پیرترین آواره جهان در برزخ

روزبه آرش: «بی بی خال ازبکی» به شدت از کار افتاده است و به سختی می تواند صحبت کند. او 106سال سن دارد و مسن ترین پناهجوی جهان است. خانواده این زن سالمند، سفر خود را به اروپا در سال 2015 آغاز کردند. آنها در کنار خیل عظیم مهاجران سوری و افغان با پای پیاده و گاه با قطار از مسیر بالکان خود را به سوئد رساندند. بی بی خال ازبکی پس از طی سفری 20 روزه سرانجام در اکتبر سال 2015 وارد یکی از اردوگاه های پناهندگان در کرواسی شد. پسر 67 ساله و نوه 19 ساله او طی این سفر، این زن سالمند را به کول می گرفتند. درخواست پناهندگی او رد شده است. خانواده او درخواست کرده اند که در پرونده پناهندگی او تجدیدنظر شود. بی بی خال اجازه دارد تا پایان روند رسیدگی به درخواست تجدیدنظر در سوئد باقی بماند. درخواست پناهندگی دیگر اعضای خانواده او نیز در مراحل مختلف بررسی است. اما زنی که یک هفته دیگر وارد 107سالگی می شود و تقریبا چیزی از دنیای اطراف خود نمی فهمد و به جز یک تخت چیز دیگری از جهان نمی خواهد چه خطری برای یک کشور می تواند داشته باشد که می خواهند او را بیرون کنند؟ 
اروپا باید وظیفه انسانی خود را در قبال پناهجویان انجام دهد. این جمله ای نیست که دوستداران حقوق بشر یا یک مهاجر گفته باشد. این حرفی است که آنگلا مرکل می زند اما فراتر از حرف چیزی نیست. آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان در نشست مطبوعاتی که هر ساله در روزهای پایانی تعطیلات تابستان برگزار می شود به قضیه پناهندگان اشاره کرد. مرکل گفت که آلمان و اروپا همواره سیاست خوشامدگویی به پناهندگان را دنبال می کنند: «باز گذاشتن مرزها در برابر پناهندگان، تصمیمی درست است و با گوشه نشینی و پیروی از روش های گذشته این مسئله حل نمی شود. اروپایی ها نمی توانند در امنیت و آسایش زندگی کنند مگر اینکه همواره متوجه همسایگان خود باشند.» مرکل بار دیگر از کشورهای عضو اتحادیه اروپا که توزیع عادلانه پناهندگان در اروپا را رد می کنند، انتقاد کرد. اما آیا این حرف ها چیزی فراتر از یک نمایش سیاسی است؟ 
آژانس مهاجرتی سوئد رد درخواست پناهندگی او را تأیید کرده و گفته است که سن به خودی خود زمینه پناهندگی را فراهم نمی کند. بسیاری از کشورهای اروپایی بخش هایی از افغانستان را امن می دانند و به همین دلیل درخواست پناهندگی افغان های ساکن این مناطق را رد می کنند. خبر رد درخواست پناهندگی بی بی خال در ماه رمضان به اطلاع خانواده اش رسیده بود اما آنها ترجیح داده بودند که او را مطلع نکنند. در نهایت پس از آن که پیرزن در جریان تصمیم دولت سوئد قرار گرفت، شرایط جسمانی او بدتر شد و سکته کرد. پسرش در این باره می گوید: «نمی فهمم چرا؟ او 106سال دارد. درست نمی بیند. حرف نمی زند. نمی تواند راه برود. او به شدت مریض است. درک نمی کنم چرا؟ اصلا او را چطور برگردانیم. به کجا برگردانیم؟ در افغانستان هنوز جنگ است. هنوز مرگ است. مشکل با طالبان هنوز برقرار و داعش هم به آن اضافه شده است. نمی فهمم چرا می خواهند او را برگردانند.»
فریدریک بییر، رئیس حقوقی اداره مهاجرت سوئد گفت: «افغانستان زمانی ناامن تلقی می شود که طالبان قدرت را در دست بگیرد یا مانند سوریه در این کشور جنگ جریان داشته باشد. » اداره مهاجرت طی بیانیه ای اعلام کرد که وضعیت امنیتی در افغانستان وخیم است ولی میزان این ناآرامی ها طوری نیست که افغان ها نتوانند به کشور خود بازگردند. این بیانیه با تحصن مهاجران افغان روبه رو شد. بارک الهام، یکی از تحصن کنندگان نوجوان افغان در مدبوریارپلتسن تصمیم اداره مهاجرت را ناعادلانه توصیف کرد: «شرایط افغانستان و سوریه یکسان است. هم در افغانستان و هم در سوریه جنگ جریان دارد و همه روزه مردم کشته می شوند. در سوریه نقطه های جنگ مشخص است و در افغانستان این نقاط جنگی هم مشخص و هم نامشخص است. آیا برای آنها اصلا مهم است آینده ما چه می شود؟» فریدریک بییر در مصاحبه با رادیوی سوئد اظهار داشت که جواب ما به تحصن کنندگان نوجوان افغان در میدبوریارپلتسن چنین است: «ما قوانین و مقررات ملی و بین المللی را دنبال می کنیم که باید به عنوان یک مقام دولتی اجرا کنیم. دنبال کردن کنوانسیون ژنو و قوانین اتحادیه اروپا وظیفه ماست. این کاری است که ما باید انجام دهیم و خارج از آن در توانایی اداره مهاجرت نیست.» روزنامه آلمانی «دی ولت» در گزارش خود به تعدادی از پناهجویان پرداخته که برای تعطیلات به کشورهای خود از جمله افغانستان و سوریه سفر کرده اند. این گزارش با واکنش آنگلا مرکل روبه رو شد و او گفت: «تعطیلات در کشوری که در آن مورد آزار و اذیت قرار گرفته و از آن متواری شده اید، معنی ندارد.» آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان در آخرین مصاحبه خود بیان کرد که اقدامات شدیدتری در رویارویی با پناهجویانی که تعطیلاتشان را در سرزمین مادریشان سپری می کنند، صورت خواهد گرفت. بااین حال، اوتأکید کرد که به خاطر سیاست هایش در باز کردن درهای آلمان به سوی پناهجویان و پذیرفتن آنان به هیچ عنوان پشیمان نیست. آیا وقت آن نیست که اروپا استانداردهای دوگانه اش را کنار بگذارد. این پزهای بشردوستانه در کنار واقعیت رفتاری آنها با پناهجویان تبدیل به صحنه مضحکی شده است که بیش از همه انسان هایی بی گناه را آزار می دهد که خانه و کاشانه خود را به امید زندگی ای بهتر رها کرده اند. انسان هایی که حتی نمی توانند از سرنوشت پیرترین قومشان مطمئن باشند.