دیپلماسی یا جنگ نظامی؟

نویسنده: رونیت مرزان

دیپلماسی ایرانی: در 21 اکتبر سال جاری، رمضان عبدالله شلح، رهبر جنبش جهاد اسلامی فلسطین به مناسبت بیست ونهمین سالگرد تاسیس این جنبش سخنرانی کرد. سخنرانی رمضان عبدالله همان تکرار سخنان گذشته اش بود، اگر چه بافت تاریخی و جغرافیای سیاسی صحبت ها تغییر کرده بود. بیست و سه سال از شکست مذاکرات اسلو می گذرد و تغییرات در فلسطین، کشورهای عربی و اسلامی و عرصه بین المللی درحال وقوع است. در پرتو همه این ها، عبدالله قادر است با رها کردن این سوال که پس از خروج محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان چه خواهد شد، به سمت این سوال حیاتی حرکت کند که: چه خواهد شد اگر فلسطین از دست برود؟

جهاد اسلامی در سا ل های 1980 تشکیل شد و از محرکین انتفاضه اول بود. اما پس از امضای پیمان اسلو به حاشیه رانده شد و برای بیشتر از 20 سال است که یک جنبش نظامی متمرد در نظر گرفته می شود که مخالف هر گونه آتش بسی است. پایگاهی برای خود در منطقه توسعه نداده و در انتخابات شورای محلی یا شورای قانونگذاری فلسطین شرکت نکرده است. به این معنی که عملا به طور موثر خود را از صحنه سیاسی فلسطین کنار گذاشته است.

آنها اما در آستانه یافتن نقشی جدید در آرایش سیاسی نوین فلسطین هستند. با حضور مراوان برغوثی به عنوان رئیس جمهور و خالد مشعل در پست نخست وزیری، رمضان عبدالله روزهای پرافتخار گذشته را می جوید. در طول سخنرانی، عبدالله این مراحل را نام برد: لغو هر دو پیمان اسلو و به رسمیت نشناختن اسرائیل؛ از نو ساختن سازمان آزادیبخش فلسطین؛ یک هم ترازی استراتژیک مشترک در همه گروه های فلسطینی (داخل خط سبز، در کرانه غربی و نوار غزه و در خارج از کشور)، مبارزات مسلحانه و تقویت جنبش تحریم علیه اسرائیل. او همچنین به شدت از رژیم های عربی برای ترک مبارزه برای آزادی فلسطین و عادی سازی روابط با اسرائیل انتقاد کرد.

در این حین، سه روند مسئله فلسطین را از دستورکار کشورهای عربی و جهان خارج می کند که ممکن است به آرایش استراتژیک جدیدی در مبارزه فلسطینی ها منجر شود. اول تلاش های ترکیه، ایران و قطر برای رهبری در منطقه با دیدن ضعف دولت های عرب. دوم عدم توجه بازیگران اصلی جامعه بین المللی به دلیل بحران های جهانی در مناطق دیگر، به آن چه در سرزمین های اشغالی در حال وقوع است. راکت هایی که دو طرف به سمت هم پرتاب می کنند در مقایسه با حجم بحران ها و فجایع در سوریه و عراق به حساب نمی آید. سوم بحران تشکیلات خودگردان فلسطین در حکومت در سرزمین های مورد مناقشه و بی اعتمادی به رهبران سیاسی در کرانه غربی و نوار غزه. مفاهیمی که به وضوح در یک نظرسنجی که اخیرا انجام شده در این مناطق مشهود است.

این واقعیتی است که همکاری بین گروه های جامعه مدنی در این مناطق در حال افزایش است. در آغاز سال یک گروه جدید تشکیل شد که خود را «فعالان ملی برای پایان تقسیم» نامیدند. جنبشی که قصدش در کنار هم قرار دادن چهره های شناخته شده از ملی گرایان سکولار تا گروه های اسلامی است. این مشارکت بر اساس منافع متقابل یک پدیده در محدوده زمانی معین است که در طول دوران بحران های سیاسی در صحنه فلسطین ظاهر می شود. این جنبش باعث شده تا چشمان تشکیلات خودگردان مشکوک شود.

نبرد عمومی در فتح و حماس برای جانشینی محمود عباس در تشکیلات خودگردان فلسطین و دخالت دیگر بازیگران عرب در این موضوع، نشان می دهد که فلسطینی ها به شکل فزاینده ای به بازیگران منطقه ای وابسته هستند. محمود عباس، خالد مشعل، اسماعیل هنیه، محمود الزهار، موسی ابومرزوق، جبرئیل رجوب، محمد دحلان و حتی مروان برغوثی از داخل زندان، همگی درِ خانه رهبران کشورهای عربی و اسلامی را می زنند. این تلاش ها برای به دست آوردن مهر تایید برای نقشی فعلی یا آینده ای برجسته، غم انگیزترین تراژدی رهبری فلسطین از زمان مرگ یاسر عرفات است. این تراژدی که مدام وخیم تر می شود، درحال حاضر در پایین ترین نقطه است. در واقع مدعیان تاج در فلسطین، مجبور به دنبال کردن کمک های خارجی برای نشان دادن خودشان به عنوان رهبر هستند در حالی بسیاری از مردم از آنها ناامید می شوند.

رمضان عبدالله سخنرانی اش را به رنگ های ناسیونالیسم فلسطینی، شعارهای دینی و اصطلاحات جهادی آمیخته بود تا مردم منفعل را با این سوال مواجه کند: «پس از این چه خواهد شد؟»، عباس در مقایسه  به دیپلماسی و سیاست های موجود، انتخاب مسیر سخنرانی در سازمان ملل، حضور در مراسم تشییع جنازه قربانیان حملات تروریستی پاریس، حضور در مراسم تشییع جنازه شیمون پرز (به عنوان یک ریسک سیاسی قابل توجه) می پردازد.

آیا جامعه نومید فلسطین به مسیر عباس خواهد رفت، کسی که هنوز به امید جامعه بین الملل برای کمک به حل مشکل با اسرائیل چشم دارد؟ یا آن که به صدای رمضان عبدالله پاسخ خواهد داد که می خواهد با تنظیم مجدد سیاست ها، مبارزه ای مسلحانه علیه اسرائیل را پی بگیرد؟

منبع: لوب لاگ/ مترجم: روزبه آرش