برای حفظ بازار عراق هوشیار باشیم

دیپلماسی ایرانی: رضا اردکانیان، وزیر نیرو صبح روز سه شنبه، 9 دی، برای پیگیری موضوعات حوزه انرژی و بدهی‌های گازی عراق وارد بغداد شد و با ماجد مهدی حنتوش، وزیر برق، غالب مصطفی مخیف، رئیس بانک مرکزی و مصطفی الکاظمی، نخست‌وزیر عراق دیدار کرد.

یک روز قبل از این سفر، عراق اعلام کرده بود به علت تعویق در پرداخت بدهی گازی، حجم صادرات گاز ایران به عراق به زیر یک دهم رسیده است. همچنین وزارت برق عراق اعلام کرد که به دلیل کاهش واردات گاز از ایران دست کم ده نیروگاه برق عراق از مدار خارج شده اند و عملا از کار افتاده اند. این مساله سبب شده تا کمبود برق در عراق به شدت افزایش یابد و این موضوع نارضایتی شهروندان عراقی را موجب شده است.  

شرکت ملی گاز ایران گفته که قطع گاز از ایران به عراق بعد از چندین اخطار و پرداخت نشدن بدهی‌ها انجام شده است. دولت عراق بیش از ۵ میلیارد دلار بابت واردات گاز و بیش از یک میلیارد دلار هم بابت جرائم قراردادی به ایران بدهکار است که البته ۳ میلیارد دلار آن در بانک تجارت عراق مسدود شده است.

این که ایران مطالبات خود را از طرف عراقی بخواهد کاملا به حق است. هر کشوری حق دارد مطالبات خود را از کشور بدهکار طلب کند. عراق می گوید قصد پرداخت بدهی های خود به ایران را دارد اما به دلیل تحریم های ایران قادر نیست بدهی خود را با ایران تسویه کند. مضافا بر آن، به دلیل عضویت عراق در اف ای تی اف و عدم عضویت ایران در این سازمان، سختی پرداخت مطالبات ایران مضاعف شده است.

دو طرف به توافقاتی رسیده اند تا مطالبات یکدیگر را تسویه کنند از جمله تامین نیازهای ایران با پرداخت پول های بلوکه شده ایران؛ اما در این میان یک نکته ظریفی وجود دارد، آن نکته ظریف در پاسخ به این پرسش نهفته است؛ اگر عراق به هر دلیلی نتواند بدهی خود را به ایران بپردازد، یا اصلا این بار عراق بدهی خود را پرداخت کرد اما دوباره در آینده به دلیل مشکلات نقل و انتقالات مالی و تحریم های ایران، دوباره چنین مشکلی پیش بیاید، آن موقع چه خواهد شد؟

قبل از پاسخ به این سوال باید به این نکته اشاره کنیم که عراق به دو دلیل از ایران گاز وارد می کند، یکی مصارف روزمره خانگی و مصارف کارخانه ها و دیگری برای تامین انرژی مورد نیاز تولید برق. حالا اگر ایران نتواند به هر دلیلی – موجه یا غیر موجه – گاز مورد نیاز عراق را تامین کند، آنگاه چه خواهد شد؟ 

در این صورت عراق مجبور خواهد شد گاز مورد نیاز خود را از کشورهای دیگر تامین کند. در حال حاضر کشورهای مصر و عربستان سعودی پیشنهادهای ارزانتری برای صادرات گاز به عراق داده اند. همچنین در بحث برق نیز، عراق پیشنهادهای بهتر و ارزانتری از اردن، مصر، ترکیه، عربستان سعودی و کویت دریافت کرده است. حتی عربستان سعودی به عراق یک سوم قیمت برق صادراتی از ایران را پیشنهاد داده است. در صورت تداوم وضعیت فعلی و پیچیده ماندن پرداخت مطالبات ایران از عراق که اکنون در حدود سه سال است این روند به مناسبت های مختلف ادامه دارد، عراق در صورت مهیا شدن شرایط چرا نباید انرژی مورد نیاز خود را از کشورهای دیگر تامین کند؟ آن هم بدون دردسرهای فنی و بانکی، بدون وجود فشارهای بین المللی و تازه ارزانتر؟! در گرمای تابستان که نیاز عراق به برق به شدت افزایش می یابد و قطعی برق مردم را به ستوه می آورد، فشار افکار عمومی می تواند عراق را به تغییر بازار خرید انرژی خود ترغیب کند، در آن صورت چه خواهد شد؟

در دنیای بازرگانی ورود اولیه به یک بازار آسانتر از آن است که فروشنده بازار را از دست بدهد و آن را به رقبا واگذار کند. دقیقا به همین دلیل است که ایران نباید بازار عراق را از دست بدهد. آن هم بازار کشور مهمی چون عراق که هم حیات تنفسی ایران محسوب می شود و هم کشوری است که عمق جئوپولتیکی ایران به حساب می آید. در حالی که رقبای ما تلاش دارند به هر نحوی بازارهای مختلف را از ما بگیرند و هر کدام به قصد و غرضی فشارها را بر ما مضاعف کنند ما باید بازارهایمان را با چنگ و دندان حفظ کنیم، آن هم بازارهایی که توانسته اند دولت ها از ایالات متحده معافیت تحریمی بگیرند./دنیای اقتصاد