تلاش مسکو برای فرار از باتلاق سوریه

دیپلماسی ایرنی: رئیس جمهور ولادیمیر پوتین در شهر تفریحی سوچی در ساحل دریای سیاه، از احتمال اتخاد استراتژی خروج از سوریه با رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه بحث کرد. یکی از موضوعات مورد بحث اجراسازی مناطق امن در سوریه است. طرحی که به موجب آن قرار است از میزان تنش ها در سوریه کاسته شود. بخش دیگری از صحبت ها به پیشبرد مذاکرات سیاسی برای پایان دادن به درگیری های جاری مربوط می شد. اگرچه شورشیان از مذاکرات صلح در آستانه پایتخت قزاقستان در تاریخ 3 می خارج شدند اما سایرین برای رسیدن به راه حلی بالقوه درباره درگیری ها به مذاکره ادامه دادند. روسیه با دشواری های بزرگی روبه رو است و بسیار بعید است که کرملین در طرح خود برای خروج آهسته از سوریه موفق باشد.

مداخله روسیه در سوریه، در کنار ایران در حمایت از نیروهای وفادار به اسد، به چند شکل مختلف موفقیت آمیز بود. حضور روسیه به تثبیت میدان جنگ و بازسازی نیروهای نظامی سوریه منجر شد. علاوه بر این، این درگیری نه تنها به پایگاهی امن در زمین سوریه برای روس ها منجر شد بلکه نمایشی از قدرت سخت افزار نظامی روسیه بود. در نهایت این ارتقا از بعد جغرافیایی سیاسی مسکو را تبدیل به بازیگری کلیدی در منطقه کرد.

با این وجود، روسیه با بازی کردن نقشی عمده در میدان نبرد، هم اکنون به دنبال خروجی به موقع از جنگ است. با وجود تمام منافع حاصل از دخالت در بحران سوریه، روسیه نیز هزینه های قابل توجهی را متحمل شد. مهم تر از این هزینه ها، منافعی است که در صورت عدم تصور پایانی بر این جنگ، هدر خواهند رفت. روابط مسکو با حامیان مهم شورشیان مانند ترکیه و شورای همکاری خلیج فارس نیز متزلزل شده است، به خصوص از زمانی که روسیه حمایت خود از دمشق را تشدید کرد. این حمایت به قیمت خون و پول روس ها تمام شد. تعداد تلفات نظامی روسیه در ماه های اخیر افزایش یافته است. این افزایش تاحد زیادی به این دلیل است که مداخله زمینی سربازان روسی در سوریه بیشتر شده است.

شاید نکته مهمی که مسکو از آن آگاهی پیدا کرده این است که هر چقدر روسیه بیشتر در سوریه گرفتار شود، احتمال رسیدن به توافقی مطلوب که در خدمت منافع مسکو باشد، کمتر خواهد شد. روسیه مدت های طولانی است که سعی دارد از موقعیت خود برای دریافت امتیازات بیشتر از ایالات متحده و اروپا استفاده کند و آنها را مجبور به نشستن پای میز مذاکره کند. اما همان طور که حوادث حمله شیمیایی خان شیخون نشان داد، تسلط روسیه بر اوضاع سوریه به سرعت محدود می شود. در این حین، نیروهای روسی خود را در مواجهه با نیروهای مخالف می بینند و مسکو به تدریج در همان معضلاتی گرفتار می شود که ایالات متحده طی دهه گذشته در عراق و افغانستان تجربه کرده است.

در تلاش برای جلوگیری از سناریوی باتلاق، روسیه اواخر سال گذشته برای تغییر موقعیت خود تلاش کرد. مدارک و شواهد از اولین تلاش ها برای کشاندن پای ایالات متحده به جریان مذاکرات خبر می دهد. ضمن این که مسکو دو بار برای تنش زدایی با ترکیه اقدام کرد. اما ترکیه نمی خواهد و قادر به متقاعد کردن شورشیانی نیست که چشم انداز عمل آنها به طور فزاینده ای رادیکال است. علاوه بر این، دولت سوریه به همراه ایران درباره انگیزه و ایده های روسیه در شک و تردید باقی مانده اند چرا که آنها برخلاف انتقادات مسکو، تمایل بیشتری به در پیش گرفتن یک راه حل نظامی دارند.

واقعیت این است که در پیش گرفتن یک راه حل سیاسی برای مناقشه سوریه، در حال حاضر از زمانی که روس ها برای اولین بار پای خود را از مذاکرات بیرون کشیدند، بعیدتر به نظر می رسد. ادامه خشونت ها هر گونه ایمان برای اعلام آتش بسی موثر را تضعیف کرده است و در این میان، گروه های شورشی از هر زمان دیگری بیشتر رشد کرده اند. ضمن این که نقش روسیه برای بازی در نقش واسطه با حملات هوایی سنگین علیه شهرها و روستاهایی که در تصرف شورشی ها است بسیار تضعیف شده است. این دقیقا همان چیزی است که شورشیان با برجسته کردن آن از پای میز مذاکرات در آستانه خارج شدند.

روسیه در درگیری پایداری بدون یک در خروجی آسان گیر کرده است. حتی اگر روسیه در اندیشه فرار باشد، هرگونه مذاکره و حل فصل نهایی موضوع که در خدمت منافع کرملین باشد، هدفی است که رسیدن به آن دشوارتر و دشوارتر می شود. رها نکردن دمشق و به همان اندازه تمایل به حفظ منافع در سوریه، در کنار نقش مسکو در مناقشه به جای بهبود روابط بحرانی با کشورهایی مانند ایالات متحده امریکا، آلمان و ترکیه به این روابط صدمه بیشتری زده است. در حالی که رئیس جمهورهای روسیه و ترکیه در سوچی ملاقات کردند سوال قطعی برای کرملین این است: آخر بازی چه خواهد شد؟

منبع: استراتفور/ مترجم: روزبه آرش