بخش اقتصادی معامله قرن و اشارات تلویحی آن!

نویسنده: احمد زیدآبادی، روزنامه نگار و تحلیل‌گر سیاسی

دیپلماسی ایرانی: در آستانه برگزاری کارگاه موسوم به "صلح برای رفاه" در دوحه، دولت آمریکا از بخش اقتصادی معامله قرن ترامپ پرده برداشت.

طبق این طرح، قرار است طی ده سال، 50 میلیارد دلار عمدتاً در کرانه باختری، نوار غزه و به مراتب کمتری در سه کشور مصر و اردن و لبنان سرمایه‌گذاری شود. 

جزئیات این طرح برای مردم عادی فلسطین که از بیکاری گسترده، سطح رفاه پایین، عدم ارتباط با دنیای خارج، کمبود برق و آب آشامیدنی مناسب، مشکلات بهداشتی و خدماتی و آموزشی و ضعف ساختارهای زیربنایی رنج می‌برند، قاعدتاً وسوسه کننده است و احتمالاً این بخش از طرح نیز به همین منظور تهیه و پیشنهاد شده است.

بخش اقتصادی معامله قرن اما به خودی خود اهمیتی ندارد. در واقع آنچه این بخش از طرح را معنادار و یا به کلی بی‌معنا می‌کند، بخش سیاسی معامله قرن است که زمان افشای آن به بعد از برگزاری کارگاه دوحه موکول شده است.

با این حال، در همین بخش از طرح هم اشاراتی به چشم می‌خورد که تا اندازه‌ای، مختصات وجه سیاسی معامله قرن را قابل حدس می‌کند.

یکی از این اشارات، سرمایه‌گذاری برای اتصال زمینی کرانه باختری به نوار غزه از طریق ساخت جاده‌های مدرن و احتمالاً خطوط ریلی است. این بدان معناست که بر خلاف آنچه تاکنون دولت خودگردان فلسطینی تبلیغ کرده، در معامله قرن، جدا کردن کرانه باختری از نوار غزه به طوری که اولی در کنترل اسرائیل بماند و دومی به مرکزیت کشور فلسطینی تبدیل شود، پیش‌بینی نشده و این دو منطقه قرار است جغرافیای واحدی را تشکیل دهند.

اشاره دوم به لزوم آزادی فلسطینیان از محدودیت‌های موجود در کرانه باختری و امکان رفت و آمد آزاد آنان در این منطقه است. ظاهراً این موضوع به ضرورت برچیدن ایستگاه‌های بازرسی ارتش اسرائیل در عمق کرانه باختری و به تبع آن، برچیدن برخی شهرک‌های پراکنده یهودی نشین در آنجا دلالت دارد.

با این حساب، می‌توان حدس زد که معامله قرن نه مبتنی بر فرمول یک کشوری بلکه بر جدایی یهودیان از عرب‌ها از یکدیگر و بنابراین، بر نوعی راه حل دو کشوری استوار است. با این حال، کشور فلسطینی مورد نظر تدوین کنندگان معامله قرن، هر چند مستقل، اما در حوزه امنیتی از حاکمیت مطلق برخوردار نخواهد بود. 

آیا چنین فرمولی مورد پذیرش فلسطینی‌ها، کشورهای عرب و جامعه جهانی قرار خواهد گرفت؟ طبعاً "جزئیات" در این مورد بی‌نهایت اهمیت دارد و فعلاً نه فقط از جزئیات اطلاعی در دست نیست که حتی همین کلیات هم بر اساس حدس و گمان صورت گرفته است!