افغانستان برای ترامپ به ویتنام دوم تبدیل می شود؟

دیپلماسی ایرانی: جنگ در افغانستان برای ایالات متحده ممکن است چند دهه دیگر ادامه یابد، جنگی که طی آن بیش از دوهزار و پانصد سربازش را از دست داد و حدود یک تریلیون دلار هزینه کرد.

راه برون رفت از این وضعیت، یافتن راهی برای پایان قاطعانه به مشارکت در عملیات جنگی در کشوری است که برای ایالات متحده به "ویتنام دوم" مبدل شده است.

ایالات متحده و طالبان مذاکراتشان را در قطر آغاز کرده اند یا بهتر است بگوییم از سر گرفته اند. به گفته سعید اکبر آقا، رهبر پیشین جنبش طالبان، مذاکرات "پنهانی صورت می گیرند"، اما یکسری ویژگی هایی دارند.

آمریکایی ها برخلاف گذشته، با دولت افغانستان که دستور کار پیشنهادی را پذیرفته بود رایزنی کردند: آتش بس و آغاز مذاکرات مستقیم بین مقامات افغانستان و طالبان. علاوه بر این، دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا گفت که واشنگتن روی توافق نامه ای کار می کند، که پیش از این تصور می شد مفادش روی کاغذ نوشته شده است. به گفته ترامپ، "ما داریم بساطمون رو درافغانستان جمع می کنیم، ما در حال توافق با طالبان هستیم، ببینیم چه خواهد شد." خاطرنشان می کنیم که پیش از این رئیس جمهوری آمریکا به دلیل حمله تروریستی در کابل مذاکرات با طالبان را فسخ کرده بود و بدین ترتیب  از ادامه روند مذاکرات حل و فصل بر سر موضوع افغانستان که متشکل بر 9 دور بود، چشم پوشی کرده بود. حالا چه چیز جدیدی اتفاق افتاده است؟

منابعی در پنتاگون می گویند که "در صورت تصمیم گیری مناسب در هفته های آینده، طرحی برای خروج سریع نیروها از افغانستان تهیه می شود"، و اقدامات ترامپ در مورد سوریه را می توان "تمرینی همه جانبه" از آنچه او برای افغانستان آماده می کند در نظر گرفت. این قیاس تشابه تا چقدر موفق است؟ مقامات واشنگتن "سیگنال های جذابی" را برای بسیاری از نیروهای سیاسی در افغانستان ارسال می کنند. طالبان معتقد است که "به پیروزی نزدیک" است و به دنبال خروج کامل نیروهای آمریکایی از افغانستان است، در حالی که مواضع مقامات کابل که اخیراً نیز از لزوم خروج سربازان آمریکایی از افغانستان سخن گفته اند، از نظر چشم انداز مذاکرات بین افغانی بسیار ضعیف به نظر می رسد. تصادفی نیست که نمایندگان طالبان در آستانه مذاکرات در قطر گفتند که قصد ندارند با مقامات کابل مذاکره کنند.

به گفته کارشناسان آمریکایی، مقامات واشنگتن به دلیل نداشتن استراتژی در افغانستان، خود را به بن بست انداخته اند. به جای اینکه از لحاظ سیاسی کابل را تقویت کنند، به ساختن ساختار موازی قدرت کمک می کنند. در کل، شرایط سیاسی در داخل و اطراف افغانستان بسیار پیچیده به نظر می رسند. "طالبان" هرگز از نظر سیاسی یکدست نیستند. هنگامی که آمریکایی ها طالبان را از قدرت در کابل حذف کردند، آنها ازهم گسیختند. اکنون سرویس اطلاعات ارتش آمریکا ادعا می کند که برخی از آنها شروع به جهت گیری به سمت ایران و بخش دیگر به سمت پاکستان کرده اند. در عین حال، مقامات تهران و اسلام آباد از هر امکاناتی برخوردارند تا اگر اوضاع در افغانستان تغییر نکند، به طور جدی آن را تحت تأثیر قرار دهند. بنابراین، آن گروه از طالبان که در حال مذاکره با ایالات متحده در قطر هستند، بازتاب طیف کلی از روحیات سیاسی در این جنبش نیستند و هر توافق نامه ای ممکن است نقض شود، آن گونه که بارها قبلاً نقض شده است.

