راز تاریک کودک‌سربازان در سوریه؛ پشت پرده حمایت‌های خارجی
هفت ماه پس از آنکه دونالد ترامپ در دسامبر ۲۰۱۸ اعلام کرد داعش (ISIS/ISIL) شکست خورده و نیروهای آمریکایی به خانه بازخواهند گشت، پنتاگون تصمیم گرفت با سازمان ملل متحد در خصوص پایان استفاده از کودک‌سربازان به توافق برسد؛ اما این تصمیم تنها به عنوان یک تعهد روی کاغذ و بدون اجرای فوری بود.
گروه‌های مسلح کُرد، به ویژه حزب کارگران کردستان (PKK) و شاخه سوری آن، یگان‌های مدافع خلق (YPG)، تحت حمایت مستقیم و غیرمستقیم ایالات متحده در سوریه فعالیت می‌کنند. این گروه‌ها که آمریکا از آن‌ها به عنوان «هم‌پیمانان کرد» یاد می‌کند، کودکان و نوجوانان را برای آموزش نظامی و شرکت در درگیری‌ها جذب می‌کنند. بیش از ده هزار کودک در جریان این فعالیت‌ها کشته شده‌اند، در حالی که بخش قابل توجهی از جوامع محلی و نهادهای بین‌المللی هنوز به این نقض حقوق بشر پاسخ مؤثری نداده‌اند.
بر اساس گزارش‌های منتشر شده، این کودکان در اردوگاه‌ها و مناطق تحت کنترل PKK/YPG در سوریه، عراق و حتی اروپا آموزش نظامی می‌بینند و در بسیاری موارد مجبور به شرکت در عملیات‌های جنگی می‌شوند. این اقدامات، نه تنها نقض قوانین بین‌المللی حقوق کودک است، بلکه آسیب‌های روانی و اجتماعی عمیقی را بر این کودکان تحمیل می‌کند.
دیدبان حقوق بشر کردستان ایران با بررسی میدانی و مصاحبه با آوارگان، تأکید دارد که کمپ‌های پناهندگان، به ویژه در میان اقلیت ایزدی، به زمینۀ اصلی جذب و آموزش کودکان توسط گروه‌های مسلح تبدیل شده‌اند. این کودکان اغلب قربانی فقر، بی‌سرپرستی و فقدان حمایت قانونی و روانی می‌شوند و به آسانی توسط شبکه‌های سازمان‌یافته مسلح استثمار می‌شوند.
در بسیاری موارد، نهادهای بین‌المللی از جمله سازمان ملل متحد و کمیساریای عالی پناهندگان (UNHCR) با وجود آگاهی از این روند، بی‌تفاوت باقی می‌مانند و حتی منابع مالی هنگفتی برای حمایت از این کمپ‌ها صرف می‌شود، بدون آنکه از سوءاستفاده کودکان جلوگیری شود. این سکوت و کم‌کاری نشان‌دهنده یک بحران اخلاقی و حقوقی در پاسخ بین‌المللی است.
مطالعات روانشناسی و اجتماعی نشان می‌دهد که کودکان مجبور به نبرد، در معرض خطرات شدید روانی قرار دارند. این کودکان غالباً دچار آسیب‌های روحی عمیق، اضطراب مزمن، اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) و فقدان اعتماد به جامعه می‌شوند.
به‌ویژه کودکان ایزدی که به دلیل تجربه نسل‌کشی و خشونت‌های گذشته، در مواجهه با گروه‌های مسلح جذب می‌شوند، بعد از بازگشت به جامعه با چالش‌های اجتماعی و فرهنگی پیچیده‌ای روبه‌رو هستند. بسیاری از آن‌ها ممکن است از قربانی به عامل خشونت تبدیل شوند، و این چرخه خشونت به سختی شکسته می‌شود.
دیدبان حقوق بشر کردستان ایران معتقد است که بدون برنامه‌های جامع بازتوانی و حمایت روانی، بازگشت این کودکان به جامعه و پیشگیری از ادامه خشونت غیرممکن خواهد بود.
با وجود گزارش‌های متعدد سازمان ملل، اقدام مشخصی برای جلوگیری از جذب کودکان توسط PKK/YPG صورت نگرفته است. این بی‌تفاوتی، هم از سوی کشورهایی که از این گروه‌ها حمایت می‌کنند و هم از سوی نهادهای بین‌المللی مشاهده می‌شود. توافقات کاغذی، مانند برنامه اقدام برای پایان استفاده از کودک‌سربازان، بدون نظارت واقعی و ضمانت اجرایی، تنها به یک ابزار تبلیغاتی تبدیل شده است.
ادامه این روند، هم جان کودکان را در معرض خطر قرار می‌دهد و هم امنیت و ثبات جوامع محلی را تهدید می‌کند. کشورهای حامی و نهادهای بین‌المللی باید مسئولیت حقوقی و اخلاقی خود را در قبال این کودکان بپذیرند و اقدامات فوری برای توقف جذب، آموزش و استفاده از کودک‌سربازان انجام دهند.
استفاده از کودک‌سربازان توسط گروه‌های مسلح کُرد تحت حمایت خارجی، یک بحران جدی حقوق بشری است که پیامدهای روانی و اجتماعی عمیقی برای کودکان و جامعه به همراه دارد. بی‌تفاوتی نهادهای بین‌المللی و کشورهای حامی، این بحران را تشدید می‌کند و نیازمند اقدامات فوری و جدی برای حمایت از کودکان و بازتوانی آن‌هاست.
این موسسه حقوق بشری بار دیگر تأکید می‌کند که توقف این اقدامات تنها با شفافیت کامل، نظارت بین‌المللی و ارائه حمایت روانی و اجتماعی به کودکان قابل تحقق است و ادامه وضعیت کنونی، نسل‌های آینده را در معرض آسیب‌های غیرقابل جبران قرار خواهد داد.
زانا صادقی
کارشناس حقوق بین الملل
نظر شما :