پیام های سفر منطقه ای پمپئو به ایران

دیپلماسی ایرانی: سفرهای اخیر مایک پمپئو، وزیر امور خارجه ایالات متحده امریکا به منطقه که حدود دو هفته بعد از مسجل شدن شکست دونالد ترامپ، رئیس جمهوری ایالات متحده در انتخابات ریاست جمهوری این کشور انجام شده است، پیام های نهفته ای را در خود دارد. پیام هایی که به نظر می رسد هم مخاطب داخلی دارد، هم خطاب به جامعه جهانی است و هم صد البته، همه آنها خطاب به ایران است. وی در اسرائیل، امارات متحده عربی و عربستان سعودی دیدارهای مهمی را انجام داد در حالی که منابع خبری گزارش دادند در عربستان برای نخستین بار بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل را با خود برد. 

پمپئو در حالی به سمت خاورمیانه پرواز کرد که هم زمان، جنگنده های بی – 52 ایالات متحده که گفته می شود قابلیت حمل بمب های هسته ای را دارند به منطقه ارسال شده اند. 

هم زمان امارات متحده عربی اعلام کرد صدور ویزا برای اتباع 13 کشور جهان از جمله ایران و ترکیه و عراق و لبنان و سوریه را متوقف می کند. تصمیمی که تا به این لحظه مقامات اماراتی از هر گونه اظهار نظری درباره دلایل آن خودداری کرده اند.

از برآیند این دیدارها می توان در وهله اول این گونه برداشت کرد که امارات و عربستان سعودی با ائتلاف با اسرائیل و پشتیبانی ایالات متحده به سمتی می روند که در برابر ایران و ترکیه شمشیر را از رو ببندند. اگرچه این دو کشور عربی در اتاق های شیشه ای نشسته اند اما گمان می کنند با پشتیبانی امریکا و اسرائیل می توانند به دشمنی با ایران ادامه دهند و همچنان در مسیر چهار سالی که گذشت سیر کنند. البته که در حداقل چهار سال گذشته آنها از هیچ گونه خصومت و دشمنی با ایران دریغ نکردند.

فارغ از هر گونه گمانه زنی که درباره احتمال حمله نظامی دولت ترامپ به ایران در روزهای باقی مانده از حضورش در کاخ سفید زده می شود، می توان جملگی این اتفاقات را حامل پیام های مهمی دانست. 

نخستین پیام این دیدارها، اتحاد میان طرف های متخاصم ایران است که همچنان بر لزوم کنار گذاشتن دیپلماسی در قبال ایران اصرار دارند و هر گونه تعامل دیپلماتیک جامعه جهانی با ایران را رد می کنند. شاید بتوان گفت به شکل بی سابقه ای ائتلاف بین المللی جنگ طلبان تشکیل شده که فراتر از ایالات متحده و در سطح بین المللی است، ائتلافی که از حمایت گروه های دست راستی در امریکا به رهبری نوجمهوریخواهان، گروه های دست راستی اسرائیل به رهبری حزب لیکود به رهبری بنیامین نتانیاهو برخوردار است و کشورهای عربی ای را شامل می شود که نه به فکر حل مسالمت آمیز بحران ها بلکه به شیوه حل نظامی هر گونه بحرانی معتقدند. کشورهایی که در لیبی و یمن و سوریه هیچ تلاشی برای خاموش کردن بحران ها نکردند بلکه بر عکس بر لهیب سوزان تنش های نظامی دمیدند.

دومین پیام را می توان خطاب به جامعه جهانی دانست مبنی بر این که صدای آنها بلند است و با روی کار آمدنِ دولتِ معتقد به چند جانبه گرایی بایدن، همچنان قدرتی خواهند بود که توان فشار را دارند و می توانند ثقلی در معادلات بین المللی باشند.

سومین پیام خطاب به خود دولت جدید امریکاست، که هستیم و می توانیم همچنان سنبه ای پرزور برای پیشبرد اهداف خود باشیم. این ائتلاف در طول چهار سال آینده احتمالا به گروه فشاری تبدیل خواهند شد که توانایی فشار به هر گونه دیپلماسی چندجانبه گرایانه را خواهند داشت. 

در این میان نکته ای را نمی توان نادیده گرفت؛ بسیاری احتمال می دهند که جو بایدن به دلیل کهولت سن دو سال بیشتر در قدرت نباشد و بعد از آن جای خود را به کاملا هریس، معاون خود بدهد. در این صورت احتمالا تشتت در حزب دموکرات تشدید خواهد شد و این مساله می تواند برای این حزب در انتخابات ریاست جمهوری 2024 هزینه ساز شود. مایک پمپئو که گفته می شود داعیه ریاست جمهوری امریکا را برای سال 2024 دارد، به نمایندگی از نوجمهوریخواهان می خواهد این پیام را بدهد که دولت بایدن موقتی است و آنها از همین الآن خود را آماده ریاست جمهوری آن تاریخ می کنند و در طول این مدت می توانند پتانسیلی پرزور برای اعمال فشار به دولت پیش روی امریکا و جامعه جهانی باشند. 

شاید بتوان ادعا کرد آینده دیپلماسی به نوع تعامل ایران با جامعه جهانی به ویژه ایالات متحده باز می گردد که از فرصت یا وقفه پیش آمده در عرصه سیاسی افراطی ایالات متحده نهایت استفاده را ببرد تا ضمن تضعیف این جریان اراده خود را بر مخالفان خود تحمیل کند یا اینکه این بار نیز فرصت از دست برود و شاهد قدرت گرفتن جریان های افراطی ضد ایرانی هم در سطح منطقه ای و هم در داخل امریکا و هم در سطح جهانی باشیم.