ایران را در گفت وهای صلح افغانستان نمی توان نادیده گرفت

نویسنده: مبین اشرف

دیپلماسی ایرانی: ایران و افغانستان دو کشوراز چهار همسایه پاکستان هستند و به چند علل نقش مهمی را در کانون توجهات قراردادن پاکستان ایفا کرده اند.

درحالی که گفت وگوهای صلح افغانستان بار دیگر منطقه جنوب آسیا را مورد توجه قرارداده، ایران نیز به علت تاریخ مشترک با افغانستان و حضورشیعیان در بخش های مختلف منطقه، سهمی را برای ایفای نقش در امور داخلی افغانستان برای خود قائل است.

می توان گفت که ایران یکی از کشورهای مهمی است که می تواند نقش مهمی را در ایجاد صلح در منطقه ایفا کند و از نظر برخی کارشناسان، نقش ایران در فرایند صلح در افغانستان ضروری است.

حمله شوروی به افغانستان مصادف شد با تصرف سفارت امریکا در تهران و اگرچه ایران در اصل مخالف این حمله شوروی بود ولی به علت انزوای ناشی از بحران گروگانگیری، نمی خواست آشکارا با شوروی مخالفت کند. ایران همچنین با قرار گرفتن در کنار مجاهدین عرب و افغان تلاش کرد تا با نفوذ امریکا در افغانستان مقابله کند.

در مقطعی از زمان، ایران و طالبان در ورطه جنگ با یکدیگر قرار گرفتند و هنگامی که طالبان با تهدیدات جدی مواجه شد به خواسته های ایران تن داد ولی ایران به تلافی خصومت های سابق، از حمله امریکا به افغانستان در سال ۲۰۰۱ حمایت کرد .

در روابط ایران با افغانستان پیچیدگی و دوگانگی وجود دارد. ایران به علت طرح های اقتصادی و حفظ جان اقلیت شیعیان  ساکن در منطقه روابط خود را در با کابل به حالت عادی درآورده و در عین حال، نیروی قدس سپاه با ارائه جنگ افزار و مواد منفجره به حمایت از طالبان در این کشور مشغول است.

این نقش دوگانه ایران در بلند مدت برای منافع امریکا و ائتلاف تحت رهبری آن زیانبار بوده است ولی علل منطقی در پس حمایت ایران از طالبان وجود دارد زیرا طالبان با حضور در کنار مرز ایران یک تهدید امنیتی برای این کشور محسوب می شود .

نکات بالا را باید در فرایند صلح افغانستان مورد توجه قرار داد. گمان می رود ایران مخالف فرایند صلح نیست زیرا منافعی را در منطقه دارد و بیشتر در تلاش است تا شرایط را به  نفع خود به جلو ببرد. منافع ایران شامل جلوگیری از حضور داعش در افغانستان، ایجاد راه زمینی به سوی چین، روسیه و جمهوری های آسیای میانه و حفظ توانمندی خود در تضعیف ثبات در افغانستان برای واکنش به حضور غرب در این کشور، احداث بندر چابهار برای دور زدن پاکستان و مهمتر از همه حفظ جامعه شیعیان و فعال ساختن مشارکت آنها در فعالیت های سیاسی در افغانستان است.

بدون در نظر گرفتن منافع مختلف ایران نیز نقش آن در فرایند صلح بسیار مهم است و برای همین منظور گفت وگوهای مستقیمی را با طالبان در تهران برگزار کرده است. باید گفت ایران جایگاه مهمی در منطقه دارد و گفت وگوهای صلح  بدون در نظر گرفتن ایران ناقص خواهد بود.

پاکستان با در نظر گرفتن این موارد باید گزینه های سیاسی باقی مانده برای خود را بررسی  و برای این منظور باید نقش فعال و هوشمندانه ای را برای حل مسائل میان ایران و افغانستان ایفا کند. بی ثباتی در هریک از این دو کشور به زیان  پاکستان است، زیرا تا کنون نیز بهای سنگینی را در جنگ علیه تروریسم پرداخته است.

پاکستان همچنین باید منافع خود را مورد نظر قرار دهد و نقش دیپلماتیک فعالی را در سطوح منطقه ای ایفا و با تبلیغات ضد پاکستان به ویژه در افغانستان  مقابله کند و با ایران به عنوان یک صاحب نفوذ اصلی در افغانستان روابط خوبی برقرار کند که در نهایت به نفع فرایند صلح در افغانستان خواهد بود.

از جمله اقدامات دیگری که پاکستان باید مورد توجه قرار دهد دیپلماسی نظامی، دیپلماسی عمومی، اعطای بورسیه به دانشجویان افغانی و احداث زیرساخت ها در مناطق جنگ زده به نشانه حسن نیت و حصار کشی در مرزهاست.

منبع: نیشن / تحریریه دیپلماسی ایرانی