روسیه بزرگترین برنده لغو معافیت های نفتی ایران

دیوید آندلمن

دیپلماسی ایرانی: بزرگترین برنده تصمیم دونالد ترامپ در مورد توقف صادرات نفت ایران، ولادیمیر پوتین و روسیه هستند. هر چند که این دیدگاه حتی قبل از اعلام عدم تمدید معافیت نفتی توسط مایک پمپئو در روز دوشنبه نمایان بود. قیمت نفت خام که در سال جاری حدود 44 درصد افزایش داشته بود؛ تقریبا سه درصد دیگر افزایش پیدا کرد. 

در روز دوشنبه، مایک پمپئو اعلام کرد که ایالات متحده آمریکا به معافیت تحریم واردات نفت از ایران پایان می دهد. «هدف ما این بود که کشورها را به طور کامل از واردات نفت از ایران محروم کنیم. در ماه نوامبر گذشته، ما خودمان به هفت کشور و تایوان معافیت هایی برای خرید نفت از ایران اعطا کردیم. ما این کار را برای متحدان و شرکای خود انجام دایم تا خود را از نفت ایران جدا کنند و علاوه بر آن از ثبات بازار نفت اطمینان یابیم. امروز من اعلام می کنم که ما قصد داریم به این معافیت ها پایان دهیم و آن را به صفر برسانیم.» 

تمام این اقدامات ترامپ برای اعمال فشار علیه ایران در راستای توقف توانایی این کشور برای تامین مالی عملیات های تروریستی و تخریب توافق باراک اوباما در مورد خاتمه بخشی به توسعه سلاح هسته ای ایران انجام شده است. بنابراین به صورت یکجانبه، دولت ترامپ اعلام کرد که آمریکا به چین، ژاپن، کره جنوبی و 5 کشور دیگر برای خرید نفت از ایران اجازه نمی دهد. در عرض چند دقیقه پس از اعلام این تصمیم، قیمت نفت به اوج خود رسید که این یک هدیه بزرگی برای روسیه به عنوان یکی از بزرگترین عرضه کننده نفت جهان بود. اما این تصمیم برای بسیاری از کشورهای دیگر خبر خوبی نبود از جمله در آمریکا در تابستان امسال باید پول بیشتری را برای خرید بنزین بپردازند. همچنین چین، کشوری که دونالد ترامپ به شدت درصدد است تا یک معاهده تجاری بسیار مورد نیاز را ایجاد کند واکنش خوبی نسبت به این تصمیم نفتی نشان نداد.

صادرات نفت روسیه 60 درصد کل صادرات و 30 درصد تولید ناخالص داخلی این کشور را شامل می شود که با هر دلار افزایش قیمت نفت، فورا زمینه بهبود چشمگیر موقعیت مالی روسیه را فراهم می کند. این امر همچین نمی تواند به اثربخشی تحریم های امریکا و اروپای غربی علیه روسیه به دلیل تصرف کریمه و فعالیت های مداوم آن در اوکراین شرقی کمک کند. در این چارچوب روسیه با تولید 11 میلیون بشکه نفت در روز، با هر دلار افزایش قیمت هر بشکه نفت خام؛ حداقل در سال 4 میلیارد دلار به اقتصاد خود اضافه می کند. علاوه بر این روسیه در سال گذشته با مازاد بودجه روبه رو بوده که نزدیک 3 درصد تولید ناخالص داخلی این کشور را شامل می شده است. رقمی که بالاتر از تمام پیش بینی ها بوده است. در این راستا ماکسیم ارشکین، وزیر اقتصاد روسیه در مصاحبه با فاینشنال تایمز گفت که این اولین مازاد بوجه سالانه روسیه ازسال 2011 بوده است.

قیمت نفت یکی از معدود شاخص های اقتصادی است که به صورت موثر در چارچوب بازی حاصل جمع صفر است. در حالی که افزایش قیمت نفت از قبل قابل پیش بینی بود، اما تصمیم آمریکا ممکن است زمینه تقویت اقتصاد روسیه را فراهم کند. آنها همچنین به صورت قابل توجهی یک بار سنگینی را برای متحدان آمریکا در اروپای غربی ایجاد کرده اند که در روز 13 میلیون بشکه نفت مصرف می کنند. علاوه بر این، تهدیدات واقعی دیگری نسبت به عرضه نفت به اروپا وجود دارد که می توان به ناآرامی های موجود در لیبی اشاره کرد. هراس از این که ناآرامی ها در این کشور بتواند منجر به کاهش نیمی از عرضه نفت شود و زمینه افزایش قمیت نفت و تقویت مجدد اقتصاد روسیه را فراهم کند. همچین چین یکی از قربانیان اصلی تصمیم روز دوشنبه ترامپ؛ در حال آماده شدن برای این روزهاست. در این راستا آنها در ژانویه 2018 دومین خط لوله نفت روسیه و چین را آماده اجرا کردند و ظرفیت روسیه را برای عرضه سریع  و ارزان قیمت نسبت به سفر دریایی طولانی در تانکرهای گران قیمت از ایران تقویت کردند. 

اما فراتر از تمام پیامدهای کوتاه مدت تصمیم دونالد ترامپ در مورد خاتمه بخشی به صادرات نفت ایران، می توان پیامدهای شدیدتری را انتظار داشت. این پیامدها می تواند توانایی شرکت های بزرگ چندملیتی در پیش بینی دقیق معادلات قیمت عرضه و تقاضا را شامل شود که عمیقا تصمیم آنها برای سرمایه گذاری یا قیمت گذاری محصولات که به مقادیر زیاد نفت وابسته است تاثیر می گذارد. همچنین نمی توان به افزایش ناگهانی قیمت گاز که آمریکایی ها در تعطیلات تابستانی و پیامدهای ژئوپلتیکی که آمریکا بار دیگر مسیر بازار جهانی نفت و اقتصادهای گسترده که عمیقا وابسته به این مسیر هستند را تحمیل کند اشاره نکرد. اینها مسائلی هستند که رئیس جمهوری قبل از اجرای این مسیر باید در نظر بگیرد.

منبع: سی ان ان/ترجمه: علیرضا علیپور