همه همچنان نگران پیامدهای اشتباه بزرگ ترامپ هستند

استفان کالینسون (Stephen Collinson)

دیپلماسی ایرانی: دولت دونالد ترامپ با خطر از دست دادن کنترل واکنش‌های زنجیره‌ای سریع و طوفان سیاسی ناشی از ترور ژنرال سلیمانی روبه روست. درستی ادعای ترامپ مبنی بر افزایش امنیت آمریکایی‌ها پس از حمله پهپادی اکنون با وقوع طوفانی از رویدادهایی که آمریکا را آسیب‌پذیرتر و منزوی‌تر کرده به شدت زیر سوال رفته است.

پس از آن‌که مایک پمپئو، وزیر امور خارجه ایالات متحده امریکا به سی‌ان‌ان گفت به او "مربوط" نمی‌شود که توضیح دهد حملاتی که ترامپ مدعی بود ژنرال سلیمانی برنامه‌ریزی کرده چقدر برای منافع آمریکا تهدید‌کننده بوده است، بار دیگر تردیدها نسبت به منطق و مبنای دولت ترامپ برای این حمله تازه شد.

اعلام گام پنجم خروج ایران از تعهدات هسته‌ای و تصویب خروج فوری نیروهای آمریکایی از عراق در مجلس این کشور از اولین نشانه‌های عمیق‌تر شدن بحران کنونی است. حتی به رغم ادعای دولت ترامپ مبنی بر شادی مردم ایران از ترور ژنرال سلیمانی، می‌بینیم که مراسم خاکسپاری او در ایران چه شور بزرگی به راه انداخت و تهران توانست در راستای بهبود شکاف‌های ملی از آن بهره ببرد.

کناره‌گیری متحدان اروپایی از یورش ترامپ، توقف فعالیت ضدترور ائتلاف‌ آمریکایی ضدداعش برای محافظت از پایگاه‌های مستقر در عراق، افزایش شکاف بین عراق و آمریکا پس از اعلام عادل عبدالمهدی، رئیس دولت پیشبرد امور مبنی بر این‌که سلیمانی برای گفت وگو پیرامون راهکار کاهش تنش ایران – سعودی به عراق سفر کرده بود، از دیگر پیامدهای منفی اقدام نظامی ترامپ علیه ایران است.

حمله به پایگاه نظامی ایالات متحده در کنیا و کشته ‌شدن 3 آمریکایی اگرچه به ایران و شبه‌نظامیان شیعه‌اش مربوط نیست اما آن هم بیانگر آسیب‌پذیر بودن نیروهای آمریکایی در برابر حملات تروریستی است و همچنین نشان می دهد که سایر دشمنان آمریکا می‌توانند از بحران به وجود آمده در راستای تحقق اهدافشان بهره بگیرند.

گسترش بحران امریکا با ایران، تمرکز بر سبک رهبری ترامپ را بیشتر و این تردید را مطرح کرده که چه‌بسا او پیامدهای این حمله را به دقت مورد بررسی قرار نداده است. دولت از پاسخگویی درباره اطلاعاتی که به حمله اخیر انجامید سرپیچی می‌کند و دموکرات‌های کنگره از این شکایت دارند که پیش از حمله هیچ اطلاعی به آنها داده نشد و پس از آن نیز کاخ سفید فقط شرحی طبقه‌بندی شده از رویداد به آنها ارائه کرده است. همچنین – به جز توئیت‌های جنگجویانه ترامپ – هیچ نشانه‌ای از یک راهبرد بلندمدت برای پیشگیری از اقدامات تلافی‌جویانه ایران به چشم نمی‌خورد.

در داخل دولت نسبت به تهدید ترامپ مبنی بر حمله به مراکز فرهنگی ایران نیز نارضایتی و هراس به وجود آمده است. حمله به مراکز فرهنگی می‌تواند غیرنظامیان را به خطر اندازد و پیمان‌های بین‌المللی متعدد را نقض کند و جنایت جنگی تلقی شود. یک مقام دولتی به سی‌ان‌ان گفت: "هیچ چیزی نمی‌توانند مانند نابودی آگاهانه مکان‌های فرهنگی محبوب مردم را متحد کند."
متنقدان هشدار داده‌اند که به رغم این‌که سلیمانی هماهنگ‌کننده نیابتی‌های ایران بود اما هزینه و پیامدهای منفی کشتن او بیشتر از مزایای آن است. آدام چیف، رئیس کمیته اطلاعات مجلس نمایندگان به سی‌ان‌ان گفت: "من انگیزه ترامپ از این کار را نمی‌دانم اما فکر می‌کنم که این تصمیمی نابخردانه بود که خطر را برای تمام آمریکایی‌های اطراف جهان افزایش – و نه کاهش – داد."

ادعای دولت آمریکا مبنی بر این که در پی جنگ با ایران و تغییر حکومت تهران نیست اکنون با حذف ژنرال سلیمانی – قدرتمندترین مقام ایران پس از آیت‌الله علی خامنه‌ای، رهبر انقلاب ایران – از سوی واشنگتن زیر سوال رفته است. اکنون این هراس وجود دارد که پاسخ نظامی ایران به ترور سلیمانی زنجیره‌ای از تنش‌ها را به وجود آورد و سرانجام هر دو طرف را به جنگی فاجعه‌بار بکشاند.

با توجه به سیاست افراطی ترامپ علیه ایران و نبود راه خروج دیپلماتیک واقعی از تنش‌ها، رویدادهای چند روز گذشته غیرقابل اجتناب به نظر می‌رسید. مرحله نهایی گسترش بحران با ایران که حاصل گزینه‌های ویرانگر ترامپ است با بحران‌های داخلی از جمله استیضاح همراه شده است. هر دو بحران بیانگر گرایش‌هایی است که پیشران ریاست جمهوری ترامپ هستند: استانداردهای اجرایی مشکوک در زمینه اعتماد، شفافیت و صداقت؛ رویکردی بیش از حد سیاسی در زمینه سیاست خارجی و شخصیت هیجانی فرمانده کل قوایی که بر مبنای غریزه عمل می‌کند و هیچ محدودیتی را برای قدرتش نمی‌پذیرد.

برخی منتقدان در آمریکا از جمله الیزابت وارن، نامزد دموکرات انتخابات ریاست جمهوری، با زیر سوال بردن زمان‌بندی حمله به ژنرال سلیمانی باور دارند که ترامپ با این اقدام تلاش می‌کند توجهات از استیضاح خودش در کنگره را منحرف کند.

اظهارات جو بایدن یکی دیگر از نامزدهای ریاست جمهوری که توئیت‌ها و تهدیدهای ترامپ را نشانه بی‌کفایتی و نامناسب بودن او برای مقام فرماندهی کل قوا دانسته بود نشان می‌دهد که افزایش ناگهانی تنش‌ها با ایران و تنش‌هایی که به نظر نمی‌رسد در آینده نزدیک حل شوند می‌تواند حتی تعیین کننده سرنوشت انتخابات ریاست جمهوری آمریکا باشد.

منبع: سی ان ان / تحریریه دیپلماسی ایرانی