ایران در دو راهی بایدن یا ترامپ

نویسنده: حسن فحص

دیپلماسی ایرانی: هر چند رهبر عالی نظام ایران حدود دو ماه قبل، از مسئولان به ویژه قوه مجریه به ریاست حسن روحانی خواست اقدامات داخلی و مقابله با بحران های اقتصادی و معیشتی جامعه ایران را به نتیجه انتخابات آمریکا گره نزنند، ولی افرادی از طیف های مختلف که عمدتا از اردوگاه اصلاح طلب و گاهی از محافظه کاران هستند، معتقدند اوضاع داخلی ایران پیوندی نزدیک با انتخابات آمریکا دارد و به روشنی تحت تاثیر شخصیتی قرار می گیرد که وارد کاخ سفید می شود.

مشکلاتی که ممکن است نظام ایران با انتخاب مجدد دونالد ترامپ به ریاست جمهوری آمریکا با آن مواجه شود به مراتب پیچیده تر و دشوارتر از زمانی است که جو بایدن رئیس جمهور شود. نظام ایران و رهبران آن سقفی بلند برای تعامل با دولت ترامپ ترسیم کرده اند به ویژه بعد از عملیات ترور ژنرال قاسم سلیمانی که ترامپ مستقیما مسئولیت صدور فرمان اجرای آن را پذیرفت.

در صورت انتخاب مجدد ترامپ، نظام ایران اگر امتیاز بدهد و تصمیم به نشستن پای میز مذاکره بگیرد، احتمالا با پرسش های سرنوشت سازی مواجه خواهد شد و هرگونه عقب نشینی می تواند به آغاز بی ثباتی سیاسی و منطقه ای برای نظام ایران و تسلیم شدن در برابر شروط آمریکا تبدیل شود. به این ترتیب ایران همه امتیازاتی را که در ماه های اخیر با کمک متحدانش از طریق به شکست کشاندن تلاش های آمریکا برای تمدید تحریم تسلیحاتی ایران و فعال کردن ساز و کار ماشه به دست آورده است، از دست خواهد داد.

تهران تلاش می کند با استفاده از پرونده های بسیاری که اقدامات واشنگتن موجب زیان دیدن مشترک ایران و اروپا شدهت، همچنین از طریق ارائه پیشنهادهای اقتصادی فریبنده به کشورهای اروپایی، این کشورها را به شریکی اساسی در کنار روسیه و چین برای بازسازی اقتصاد ایران تبدیل کند که به علت انباشت مشکلات و تاثیر تحریم های آمریکا، در آستانه فروپاشی قرار گرفته است.

از سوی دیگر برخی طیف های سیاسی از هر دو جناح اصلاح طلب و محافظه کار ایران معتقدند به قدرت رسیدن جو بایدن احتمالا فرصتی به تهران برای خروج از تنگنایی خواهد داد که دولت ترامپ و تحریم ها ایجاد کرده اند.

تغییر دولت آمریکا به نفع دموکرات ها ممکن است به معنای منتفی شدن ضرورت بازگشت به میز مذاکره و بررسی همه تحولات در بحران بین تهران و واشنگتن و تحولات در بحران های خاورمیانه نباشد، ولی ممکن است خط مشی متفاوتی را در رفتار آمریکا موجب شود که نخستین تاثیر آن احیای توافق هسته ای شود که بایدن و دموکرات ها به آن اشاره کرده اند. همچنین امکان دارد ایران صدور نفت خود را بدون هیچ ترس و هراسی از سر بگیرد که به پویایی اقتصاد ایران و افتادن آن روی ریل منجر خواهد شد.

محافل و طیف های سیاسی ایرانی همچنین پنهان نمی کنند که بازگشت دموکرات ها به کاخ سفید احتمالا بر اوضاع سیاسی داخل ایران تاثیر می گذارد. آنها از این نگرانی محافل حاکمیت سخن می گویند که ممکن است نظام ایران به کاهش سیطره خود بر قدرت مجبور شود و زمینه را برای مشارکت سیاسی طرف هایی که با آنها اختلاف دارد فراهم کند. این تغییرات ممکن است تلاش های طرفداران یکجانبه گرایی را برای در اختیار گرفتن کرسی ریاست جمهوری در انتخابات سال آینده و یکدست کردن قدرت را تهدید کند.

آیا در صورت پیروزی بایدن، رئیس جمهوری ایران برای او پیام تبریک خواهد فرستاد تا راه به روی احیای توافق هسته ای باز شود یا این که تهران در صورت انتخاب مجدد ترامپ، تندتر رفتار خواهد کرد؟ پاسخ این سئوالات تا پایان سال 2020 مشخص خواهد شد.

منبع: ایندیپندنت / تحریریه دیپلماسی ایرانی