نشست ورشو و سودایی که واشنگتن دارد

واقعیت این است که واشنگتن هرگز نتوانست جامعه جهانی را برای قبول آنچه محور شرارت خوانده، مجاب کند؛ حتی هنگامی که ارتش امریکا، به سرنگونی رژیم صدام حسین در عراق و اشغال این کشور در سال 2003 میلادی اقدام کرد، نزد متحدان اروپایی، آسیایی و آفریقایی خود مورد شماتت قرار گرفت. واشنگتن از آن تاریخ تاکنون متهم به یکجانبه‌گرایی برای استقرار نظم جدید جهانی است که این کشور را همچنان میان قدرت‌های جهانی در مرتبه برتر قرار می‌دهد. «باراک اوباما» با مشارکت‌جویی فعال در حل و فصل پرونده هسته‌ای ایران و توافقنامه «برجام» تلاش کرد این تصور از سیاست‌های واشنگتن را نزد جامعه جهانی اصلاح کند، اما «دونالد ترامپ» با نادیده گرفتن همه قواعد و الزام‌های شراکت در جامعه جهانی، تردید در ماهیت و اهداف اقدام‌های ضد ایرانی کاخ سفید را هر روز بیش از گذشته تشدید کرده است. این تردید تا آنجا دامن گستر است که به‌رغم برخی نگرش‌ها و مواضع همسو میان اتحادیه اروپا و امریکا در‌باره سیاست‌های دفاعی و منطقه‌ای ایران، اما بروکسل با اصرار برماندگاری برجام و ایجاد سازوکار مالی برای دور زدن تحریم‌های ضد ایرانی، بر مخالفت خود با یکجانبه‌گرایی دولت امریکا تأکید دارد. 

 

دستاوردهای محدود و نیم‌بند گفت‌وگوی مستقیم ترامپ با «کیم جونگ اون»، رهبر کره شمالی به‌عنوان رئیس دولت یکی دیگر از اضلاع اعلام شده در محور شرارت نیز با استقبال کمرنگ و سرد دیگر شریکان امریکا همراه بوده است. دلیل این وضع همانا تردید درباره ماهیت اقدام‌های امریکاست که به یکجانبه‌گرایی متهم است. 

 

اکنون حضور پررنگ امریکا در اجلاس دو روزه ورشو همچنان با اتهام یکجانبه‌گرایی همراه است. «مایک پنس»، معاون اول رئیس‌جمهور، «مایک پمپئو»، وزیر امورخارجه، «جارد کوشنر»، داماد ترامپ و «جیسون گرینبلات»، فرستاده ویژه امریکا در خاورمیانه به ورشو رفته‌اند تا اهمیت کنفرانس «صلح و امنیت در خاورمیانه» را از نگاه واشنگتن برجسته کنند و از سوی دیگر همه تلاش خود را برای ایجاد اجماع علیه ایران به‌کار گیرند. اما این اجلاس در همان هفته‌های اعلام برگزاری آن با محافظه‌کاری اجباری در انتخاب نام روبه رو شد. پیش از این پمپئو در سفر دوره‌ای ماه گذشته خود به غرب آسیا گفته بود که اجلاس ورشو با تمرکز بر ایران و محدود‌سازی این کشور برای بازگشت به دوران انزوا برگزار می‌شود. مخالفت‌ها سبب شد تا بلافاصله مقام‌های دولت ترامپ به اصلاح مدعای خود پرداخته و نام آن را «نشست وزیران امورخارجه برای ترویج آینده‌ای برآمده از صلح و امنیت در خاورمیانه» تغییر دهند. این تغییر لحن و عنوان با هدف مجاب کردن دولت‌ها و به‌ویژه دولت‌های اروپایی برای حضور در سطح وزیران امور خارجه خود در ورشو انجام شد ولی اتهام‌ها درباره ماهیت رفتار واشنگتن زدوده نشده است. دو دلیل برای این امر وجود دارد؛ نخست باور اروپا و دیگر دولت‌های دعوت شده به ورشو از شکاف افکنی دولت ترامپ میان اعضای شرقی و غربی اتحادیه اروپا. دوم، تلاش مشکوک واشنگتن برای ایجاد ائتلاف عربی، عبری و اروپای شرقی (لهستان، مجارستان، چک، اسلواکی) و برخی دیگر از کشورهای اروپایی علیه ایران که در این صورت نیز شکاف افکنی میان اعضای اتحادیه اروپا تشویق می‌شود. 

 

نگرانی مدعوین اجلاس ورشو تنها به سیاست‌های ضد ایرانی هیات امریکایی خلاصه نمی‌شود، بلکه آنچه مقام‌های این کشور درباره طرح موسوم به «معامله قرن» گفته‌اند و قرار است داماد ترامپ جزئیات آن را در ورشو اعلام کند نیز با واکنش‌های اعتراضی روبه روست. به‌زعم دولت ترامپ، این طرح قرار است به مساله اعراب و اسرائیل پرداخته و صلح جامع را میان اسرائیلی‌ها و فلسطینیان برقرار کند. سازمان آزادی‌بخش فلسطین و دولت خودگردان فلسطین پیشاپیش با تحریم اجلاس ورشو و حمله به ایده‌های تمامیت‌گرای دولت ترامپ، از دولت‌های عرب خواسته‌اند مقابل آنچه قرار گیرند که آرمان ملت فلسطین را هدف می‌گیرد.

 

بسیاری از ناظران براین باورند که آرزوی دولت ترامپ برای ایجاد ائتلاف فراگیر علیه ایران در اجلاس امروز و فردا در ورشو نه تنها ناکام می‌ماند بلکه یکجانبه‌گرایی واشنگتن به پیچیده‌تر شدن اوضاع در خاورمیانه ناآرام می‌انجامد. علاوه بر این سقف تحمل اروپا در قبال سیاست شکاف‌افکنانه امریکا بر پیکره اتحادیه اروپایی نیز به محک گذاشته خواهد شد./ابتکار