به این شش دلیل کار ایران با بایدن هم آسان نیست!

دیپلماسی ایرانی: زمان زیادی به انتخابات ریاست جمهوری ایالات متحده امریکا باقی نمانده است. انتخاب دونالد ترامپ یا جو بایدن همان اندازه که برای امریکایی ها مهم است برای ما ایرانی ها نیز اهمیت دارد. شاید کمتر سالی انتخابات ریاست جمهوری امریکا این قدر برای ما اهمیت داشته است. فشارهای حداکثری دولت ترامپ علیه ایران و اعمال تحریم های سنگین، همچنین چهار سال بی اخلاقی و تحریک به دشمنی با ایران، از او برای ما چهره ای ساخته که کنار رفتنش از قدرت را لحظه شماری کنیم. اما این که گمان کنیم آمدن بایدن می تواند ورق را به سود ما برگرداند و همه چیز به نفع ما رقم خواهد خورد هم چندان واقعی به نظر نمی رسد. اگرچه شکی نیست که بایدن ویژگی هایی دارد که متفاوت از ترامپ است و قطعا با رویکردی متفاوت دولت خود را آغاز خواهد کرد. اما نباید این قدر خوش بین باشیم که چشم به روی واقعیت ها ببندیم؛

اول، بایدن تا کنون بارها در مقالات خود تاکید کرده و تیم سیاست خارجی اش دست کم در سه مقاله سیاست های کشورشان در قبال ایران را در صورت پیروزی بایدن تشریح کرده اند که در آنها اگرچه بر بازگشت امریکا به برجام تاکید شده اما بر این هم تصریح شده که این بازگشت بدون مابه از نخواهد بود، و دولت بایدن به دنبال گرفتن امتیازهای جدید از ایران به ویژه در پرونده نفوذ منطقه ای و موشکی خواهد بود. خود بایدن در دو مقاله اخیر خود تاکید کرده است که بر موضوع حقوق بشر در ایران انگشت می گذارد و قطعا در هر گونه مذاکره ای این موضوع را مد نظر قرار می دهد. پس نباید انتظار داشت که با انتخاب بایدن یک تحول فوری در روابط ایران و امریکا پیش خواهد آمد، بلکه تازه وارد مرحله جدیدی از مذاکراتی پیچیده خواهیم شد که نه هنوز نقشه آن مشخص است و نه به نظر می رسد خود برای آن تا به این لحظه دستورالعمل روشنی داریم.

دوم، شکی نیست فردای پیروزی بایدن فرودگاه واشنگتن صف انتظار فرود هواپیماهای کشورهای مختلف جهان برای آغاز دور تازه ای از لابی ها و چانه زنی ها خواهد بود که بی شک کشورهای عربی جنوب خلیج فارس که در طول چهار سال گذشته سرمایه گذاری بسیاری برای خصومت ورزی دولت ترامپ با ایران صرف کرده اند، همچنین صهیونیست ها و اسرائیل و متحدان اروپایی امریکا در صف نخست خواهند بود. در چنین فضایی به نظر نمی رسد ایران چندان جایگاهی داشته باشد چرا که اصولا در امریکا لابی چندان در خور توجهی ندارد.

سوم، تمامی کشورها تلاش خواهند کرد آن قدر در واشنگتن لابی کنند تا کشورشان از اولویت خارج شود. این کشورها حتی شامل دوستان ایران، چین و روسیه و حتی کره شمالی نیز خواهد بود. چین تلاش خواهد کرد تا پرونده چین جنوبی روی میز جو بایدن نیاید، روسیه تلاش خواهد کرد پرونده اوکراین و کشورهای پیرامونی اش در کاخ سفید در اولویت قرار نگیرد و کره شمالی نیز طبیعتا همه تلاش خود را صرف خواهد کرد تا جزء اولویت های دولت جدید امریکا نباشد. از آن طرف کشورهای دشمن ما، اعم از کشورهای عربی و اسرائیل و کانادا همه تلاش خود را صرف خواهند کرد تا پرونده ما در اولویت دولت امریکا باشد. در نتیجه هر دو طرفِ دوستان و دشمنان ایران به یک مقصد می رسند، پرونده ایران در اولویت باشد.

چهارم، قبل از آن که بایدن به فکر تصحیح مسیر دولت گذشته بر سر ایران باشد، به فکر ترمیم خسارت هایی خواهد بود که در طول این سال ها بر روابط ایالات متحده تحمیل شده است، به ویژه رابطه با اروپا، کشورهای هم‌قاره امریکا و در وهله بعد کشورهای سنتی متحد امریکا. بایدن قطعا روی احیای همپیمانی سنتی امریکا با اروپا کار خواهد کرد. توانایی ناتو را که ترامپ درصدد نابودی آن بود، تقویت خواهد کرد. انسجام اتحادیه اروپا و حفظ آن، بر خلاف ترامپ که برای فروپاشی آن تلاش می کرد، جزء سیاست های اصلی او خواهد بود. تقویت حضور امریکا در بازارهای اقتصاد جهانی و تقویت چند جانبه گرایی با کمک متحدان و دوستان امریکا را در صدر کارهایش قرار خواهد داد. به عبارت دیگر انرژی اش جای دیگری صرف خواهد شد که ایران به عنوان یک اهمیت نخست جای ندارد بلکه در وهله بعد خواهد بود.

پنجم، نباید در این مساله تردید کنیم که ایران و امریکا در طول چهل سال گذشته پرونده های حل نشده بسیاری داشته اند که روی هم تلنبار مانده و حل نشده باقی مانده است. اختلافات ایران و امریکا صرفا محدود به برجام نیست، امریکا با کلیت سیاست های ایران مشکل دارد و بر این باور است که در زمان مذاکرات هسته ای خلف وعده شده و به مسائل دیگرش با ایران پرداخته نشده است. همچنین نباید فراموش کنیم که امریکایی ها بعد از برجام و مشاهده رفتارهای منطقه ای ایران از یک سو و قراردادهای تجاری و اقتصادی که ایران با کشورهای دیگر بست از سوی دیگر احساس کردند که برجام آن انتظاراتی که داشتند را برآورده نکرده، برای همین این بار هم اگر وعده مذاکرات مجدد با ایران می دهند با توجه به جبران آن چیزی است که احساس می کنند از آن زیان دیده اند. وانگهی ما و امریکا اختلافات اساسی داریم که نباید گمان کنیم یک شبه قبل حل هستند. بی شک هر کسی در امریکا به قدرت برسد جز به حل همه اختلافات با ایران تن نخواهد داد و برای رسیدن به این هدف نهایی، حداقل فشارها را در وضعیت فعلی حفظ خواهد کرد.

اینها همه در حالی است که اگر بایدن انتخاب شود و اگر او انتخاب نشود و ترامپ مجددا به قدرت رسید، حکایت دیگری است که قطعا تشدید فشارهای موجود و پیمودن راه سخت فعلی بخشی از آن خواهد بود.