زمانی که متحدان هسته ای شوند

نویسندگان: چوک هاگل، مالکوم ریفکیند، کوین رود و ایوو دالدر 

دیپلماسی ایرانی: چند دهه اخیر تهدید گسترش سلاح هسته ای به خاورمیانه و آسیا محدود شده هرچند این تهدید در گذشته فراتر از آسیا بود. در دهه 1960، واشنگتن نگران هسته ای شدن متحدان آسیایی و اروپایی خود بود. پیش بینی می شد که تا اواسط دهه 1970، ده تا پانزده قدرت هسته ای جهانی ظهور خواهند کرد. برای جلوگیری از چنین رخدادی، NPT طراحی شد. پس از توافق منع گسترش سلاح هسته ای تنها 4 کشور (هند، اسرائیل، پاکستان و کره شمالی) مسیر هسته ای شدن خود را ادامه دادند. دیگر متحدان با اطمینان از اینکه در برابر حملات هسته ای در امان خواهند بود از ادامه راه منصرف شدند. 

اکنون اوضاع متفاوت از گذشته است. متحدان آسیایی و اروپایی می بینند که چین و روسیه تهاجمی تر شده و ایالات متحده هم از توافق های کنترل تسلیحاتی بلندمدت فاصله می گیرد. این دگرش ها متحدان را با این سوال روبه رو می کند که آیا هنوز هم می توانند برای دفاع و امنیت خود بر واشنگتن تکیه کنند.

جو بایدن قول داده که اتحادها را ترمیم خواهد کرد اما برای بازیابی اعتماد، اقدامی فراتر از سخنرانی لازم است. تقویت دوباره همکاری دفاعی با متحدان و بازنگری کامل در کنترل تسلیحات گام های مهمی است که دولت تازه باید بردارد.

در آلمان، شک و تردیدها پیرامون اعتماد به ایالات متحده افزایش یافته است. برخی پیشنهاد داده اند که یک چتر هسته ای اروپایی متشکل از ترکیبی از توانایی های فرانسه و انگلیس شکل گیرد. فرانسه به نوبه خود از کشورهای اروپایی دعوت کرده تا در گفت وگوهای راهبردی شرکت کنند. لهستان خواستار تقویت بازدارندگی هسته ای اروپایی شده است. رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه نیز گفته است که برایش قابل قبول نیست که برخی کشورها موشک هایی با کلاهک هسته ای داشته باشند و برخی دیگر نه.

در آسیا نیز شاهد ظهور جریان های مشابهی هستیم. با پیشرفت های چین و کره شمالی، ژاپن نگران اعتماد به چتر هسته ای ایالات متحده است. کره جنوبی نیز نبود زرادخانه هسته ای را به چالش کشیده است. در آن سوی میدان، کره شمالی ده ها سلاح هسته ای و صدها موشک ساخته است که برخی از آنها می توانند به قاره آمریکا برسند. بسیاری در کره جنوبی خواهان اطمینان بیشتری از سوی ایالات متحده و تامین سلاح های هسته ای تاکتیکی – کوتاه برد و کم بازده – هستند که پس از جنگ سرد کنار گذاشته شدند.

در استرالیا نگرانی ها پیرامون چین به شرایطی منجر می شود که دولت استرالیا آن را مهمترین پیامد بازچینش راهبردی سیاست دفاعی اش از زمان جنگ جهانی دوم می خواند: تمرکزی آشکار بر دفاع از امنیت ملی اش در منطقه هند – پاسیفیک. 

دولت تازه ایالات متحده باید سنگ بنای تعهدات امنیتی ایالات متحده را تایید کند: تایید تعهدات پیمان ایالات متحده در زمینه دفاع جمعی، معکوس کردن تصمیمات دولت ترامپ در مورد خروج نیروهای آمریکایی از آلمان و دیگر جاها و گفت وگو پیرامون توافق نامه های بلندمدت در مورد تقسیم هزینه با کشورهایی که نیروهای آمریکایی را در آسیا و اروپا میزبانی می کنند.

دولت بایدن باید ناتو و متحدان هسته ای را وارد برنامه ریزی های هسته ای اش کند. تمرینات بیشتری را با متحدان اجرا کند که دارای یک بعد هسته ای باشند. تقویت توانایی های دفاعی و بازدارندگی اتحادها در آسیا و اروپا از دیگر اقدامات است. متحدان نیز باید سهم خود را به جا آورند. همانطور که آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان می گوید: مسئولیت پذیری بیشتر هم در بعد نظامی و هم دیپلماتیک. ایجاد یک چتر هسته ای اروپایی نه تنها جایگزینی برای ایالات متحده نیست بلکه مکمل آن است.

کنترل های تسلیحاتی باید فراتر از چارچوب ایالات متحده و روسیه باشند که برای چندین دهه در این حوزه سلطه دارند. بازگرداندن اطمینان در آسیا پیچیده تر است زیرا فاقد نسخه ناتوست و در عوض به ترتیبات امنیتی دو جانبه اعتماد می کنند. از این رو، واشنگتن باید همکاری های بیشتر بین متحدان آسیایی را تشویق کند و همکاری امنیتی سه جانبه با کره جنوبی و ژاپن برقرار کند. گفت وگوهای چهارجانبه بین هند، ژاپن، استرالیا و کره جنوبی نیز راه حل خوبی است.

بزرگترین کانون ناشناخته در دهه آینده نگرانی پیرامون زرادخانه چین است که به سرعت توسعه می یابد و چه بسا ظرف چند سال دو برابر شود. ایالات متحده همچنین باید رویکرد خود نسبت به کنترل تسلیحات در سطح جهانی را اصلاح کند. یک توافق دو جانبه تازه بین ایالات متحده و روسیه برای پوشش همه کلاهک های هسته ای از جمله آنهایی که در انبارها هستند و همچنین سامانه های تحویل تازه هسته ای همانند سلاح های مافوق صوت نیز ضروری است.

یک گروه منطقی برای گفت وگوهای گسترده تر می تواند پنج عضو دائمی شورای امنیت باشد. به عنوان اولین قدم، ایالات متحده و روسیه می توانند سه عضو دیگر را به بازرسی از واشنگتن و مسکو به عنوان بخشی از تعهد کنترل تسلیحاتی فراخوانند. تبادل اطلاعات پیرامون آزمایش موشک و دیگر آزمایش ها برای افزایش شفافیت می تواند از دیگر اقدامات باشد. سرانجام هر کشور باید متعهد شود که نیروهای هسته ای خود را به پایین ترین سطح ممکن برساند.

منبع: فارن افرز / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11