ایران و عربستان، پیش به سوی یک رابطه متفاوت

نویسنده: پرهام پوررمضان، پژوهشگر اندیشکده روابط بین الملل

دیپلماسی ایرانی: بی شک دو کشور جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی دو بازیگر مهم در منطقه خاورمیانه هستند و دلیل این اهمیت را هم می توان وجود موقعیت ژئو استراتژیک این دو کشور در این منطقه دانست. این دو کشور به دلیل وجود ذخایر نفت و همچنین موقعیت استراتژیک در منطقه در دهه های اخیر به بازیگران مهمی تبدیل شده اند و همین امر سبب شده است تا بتوانند به نقش آفرینی های گسترده دست بزنند. 

روابط ایران و عربستان در منطقه خاورمیانه چند سالی  است وارد مرحله واگرایی و تنش زایی شده است که در شدت این واگرایی به عواملی همچون مسائل هسته ای، وقوع بحران عراق و سوریه و مسائل داخلی فلسطین می توانیم اشاره کنیم. 

یک مساله اساسی در روابط بین این دو کشور ایجاد یک دو قطبی ناصحیح تحت عنوان سنی و شیعه است که توسط کشورهای فرا منطقه ای و خود عربستان سعودی در این رابطه نقش آفرینی شده است.

با پیروزی انقلاب اسلامی ایران یک نکته دیگر که در ریشه یابی واگرایی بین این دو کشور نقش آفرینی می کند از بین رفتن دکترین دو ستونی نیکسون است، بدین معنا که رژیم پهلوی ستون سیاسی و نظامی و کشور عربستان سعودی ستون اقتصادی این دکترین را برعهده داشتند. در پسا انقلاب اسلامی ایران، جمهوری اسلامی ایران با در پیش گرفتن سیاست نه شرقی و نه غربی به پیشبرد اهداف خود پرداخت اما کشور عربستان با ادامه دادن رابطه خود با ایالات متحده عملا نتوانست این دکترین را ادامه دهد و در نهایت مجبور به یک بازی یک طرفه در منطقه شد. 

در حال حاضر جامعه نخبگان سیاسی عربستان سعودی به این نتیجه رسیده که در چالش های فی مابین خود و ایران که به نوعی حالت رقابت نیز پیدا کرده شکست های متعددی را تجربه کرده و به اصطلاح سیاسی بازی را به جمهوری اسلامی ایران وا گذار کرده است. 

در این شرایط حساس منطقه بهتر است که نخبگان سعودی به درک صحیحی از مواضع جمهوری اسلامی ایران در منطقه برسند و سیاست های جمهوری اسلامی ایران در منطقه را در راستای امنیتی نکردن منطقه بدانند. 

در پایان و در راستای آینده پژوهی رابطه این دو کشور باید بیان کرد که جمهوری اسلامی ایران و کشور عربستان سعودی به دلیل مشترکات متعدد از جمله مذهب در آینده نزدیک سطح رابطه متفاوت و کم چالش تری را تجربه می کنند و همین امر باعث می شود که مفهوم امنیت منطقه ای حالت جدیدی را در رابطه این دو کشور تجربه کند.