چین برای جهان پس از «کووید-۱۹» برنامه ریزی می کند/چرا پکن امریکا را در شیوع کرونا متهم می کند؟

دیپلماسی ایرانی: آیا ممکن است ویروس کرونا از یکی از بازارهای مرطوب چین سرچشمه گرفته باشد؟ آیا مخالفت های داخلی در چین رو به افزایش است؟ آیا چین از «زوم» برای جاسوسی از آمریکایی ها استفاده می کند؟ تبلیغات چین در رابطه با «کووید-19» چگونه است؟ دین چنگ، پژوهشگر ارشد در مرکز مطالعات آسیایی و موسسه امنیت ملی و سیاست خارجی «دیویس»، در گفت و گوی اختصاصی با دیپلماسی ایرانی به همه این سوالات و دیگر پرسش ها پاسخ داده است.

از اینکه به سوالات ما جواب می دهید خوشحالیم. می توانیم گفت و گوی خود را با سوال درباره اینکه دیدگاه شما درباره چین و شیوه برخورد آن با شیوع «کووید-19» چیست، شروع کنیم؟

فکر می کنم درک این مساله که چین حتی پیش از کووید-19 یک چالش بسیار متفاوت برای ایالات متحده بوده، بسیار مهم است. این کشور در قاره آسیا قرار دارد که یعنی در منطقه ایست که در سیاست های قدرت آن توازنی وجود ندارد. کشوری است که به حاکمیت قانون از نوع غربی آن اهمیتی نمی دهد و از این نظر، با همتایان اروپایی ما بسیار متفاوت است. و برخلاف اتحاد جماهیر شوروی، یک قطب اقتصادی است که تقریبا با همه کشورهای جهان از جمله ایالات متحده روابط تجاری دارد. همه این موارد این کشور را به یک چالش بزرگ تر و بسیار متفاوت تبدیل می کنند. و همه اینها پیش از شیوع کووید-19 است. اکنون که با یک بیماری همه گیر مواجه شده ایم، مجبوریم با واقعیت ها مواجه شویم.
چین در بسیاری از زنجیره های تامین مشاغل آمریکایی، در بسیاری از بخش های اصلی اقتصاد از جمله دارو و میکروچیپ ها نقش حیاتی دارد. به علاوه، از آنجایی که به حاکمیت قانون به شکل غربی اهمیت نمی دهد، دیدگاه متفاوتی به خود دارد و در بسیاری موارد از جمله در رابطه با شیوع کووید-19 آشکارا مانع از انتشار اطلاعات شده است.
می توانید به کووید-19 به عنوان تهدید یک بیماری جدید در سطح جهانی بنگرید که تلاش برای ممانعت از شیو آن هم باید در سطح جهانی صورت بگیرد. یا اینکه می توانید آن را در ابتدا مشکلی چینی بدانید که دولت این کشور حتی از مطلع کردن مردم خودش از آن هم خودداری کرد.

می خواستم دیدگاه شما را درباره آمارهای کرونای چین بدانم. نیویورک تایمز اخیرا گزارش داده که مقامات اطلاعاتی هفته ها پیش به کاخ سفید اطلاع داده بودند که چین از شیوع گسترده ویروس کرونا و آسیب های آن خبر داشته است. با توجه به این مسائل، نظرتان درباره آمارها و آنچه درباره اتفاقات در حال وقوع می گویند، چیست؟

