دستیابی به راه‌حل، هنر روحانی

نویسنده: صادق ملکی، کارشناس و تحلیلگر ارشد سیاسی

دیپلماسی ایرانی: معمولا قهرمانان برخاسته از میدان های سلحشوری جنگ و نبردند اما هستند قهرمانانی چون امیرکبیر و حسن روحانی که قهرمانان میدان سیاست اند. کاش جامعه ایرانی به جایی برسد که همه امیرکبیر و روحانی شوند و برای هدایت جامعه نیازی به کاریزماها و قهرمانان نباشد.

سیاست هنر دستیابی به راه حل است. سیاستمدار زیرک وارد منازعه ای نمی گردد که شکست نتیجه قطعی آن باشد. برجام هنر دستیابی به راه حل و دور شدن از منازعه ای بود که می توانست ایران را تبدیل به عراق کند. ایران هسته ای خطر استراتژیک برای غرب بود اما روحانی و تیم او توانست ضمن لغو تحریم های هسته ای، قدرت های بین المللی و در راس آن آمریکا را به پذیرش ایران هسته ای وادار نماید.

بی شک در کنار موفقیت های داخلی روحانی چون کنترل تورم، تبدیل رشد منفی به رشد مثبت و ... در سیاست خارجی برجام مهمترین دستاورد او بوده و می تواند تنها دلیل رأی به روحانی باشد. برجام حاصل ذهنیت استراتژیک، درک راهبردی از شرایط و از همه مهتر جسارت تصمیم گیری به موقع است. آنانی که برجام را ترکنمچای خواندند نه از ترکمنچای چیزی می دانند و نه درک کردند که برجام حاصل دستورالعمل نرمش قهرمانانه رهبری بود که با مدیریت روحانی و حمایت مردم، ایران را از خطر جنگ دور کرد. البته از منظری می توان گفت عاملان ترکمنچای دیروز، مخالفان امروز برجام اند. کسانی که بی توجه به ظرفیت ها و موقعیت ها و شناخت نظام بین المللی سبب ترکمنچای شدند، امروز در قالبی نو اما با همان ذهنیت به دنبال ترکمنچای به قیمت تجزیه ایران بودند.

بعد از جنگ اول ایران و روس که به قرارداد ننگین گلستان انجامید، برخی از مردم و اهالی مناطق اشغالی قفقاز با مراجعه به علما خواستار بازگشت این جغرافیا به مام مهین شده و از ظلم روس ها شکایت کردند. عباس میرزا که می دانست ایران آخرین توانایی های خود را در ده سال جنگ با روس ها از دست داده است، تمایلی به جنگ نداشت. اما فرمان جهاد صادر شد. در نهایت، هیجان های بی محاسبه ناشی از اعلام جهاد که علمایی چون شیخ محمد مجاهد در آن تأثیر زیادی داشتند سبب ساز شکست دوم و در نهایت قرارداد ننگین ترکمنچای شد. نقل است سپاه ایران به هنگام گسیل به جنگ با روس ها در توقف خود در قزوین مورد استقبال قرار گرفته و بسیاری از مردان و جوانان نیز به سپاه ملحق شده و تکریم به اندازه ای بود که آب حوضی که شیخ محمد مجاهد از آن وضو ساخته بود، تقدس یافته و تبرک مردم قزوین شد. پس از شکست و در بازگشت سپاه، همین مردم به دنبال شیخ بودند تا انتقام جوانان بی بازگشت خویش را، از شیخ بگیرند.

دولت احمدی نژاد بدون درک معادلات نظام بین الملل با کاغذ پاره دانستن قطعنامه ها، پرونده ایران را ذیل فصل هفتم منشور ملل متحد برده بود، اما انتخاب روحانی و عقلانیت منجر به برجام توانست ایران را از خطر جنگ دور نموده و مانع از تکرار تاریخ تلخ ترکمنچای و حاشیه های آن گردد. دولت روحانی پس از چهار سال با تکیه بر سه عنصر عزت، حکمت و مصلحت و با بکارگیری عقلانیت متکی بر خرد جمعی در رویکردی تعاملی - اعتدالی توانسته است آرامش روانی را به جامعه ایران بازگردانده و با خنثی نمودن پروژه ایران هراسی، موقعیت کشورمان را در جهان به جایگاهی که شایسته آن است ارتقا دهد. چشم ها را باز کنیم. با نگاهی به شرایط دیروز و امروز ایران، با رأی به روحانی اجازه دهیم او نه با کنترل و یا مدیریت بحران بلکه با اعمال مدیریت حل بحران، سکاندار هدایت کشور در بعد داخلی و خارجی باشد. رأی به روحانی رأی به جمهوریت، عقلانیت، مدرنیته، خرد جمعی، تعامل و اعتدال، آشتی ملی، و... در نهایت رأی به دوری کشور از بحران داخلی و خارجی می باشد.

نکته، نتیجه عملیات های انتحاری خلبانان ژاپنی در حمله به ناوهای آمریکایی، کشیدن امپراتور از آسمان به زمین بود. مخالفان روحانی که با بلندپروازی های خود، صحنه نظام بین الملل را محل سلحشوری می دانند باید نیم نگاهی به تاریخ نزدیک خود، عراق دیروز و ژاپن آن روز داشته، فرصت دهند ایران با بهره مندی از مزیت های استراتژیک خود در سایه آسمانی ماندن به واقعیت حاکم بر زمین پرداخته و بزرگ بماند.