در خود کابل، مبارزه بر سر قدرت در بالاترین سطح مقامات حکومتی جریان دارد: یک جناح موافق معامله با طالبان است، دیگری با آن مخالف است. اخیراً، محمد اشرف غنی، رئیس جمهوری افغانستان، پیش نویس یک نقشه راه برای روند صلح تهیه کرده که دارای هفت بند است و شامل مذاکرات با ایالات متحده و ناتو در مورد خروج نیروهای نظامی و همکاری با افغانستان در دوره آینده، مذاکره با جنبش "طالبان"، ایجاد اجماع با کشورهای منطقه در مورد روند صلح و همچنین تقویت سیستم دولتی موجود، بهبود سیستم مدیریت و کار دستگاه های اجرای قانون و مبارزه با فساد می شود. اما عبدالله عبدالله، رئیس قوه مجریه این طرح را غیرواقعی می داند. و در ایالات متحده آمریکا هم همه چیز قطعی و روشن نیست.
اخیراً دو سناتور آمریکایی لایحه جدیدی ارائه کرده اند که نظارت کنگره بر پیشرفت روند صلح در افغانستان را فراهم می کند. برخی نشریات آمریکایی بر این باورند که اعضاء کنگره سعی دارند سیاست درافغانستان را تحت کنترل خود درآورند تا "به احساسات سیاسی ترامپ وابسته نباشند." دیپلماسی رفت و برگشت زلمی خلیلزاد، فرستاده ویژه ایالات متحده برای حل و فصل صلح آمیز بحران افغانستان هم به نظر نمی رسد موفقیت آمیز باشد. اتفاقی نبود که پروژه ای در مورد انجام رایزنی های چهار جانبه در مورد روند صلح افغانستان با مشارکت روسیه، چین، ایالات متحده و  پاکستان در چین مطرح شد. علاوه بر این، نیکلاس کی، نماینده ارشد غیر نظامی ناتو در افغانستان گفت: "مادامی که امکان برگزاری مذاکرات بین افغانی مشکوک به نظر برسد، قبل از امضای توافقنامه جامع صلح که طبق نتایج مذاکرات بین افغانی حاصل می شود، خروج کامل سربازان از افغانستان امکان پذیر نخواهد بود". در یک کلمه، عامل قدرت، شعور دیپلماسی آمریکایی را که در افغانستان درمانده به نظر می رسد، سرکوب کرده است.

طالبان در میدان نبرد پیروز نشد، اما شکست هم نخورد. خوب بعدش چی؟ وحید مژده، روزنامه نگار مشهور افغان معتقد است که در آینده، توافق نامه ایالات متحده با طالبان "برای ایالات متحده اجتناب ناپذیر خواهد بود، گرچه آمریکا طالبان را به عنوان حکومت قانونی به رسمیت نمی شناسد." به گفته وی، "تنها مشکل در این است که آیا طالبان می تواند وارد روند صلح شود." در غیر این صورت، این جنگ برای ایالات متحده، که طی آن بیش از 2500 سربازش را از دست داد، 20 هزار نفر دیگر زخمی شدند و حدود یک تریلیون دلار هزینه دربرداشت، ممکن است چند دهه طول بکشد. راه برون رفت از این وضعیت، یافتن راهی برای پایان قاطعانه به مشارکت در عملیات جنگی در کشوری است که برای ایالات متحده به "ویتنام دوم" مبدل شده است.

و اما در مورد افغانستان اینکه، این جنگ باعث مرگ بیش از نیم میلیون نفر از مردم این کشور شده است و پیامدهای منفی اش  برای چندین دهه باعث بروز مشکلات و چالش هایی در این جامعه پیچیده خواهد شد.

نشریه پاکستانی The Nation  می نویسد، اکنون باید منتظر لحظه ای باشیم که "واشنگتن مأموریت خود را در افغانستان تمام شده اعلام کند". اما آیا مقامات امریکا جنگ را شکست خورده اعلام خواهند کرد یا بار مسئولیت ناکامی هایشان را روی شانه های سایر کشورهای منطقه خواهند گذاشت؟ در هر صورت، برای حل و فصل اوضاع در این کشور، اجماع منطقه‌ای بین چین، روسیه، ایران، پاکستان و کشورهای آسیای میانه ضروری است. مذاکرات فقط با طالبان در قطر ثمری نخواهند داشت.

منبع: رادیو روسی / تحریریه دیپلماسی ایرانی