تشدید درگیری امریکا و ایران در میدان عراق بعد از سقوط عبدالمهدی

نویسنده: لیث العتابی

دیپلماسی ایرانی: دوباره مرجعیت نجف توانست اوضاع در عرصه عراق را تغییر دهد. چرا که دشوار بود این میزان از فجایع را در حق عراقی ها نادیده بگیرد یعنی کشته شدن بیش از چهار صد نفر و زخمی شدن هزاران نفر دیگر در کمتر از دو ماه. از روز نخست مشخص بود تظاهرات کنندگان عرصه را پیش از محقق شدن خواسته هایشان ترک نمی کنند اما این بحران عمیق تر و پیچیده تر شده است.

خشم مردمی در عراق از سوء مدیریت دولت در ارائه خدمات به شهروندان به نبرد تسویه حساب میان تهران و واشنگن تبدیل شده است. کدام طرف قوی تر و نفوذ بیشتری دارد؟ کدام طرف قواعد بازی در عراق را در دست دارد؟ کدام طرف اوضاع را به ضرر دیگری تغییر خواهد داد؟ این پرسش ها به نظر در سایه ابهام در عرصه عراق بی جواب است، اما احتمال می رود بازی کشمکش ایران و آمریکا در انتظار عقب نشینی یک طرف ادامه یابد و سرگشتگی در برخورد با بحران از تهران گرفته تا بغداد و واشنگتن و تمامی پایتخت های موثر ادامه یابد.

ایرانی ها تحولات عراق به ویژه سوزاندن کنسولگری های این کشور را از اصل درگیری ایران – آمریکا در این کشور جدا نمی دانند. با وجود این که تهران با دولت مستعفی عادل عبدالمهدی از روز اول به عنوان دولت وابسته به خود برخورد کرده به ویژه که خدمات دولت وی به ایران بسیار آشکار است؛ اما واشنگن می داند دولت عبدالمهدی در گزینه های سیاسی علنا از ایران حمایت و رعایت توازن موجود در عراق را میان دو کشور نکرده است، از این رو باید سرنگون می شد. چنین معادله ای واشنگتن را به جستجو برای پیدا کردن جایگزین در عرصه عراق مجبور کرده است و این موضع گیری، عناصر سیاسی شیعه در عراق را تحریک می کند با وجود تناقض های زیادی که میان آن ها وجود دارد.

آنچه اوضاع عراق را پیچیده تر می کند، برخورد کشورهای خارجی با آن است. ایران آن را دامی از سوی آمریکا و نه بیشتر می داند که می تواند از آن با همان سازوکارهای امتحان شده در داخل ایران عبور کند و به صورت نادرست پافشاری می کند که حفظ شکل رابطه حاکم با عراق در سال های 2003 تا 2019 همچنان امکان پذیر است. اما آمریکا باور دارد تحولات جاری بهترین فرصت برای سرنگون کردن ایران در عراق است و هرگونه کاهش نفوذ ایران خود به خود به اعمال نفوذ بیشتر این کشور منجر می شود.

تا الآن آیت الله سیستانی با هر گزینه ای در جهت بین المللی کردن بحران عراق و این مسئله مخالفت می کند که عراق عرصه ای برای تسویه حساب آمریکا – ایران شود و بر این مسئله پافشاری دارد که راه حل بحران در داخل این کشور و از سوی گروه های سیاسی این کشور شکل بگیرد. بنابراین در سایه ناتوانی تهران از کنترل ائتلاف شیعه و تلاش آمریکا برای سوءاستفاده از این موج، راه حل، راه حلی ایجاد شده از سوی جریان های عراقی و با ابزارهای عراقی است و هر چیزی غیر از این باعث انتشار بیشتر هرج و مرج و ویرانی و کشتار و بازگشت کشور به عصر دیکتاتوری خواهد شد.

منبع: 180 پست / تحریریه دیپلماسی ایرانی