی از پاسخ دهندگان نظرسنجی هنوز به برجام دید مطلوبی دارند، اما 88درصد گفتند اگر ایالات متحده ابتدا به تعهدات خود بازگردد، از بازگشت ایران به الزامات پشتیبانی می کنند. 31درصد از برداشته شدن گام اول توسط ایالات متحده و 55درصد از بازگشت همزمان دو طرف به تعهدات حمایت کردند. همچنین، بیش از 70درصد پاسخ دهندگان گفتند حتی اگر اجرای قانون جدید مجلس ایران در مقابله با تحریم ها احتمال لغو آنها را کاهش دهد، باز هم از این قانون حمایت می کنند.

مشاوران بایدن علاوه بر انتظار از ایران برای برداشتن اولین قدم، گفته اند به دنبال «طولانی تر کردن و تقویت» توافق و مذاکرات جدید درباره «برنامه موشک بالستیک و فعالیت های منطقه ای ایران» هستند. اما پاسخ دهندگان در نظرسنجی جدید به طور گسترده با امتیازات اضافی فراتر از برجام مخالف هستند. نکته قابل توجه اینکه دو سوم پاسخ دهندگان گفتند که حتی با آغاز مذاکرات درباره موشک ها و فعالیت های منطقه ای پس از پیوستن مجدد آمریکا به برجام هم موافق نیستند. درصد مشابهی هم اعلام کردند معتقدند برنامه موشک بالستیک «احتمال حمله کشورهای دیگر به ایران» را کاهش می دهد. و اگرچه تظاهرات کنندگان ایرانی هزینه کردن خون و ذخایر ارزی کشور در جنگ های خارجی را زیر سوال می برند، 90درصد شرکت کنندگان در نظرسنجی گفتند معتقدند فعالیت های سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در خارج باعث امنیت بیشتر ایران شده است. 56 درصد هم گفتند خروج از عراق و سوریه باعث می شود ایالات متحده برای امتیازگیری از ایران بیشتر به اعمال فشار و تحریم متکی شود.

این نظرسنجی به طور همزمان از حمایت کامل از دیپلماسی با سایر قدرت های خاورمیانه حاکی بود. شرکت کنندگان در نظرسنجی گفتند ایران باید گفت و گوها با کشورهای همسایه را گسترش دهد و از نفوذ خود برای حل دیپلماتیک جنگ یمن استفاده کند. 80درصد از پاسخ دهندگان هم گفتند سیاست ایران در عراق باید به طور یکسان به نفع عراقی های سنی و شیعه باشد.

نتایج این نظرسنجی در رابطه با اوضاع سیاسی ایران حاکی از آن است که دولت بایدن اگر واقعا خواهان توافق با دولت میانه رو مانند روحانی است، باید سریع تر عمل کند چرا که جدای از قدرت گرفتن جناح تندروی محافظه کار، 59درصد از شرکت کنندگان گفتند رئیس جمهوری می خواهند که از مصالحه بر سر «حقوق ایران» خودداری کند. تعداد بسیار کمی از میراث روحانی حمایت کردند و64درصد اظهار داشتند که نامزدی می خواهند که با سیاست های روحانی مخالف باشد.

سینا طوسی، تحلیلگر ارشد تحقیق در شورای ملی ایرانیان آمریکا، گفت: «بایدن نباید به دنبال تاثیرگذاری بر سیاست های ایران باشد، اما باید بداند که در مقابل معماران اصیل ایرانی توافق هسته ای مذاکرات ساده تری را پیش رو خواهد داشت.»

منبع: ریسپانسیبل استیت کرفت / تحریریه دیپلماسی ایرانی 34