واقع بینانه ترین پاسخ این است که نمی دانیم. واقعا از بیرون نمی توانیم ارزیابی درستی درباره شمار افراد آلوده داشته باشیم و هیچ آماری برای جایگزینی ادعاهای مربوط به جان باختگان غیر از آمار دولت چین نداریم. آنچه می دانیم این است که چینی ها در ژانویه به طور علنی اعلام کردند که شمار زیادی از مردم بیمار شده اند. سوال این است که از همه به درستی آزمایش گرفته می شد؟ بعید به نظر می رسد. چون آنها می گفتند: «اگر علائم خاصی داشته باشید شما را یک قربانی کووید-19 به شمار می آوریم چون هنوز قادر به انجام همه این آزمایش ها نیستیم.» اما بعدتر گفتند: «شاید فقط آنهایی را که نشانه های قطعی دارند، قربانی ویروس بدانیم.» اینطور است که می دانیم حتی اگر کسی به بیماری مبتلا بوده باشد، اما علائم نداشته باشد، در آمارها نیامده است. نکته دیگر اینکه در چین مطبوعات آزاد وجود ندارد. هیچ سازمان واقعی غیردولتی هم وجود ندارد. آنها خبرنگارهای نیویورک تایمز و واشنگتن پست و وال استریت ژورنال را از کشور بیرون راندند و از این رو، واقعا نمی دانیم آمار مبتلایان چقدر از آمارهای اعلام شده بیشتر بوده است.

یکی از مسائلی که هنوز سعی داریم کشف کنیم این است که علت شیوع ویروس کرونا چه بوده است. یکی از حدسیات موجود این است که از حیوانات به انسان در بازارهای مرطوب منطقه ووهان انتقال یافته باشد. در برخی تماس های تلفنی از جمله تماس دکتر آنتونی فاوسی در کارگروه کروناویروس رئیس جمهوری [دونالد] ترامپ خواسته شده این بازارها تعطیل شوند. بازارهای مرطوب چه هستند و واقعا لازم است چین آنها را تعطیل کند؟

آمریکایی ها برای گوشت خریدن به سوپرمارکت می روند و معمولا آن را در یک ظرف بسته بندی شده دریافت می کنند. اما در کشورهایی مانند چین، آفریقا و آمریکای جنوبی بازارهای مرطوب برای این کار وجود دارند. به این ترتیب که شما به جایی رجوع می کنید که حیوانات زنده در آنجا انتظار کشتار اغلب درست مقابل چشمتان هستند. هم می توانید از تازه بودن گوشت اطمینان یابید و هم می توانید میان مرغ، مار، سگ، خفاش و در بعضی موارد خوک که می خواهید برای شام بخورید، یکی را انتخاب کنید. در زمان کشتن حیوان ممکن است خون روی افرادی که در آنجا هستند یا روی دیگر حیوانات پاشیده شود. هنچنین اگر حیوانی بیمار باشد، ممکن است در مجاورت با دیگر حیوانات آنها را نیز بیمار کند. برخی از آنفلوآنزاها و ویروس ها در گذشته از این طریق ایجاد شده اند.

ایده بحث برانگیز دیگر این است که ویروس کرونا در آزمایشگاه های نزدیک ووهان ایجاد شده. فکر می کنید چنین احتمالی وجود داشته باشد؟

فکر می کنم باید به این موضوع در دو بخش بپردازیم. اولی یک سری شایعات درباره شیوع بیماری از یک آزمایش اسلحه های بیولوژیکی است. اما آنطور که بسیاری از پزشکان و متخصصان بیماری های واگیردار گفته اند، نقشه برداری ژنتیکی از کووید-19 حاکی از آن است که منبع آن طبیعی بوده. دومی این است که ویروس کرونا یک سلاح عالی نیست؛ نوعی سرماخوردگی است.

فکر می کنید شیوع ویروس کرونا در چین و نحوه برخورد دولت با آن به ایجاد ناآرامی در چین انجامیده است؟ و آیا در سیاست گذاری های این کشور تغییری ایجاد کرده است؟ اگر بله، چگونه؟

جیمطمئنا مخالفت داخلی را تشدید کرده است. فکر می کنم اتهامات چینی که با آن مواجه هستیم از جمله اینکه «شاید ویروس کرونا از خارج، شاید از ایالات متحده آمریکا، آمده باشد»، تلاشی است از سوی چینی ها برای این که انتقادها را از دولت چین و حزب کمونیست دور کنند. فکر می کنم این برای شی جینپینگ یک فاجعه بزرگ است. این اتفاق در پی جنگ تجاری ایالات متحده و چین که باعث کاهش رشد اقتصادی شده، رخ داده است. از این رو، شی جینپینگ اکنون باید نگران ناآرامی های احتمالی باشد. اگر این شرایط تعطیلی جهانی ادامه پیدا کند، بدان معنی است که چین هیچ بازاری برای صادرات خود ندارد و این یعنی بیکاری که بیش از هر عامل دیگری به ناآرامی، تظاهرات و جنبش های ضد دولتی می انجامد.

