سه سناریوی استعفای نیکی هیلی

امر عادی استعفاء در دولت ترامپ
نویسنده: بهاره سلطان پور، عضو تحریریه دیپلماسی ایرانی

دیپلماسی ایرانی: روز سه شنبه این هفته نیکی هیلی، نماینده آمریکا در سازمان ملل از سمت خود استعفا داد. برخی از کارشناسان روابط بین الملل از این خبر شوکه شدند. به این دلیل که در طول دو سالی که هیلی نماینده آمریکا در سازمان ملل بود، توانسته بود تمام سیاست های ترامپ را عملی کند. شاید بتوان انتقال سفارت آمریکا از تل آویو به بیت المقدس را مهمترین اقدام وی دانست که به شدت از این اقدام حمایت می کرد. علاوه بر این او درباره اقدام علیه ایران واکنش های تندی را از خود نشان می داد. چنان چه مشخص است استعفا در دولت ترامپ امری بدیهی است. حدود دو  سال از دولت ترامپ می گذرد و حدود ۲۵ نفر تا به امروز از این کابینه خارج شده اند. اما استعفای هیلی کمی تعجب برانگیز است .

امیر علی ابوافتح سه فرضیه برای استعفای هیلی بیان می کند: «۱_فرضیه جدایی دوستانه: بر اساس این فرضیه، هیلی به شکل دوستانه و بر اساس دلایل شخصی از دولت ترامپ جدا شده است و ترامپ با برگزاری مراسم اعلام این خبر کناره گیری در اتاق بیضی کاخ سفید، رابطه دوستانه خود با هیلی را به نمایش گذاشت. هیلی هم ضمن تجلیل از ترامپ و خانواده اش، جدایی دوستانه را به تصویر کشید . ۲_فرضیه جدایی خصمانه: بر خلاف نمایش تلویزیونی در کاخ سفید و لبخندهای مکرر ترامپ و هیلی، رییس جمهوری امریکا استعفای سفیر این کشور در سازمان ملل را به این دلیل پذیرفت که اختلافات میان دو طرف از مدت ها پیش علنی شده بود. انتقاد کم سابقه هیلی از ترامپ بر سر موضوع درگیری نژادی در شهر شارلوتزویل و همچنین اختلاف نظر بر سر موضوع کره شمالی، امکان ادامه همکاری هیلی با ترامپ را از بین برده بود. ضمن این که برخی گمانه زنی ها از آن حکایت داشت که چه بسا نویسنده مقاله جنجالی نیویورک تایمز تحت عنوان "من بخشی از هسته مقاومت دولت ترامپ هستم" هیلی بوده است. ۳_فرضیه فرار از رسوایی: برخی شواهد حکایت از آن دارد که نهاد بررسی سلامت اخلاقی مقامات دولتی به برخی تخلفات مالی نیکی هیلی، از جمله استفاده از هواپیماهای شخصی برای انجام امور دولتی پی برده بود و چه بسا در نهایت، اتهامات رسمی متوجه سفیر امریکا در سازمان ملل می شد. از این رو، ترامپ و هیلی تصمیم گرفتند با پایان دادن حضور هیلی در دولت، از بروز یک رسوایی بزرگ آن هم در آستانه برگزاری انتخابات میان دوره ای جلوگیری کنند.» 

نصرت الله تاجیک تحلیل گر مسائل سیاسی و  بین الملل در گفت و گو با سایت شبستان درباره این موضوع می گوید: «بیست و پنجمین مسافر قطار ترامپ در ایستگاه نیویورک پیاده شد تا بقیه راه را لنگان لنگان برود! استعفای نیکی هیلی بدون توضیح رسمی با هر انگیزه و دلیلی باشد بیشتر ناشی از سردرگمی در سیاست خارجی و اختلافات موجود در مراکز قدرت آمریکا است. اگرچه وی فاقد تجربه دیپلماتیک مخصوصا در سازمانی پیچیده و تو در تو بود که هم نه تنها تجربه فرمانداری کمکی به وی نکرد بلکه مزید بر علت شد تا نتواند روابط درون گفتمانی چند جانبه گرائی را درک و به آن تن دهد! و هم نتوانست نپختگی دیپلماتیکش را با تند روی و قطبی سازی جبران کند!»

سفیر سابق کشورمان در اردن با بیان اینکه اگرچه آمریکا تاکنون در سیاست خارجی خود همواره به صورت پخته تر عمل می کرد، می افزاید: «اما پس از آمدن ترامپ مرکز تصمیم گیری در سیاست خارجی این کشور متعدد شده و هر قسمت از سیاست خارجی آن توسط یک بخش جدا تصمیم گیری می شود و همچنین تغییر متعدد افراد چه در وزارت امور خارجه از تیلرسون تا پمپئو و یا شورای امنیت ملی که این اواخر به بولتون ختم شده حالا به نمایندگی آمریکا در سازمان ملل رسیده و این مسئله نیز مزید بر علت تغییر خانم نیکی هیلی شده است.»

وی در ادامه می افزاید: «در هر صورت سیاست خارجی آمریکا عمدتا از سوی خود دونالد ترامپ طراحی می شود و نمی توان استعفای نیکی هیلی را موجب تغییر عمده ای در روند سیاست خارجی این کشور نسبت به ایران و یا دنیا حتی دانست و به نظر می رسد ترامپ همچنان برای پیشبرد اهداف اصلی خود در سیاست خارجی تلاشش را ادامه دهد.»

بعد از استعفای هیلی چند گزینه احتمالی برای جایگزینی وی وجود دارد. ترامپ بعد از استعفای سفیرش در سازمان ملل، گفت که ایوانکا می تواند برای این پست فوق العاده باشد اما نمی خواهد پارتی بازی کند. و ایوانکا هم بلافاصله این ادعا را رد کرد. دینا پاول که در سال اول ریاست جمهوری ترامپ که مقام مشاور ارشد رئیس جمهور امریکا را برعهده داشت هم یکی دیگر از گزینه های احتمالی است. خانم پاول یکی از سیاستمداران مهم در حوزه خاورمیانه در دولت ترامپ است. اما او امروز به دلایلی از دولت ترامپ خارج شده است. ریچارد گرنل هم می تواند یکی دیگر از گزینه های احتمالی باشد. چنان چه خود ترامپ هم گرنل را در لیست جایگزینی هیلی قرار داده است. با تمام این تفاسیر می توان گفت؛ جایگزین هیلی باید شخصی باشد که با سیاست های ترامپ به خصوص در رابطه با ایران و اسرائیل هم سو باشد. شاید خانم پاول که در حوزه خاورمیانه متخصص است بتواند گزینه مناسبی برای اجرای سیاست های ترامپ در این سازمان باشد. تا به این لحظه دینا پاول پیشنهاد ترامپ برای جانشینی نیکی هیلی را نپذیرفته است.