طرح معامله قرن در تاریخ ثبت می شود

نویسنده: دکتر محمد مهدی مظاهری، استاد دانشگاه

دیپلماسی ایرانی: تلاش و مداخله آمریکا برای حل و فصل بحران خاورمیانه و پایان دادن به درگیری‌ها میان فلسطین و رژیم صهیونیستی سابقه ای دیرینه دارد. از زمان بوش پدر تلاش هایی ناکام برای درمان این استخوان لای زخم خاورمیانه که خود آمریکا و انگلیس در قالب اعلامیه بالفور آن را در بطن خاورمیانه ایجاد کردند، جریان دارد. هر چند پیمان های اسلو با میانجیگری بیل کلینتون این توهم را ایجاد کردند که منازعه فلسطین و اسرائیل به زودی خاتمه می یابد، اما پافشاری رژیم صهیونیستی بر مواضع خود و لاینحل ماندن موضوع آوارگان فلسطینی، شهرک‌های اسرائیلی، مسائل امنیتی و تعیین مرزها نشان داد که این بحران ساخته دست استعمارگران پیر به این سادگیها قابل حل و فصل نیست. 

شامگاه سه شنبه (به وقت ایران) اما دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا صفحه ای جدید در تاریخ میانجی‌گیری میان فلسطین و اسرائیل ورق زد که تاریخ هیچ گاه آن را فراموش نخواهد کرد. رئیس جمهوری تاجر مسلک آمریکا که هیچ بویی از اصول دیپلماتیک نبرده، در اقدامی آشکارا جانبدارانه، توهین آمیز و تحقیر کننده، خاطره مناسبات استعماری قرن شانزدهم را زنده کرد که در آن کشورهای قدرتمند، ثروتمند و پیشرفته، تصمیم گیری برای کشورهای کمتر توسعه یافته را حق مسلم خود می دانستند و در مقام قیم برای سرنوشت آن ملتها تعیین تکلیف می کردند. 

فضای جلسه رونمایی از طرح معامله قرن که ترامپ و نتانیاهوی خندان و راضی را دوشادوش هم و در یک قاب نشان می داد، با حضور گسترده یهودیان حامی صهیونیسم و غیبت مقامات فلسطینی و حامیان آنها، به حدی مضحک بود که شاید تاریخ دولتهای مدرن تاکنون این سطح از خودشیفتگی را به خود ندیده باشد. یک جانبه نگری، قلدری و نادیده گرفتن طرف ضعیف منازعه آنقدر در این جلسه موج می زد و شگفتانگیز بود که دیگر حتی جایی برای بررسی جزئیات این طرح، ماهیت کاسبکارانه و غیر انسانی آن و نقشه جغرافیایی کذایی و غیر عادلانه ای که برای کشور آتی فلسطین در نظر گرفته، باقی نمی گذارد. 

اما به جز ماهیت یکطرفه، استعماری و قیم مابانه، طرح معامله قرن از یک جهت دیگر نیز در تاریخ منازعات فلسطین و اسرائیل و میانجی‌گیری آمریکا در این زمینه بی نظیر است و آن اینکه برخلاف طرح‌های گذشته که در زمان ارائه، برخی گروه‌های فلسطینی را به تأمل وا می‌داشت و از جهاتی راغب به پذیرش می کرد و گروهی دیگر را شاکی می ساخت و در نهایت هم موجب اختلاف و تشتت میان گروههای فلسطینی می شد، این طرح از همان ابتدای رونمایی با مخالفت همه جانبه همه گروه‌های فلسطینی مواجه شد و محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین در سخنرانی که بلافاصله بعد از پایان جلسه سخنرانی ترامپ و نتانیاهو برگزار شد، تأکید کرد که «قدس فروشی نیست و معامله قرن دونالد ترامپ توطئه‌ای است که اجرا نخواهد شد».
بنابراین هر چند چهره شاداب و خندان نتانیاهو نشان می داد که وی از حمایتهای همه جانبه آمریکا و طرح صلح ارائه شده از سوی ترامپ بسیار راضی و خوشنود است، اما اگر اندکی هوش و زکاوت سیاسی در وی باقی مانده باشد باید بداند که معاملههایی تا این حد یکطرفه و غیر عادلانه نه تنها صلحی برای یهودیان ساکن سرزمینهای اشغالی به ارمغان نخواهند آورد، بلکه با افزایش وحدت گروه‌های فلسطینی، حلقه محاصره و فشار بر دور این رژیم غاصب را نیز تنگ تر خواهد کرد و چه بسا به آغاز انتفاضه هایی جدید و دور جدیدی از خشونت‌ها بین دو طرف ختم شود. 

نکته بارز دیگر در جلسه رونمایی از معامله قرن حضور سفرای سه کشور عربی عمان،  بحرین و امارات متحده عربی در این حراجی مضحک سرزمین، حیثیت و اعتبار فلسطین بود که هر چند می کوشند خود را شریک قافله فلسطین نشان دهند، اما در عمل رفیق دزد شده اند. البته در سالهای اخیر رویکرد و سیاست‌های بسیاری دیگر از کشورهای عربی نیز نشان داده که آنها هم همچون سه کشور فوق تمایل زیادی به همراهی با آمریکا و رژیم صهیونیستی دارند، اما از ترس افکار عمومی خود، سیاست‌هایشان را در پشت پرده پیش می برند.

دونالد ترامپ در سخنرانی سرشار از غرور و تبختر خویش چهارسال به محمود عباس فرصت داد که برای پیوستن به این طرح و همراهی با آن برای تشکیل کشور به اصطلاح مستقل فلسطین تصمیم بگیرد، رویکردی که نشان می داد وی علی رغم جریان استیضاح، از پیروزی خود در دور آتی انتخابات ریاست جمهوری آمریکا نیز مطمئن است و پیشاپیش برای آن برنامه ریزی کرده است. در چنین شرایطی حتی اگر جهان ناچار شود چهار سال دیگر نیز رئیس جمهور متوهم آمریکا را تحمل کند، گذر زمان نشان خواهد داد که غرور ملی و حق تعیین سرنوشت ملتها را نمیتوان با پول و زورگویی از آنها سلب کرد و طرح معامله قرن به واسطه تلاش رییس جمهوری آمریکا برای استعمار نوین یک ملت، در حافظه تاریخ ثبت می شود.