بریتانیا و اسپانیا و برخی از دیگر کشورها چین را به فروش تجهیزات پزشکی مشکوک برای معالجه ویروس کرونا متهم کرده اند. این اتهامات برای چیست؟

با توجه به حساسیت سیاسی و پیام های سیاسی که چین سعی می کند با برنامه های امدادرسانی خود، با کمک های پزشکی، برجسته سازی صادرات سریع تجهیزات محافظت فردی و سایر موارد پزشکی ارسال کند، بعید می دانم که چنین نیتی داشته باشد. اگر عمدی باشد به این معنی است که چینی ها کالاهای خوب خود را به جای دیگری می فرستد. به هر حال، فکر می کنم مساله نگران کننده این است که اگر کالاهایی که آنها با پیام سیاسی ارسال می کنند کیفیت خوبی ندارند، تکلیف باقی کالاهایی که به طور مرتب و به عنوان بخشی از زنجیره تامین صادر می کنند، چیست؟ مساله هشدار دهنده برای ما کنترل کیفیت اقلام صادراتی توسط چین است. شاید در زمان های عادی در استفاده از ماسک ها این مساله چندان حائز اهمیت به نظر نیاید، اما اکنون که همه خواستار آنها هستند و بررسی های بیشتری در حال انجام است، دریافته ایم که محصولات ساخته شده در چین عمدتا از کیفیت بالایی برخوردار نیستند. و این موضوع به ویژه در رابطه با داروها، تسمه های پل ها، بخش هایی از بنده هواپیما و غیره، نگران کننده است.

دیدگاه شما درباره سازمان بهداشت جهانی و نحوه برخورد آن با ویروس کرونا چیست؟ رئیس جمهوری ترامپ سازمان بهداشت جهانی را «چین-محور» خوانده است. به نظر شما سازمان بهداشت جهانی سعی در مخفی کاری درباره شیوع ویروس کرونا در ووهان داشته است؟

فکر می کنم شواهدی دال بر پنهان کاری عامدانه ناآگانه سازمان بهداشت جهانی وجود داشته باشد. سازمان بهداشت جهانی از نظر بودجه و داده ها به کشورهای عضو وابسته است. اگر آنطور که در ماه ژانویه اتفاق افتاد، دولت چین به سازمان بهداشت جهانی گفته باشد «ببینید! این کووید-19 است. جای نگرانی نیست. به انسان ها منتقل نمی شود.»، سازمان بهداشت جهانی منابع لازم برای تایید یا تکذیب مستقیم مساله را ندارد. اما مساله نگران کننده وجود این احتمال است که سازمان بهداشت جهانی در پی نگرانی قطع دسترسی خود به ووهان، برای پیگیری های بیشتر و اعلام ممنوعیت سفر جهانی در زمان مناسب اقدام نکرده باشد.

دو شرکت «تیک تاک» و «زوم» را هم داریم که در میانه ماجرای شیوع ویروس کرونا به انتقال اطلاعات به دولت چین متهم شده اند. آیا استفاده آمریکا از این شرکت ها آن طور که ادعا می شود، واقعا یک تهدید احتمالی برای امنیت ملی است؟

اگر از «زوم» برای گفت و گو با دوستان خود درباره تکالیف مدرسه یا جلسات کارمندان استفاده می کنید، نمی تواند برایتان خطری داشته باشد. اما شواهدی وجود دارد که نشان می دهد زوم «به طور اتفاقی» حجم عظیمی از داده را به چین ارسال کرده است. این یادآوری می کند که چین فعالیت های گسترده خود را صرفا به دلیل شیوع کووید-19 متوقف نکرده است. از منظری گسترده تر، فقط تهدیدی برای امنیت ملی نیست، بلکه برای اطلاعات حساس شرکت ها و امنیت اطلاعاتی شرکتی نیز تهدید به شمار می رود. اگر از «زوم» یا «تیک تاک» استفاده می کند باید بدانید که برنامه های تجاری، برنامه های بازاریابی، برنامه های شما برای احیا پس از کووید-19 چه در بخش کشتی سازی، چه الکترونیک و چه کشاورزی، به طور بالقوه همه به کانال های چینی و از آنجا به دست رقبای شما می رسند.

اخیرا شما مطلبی در «هریتج» منتشر کردید درباره اینکه به رغم شیوع ویروس کرونا، چین تلاش ها در جنگ سیاسی را متوقف نکرده است. بیشتر توضیح می دهید؟

می بینیم که چینی ها سعی می کنند سایر کشورها را تحت تاثیر اقدامات خود قرار دهند. برای مثال، تجهیزات پزشکی ارسال می کنند. اما از سوی دیگر آنها همچنین سعی می کنند انگشت انتقاد جهانی را به سمت ایالات متحده برگردانند. مخاطبان باید به این مساله توجه داشته باشند که وقتی توئیتر در چین مجاز نیست و سخنگوی وزارت امور خارجه چین از توئیتر برای متهم کردن ایالات متحده به عنوان منشاء ویروس استفاده می کند، سعی دارد بر ادراک جهانی تاثیر بگذارد. چین به جهان پس از کووید-19 می اندیشد و این بخشی از جنگ سیاسی است که به اعتقاد من طبیعی است. 

در میانه همه این اتفاقات، تنش های زیادی بین چین و تایوان در رابطه با کووید-19 در جریان است. آیا این مساله پیامدهای طولانی مدت برای جایگاه تایوان در صحنه جهانی خواهد داشت؟

قطعا. تایوان نشان داده در تلاش برای محدود کردن کووید-19 توانایی زیادی داشته است. تایوانی‌ها و کره جنوبی از آزمایش های گسترده گرفته تا فاصله گذاری اجتماعی و قرنطینه، اقدامات زیادی انجام دادند و به نظر می رسد که توانسته اند تا اندازه ای مشکل را کنترل کنند. تایوان به دلیل مخالفت های چین عضو سازمان بهداشت جهانی نیست و شیوع کووید-19 سوالاتی را درباره این مساله ایجاد می کند. پکن همین حالا هم از تلاش های تایوان برای کمک به کشورهای درگیر با شیوع کووید-19 خشمگین است و فکر می کنم شرایط به طور فزاینده وخیم تر خواهد شد.

چین تمایل خود برای تبدیل شده به یک قدرت جهانی را پنهان نکرده است. فکر می کنید کووید-19 پیشروی چین به سمت این هدف را تسریع یا متوقف می کند؟

فکر می کنم می تواند به هر دو صورت تاثیر بگذارد. فکر می کنم کشورهای فقیر قدردان هرگونه ماسک، پزشک، دستگاه های اکسیژن سیاری که از چین می رسد، باشند. در رابطه با کشورهای اروپایی که در پی کووید-19 دچار اختلاف شده اند، احتمالا خواهان همکاری بیشتر با چین خواهند بود چون یک شریک تجاری فوق العاده است و در عین حال برخی از آنها هم خواهند گفت که کمک های رسیده از چین کیفیت ندارد و این کشور یک تهدید امنیت سایبری است. فکر نمی کنم اینکه چین یک هیئت بلندپایه به لهستان اعزام کرده، با توجه به اینکه لهستان به هوآوی و شبکه های 5جی آن نه گفته است، تصادفی باشد.

ترجمه: طلا تسلیمی