دلواپسان برجام، دلتنگ تحریم

نویسنده: صادق ملکی، کارشناس و تحلیلگر ارشد سیاسی

دیپلماسی ایرانی: صحنه سیاست، صحنه معجزه نیست. قدرت، مهم ترین عنصر تعیین کننده معادلات عرصه سیاست بوده و امدادهای غیبی، آسمانی و ماورایی در آن نقش ندارند. سازوکار سیاست زمینی بوده و در میدان عمل، قابلیت ها است که میزان قدرت کشور و فرد را تعیین می نماید. اگر جز این بود بسیاری از وقایع تلخ و شیرین دیروز، امروز و فردا به گونه ای دیگر رقم می خورد.

در حالی که در داخل ایران برخی دانسته و یا ندانسته با مخالفان خارجی برجام چون ترامپ و عربستان هماهنگ شده اند تا توافق را به شکست بکشانند، در همسایگی ایران، اردوغان مردی که خود را در قامت آلپ ارسلان و سلطان سلیمان می دید، با قبول تبعات تحقیر و در اقدامی سخت، از پوتین عذرخواهی می کند تا در کنار تامین منافع کشورش، ترکیه را از بحران دور نماید.

اردوغان درک کرده است که تلخی و تبعات شکست فردا، می تواند فرا تر از خسارت عذرخواهی امروز برای ترکیه باشد. کاش مخالفان داخلی برجام نیز درک نمایند که دستور عمل نرمش قهرمانه، عامل بازدارنده رسیدن کشور به جام زهر بوده است. از نگاهی با توجه به شرایط داخلی و بین المللی و با مد نظر قرار دادن شناسایی قدرت هسته ای ایران توسط ۱+۵، برجام اگرچه نقطه ایده آل نبوده اما توافقی قابل قبول بوده است. فرصت ها همیشگی نیستند. سیاستمدارانی که دغدغه ملی دارند هیچگاه غرور ملی یک کشور را قربانی ریسک های بی محاسبه و کوته بینی هایی نمی کنند که هزینه آن صدمه به غرور ملی یک ملت باشد.

فرار از خطر و وارد نشدن در جنگ و درگیری که شکست نتیجه قطعی آن است، خود هنری بزرگ و حاصل درایت و عقلانیت است. در حال حاضر نگاهی کوتاه و مقایسه شرایط امروز ایران با دیروز نشان از آرامش روانی جامعه ایرانی دارد. تغییر نسبی در موقعیت اقتصادی، سیاسی و بین المللی ایران نیز خود به تنهایی دستاورد بزرگی است. برخی دلوپسان نعمات روزهای تحریم، برآنند تا شاید باز بتوانند نان تحریم را بخورند. تحریم سبب شد شرایط کشور امنیتی گردد و روشن است که در شرایط امنیتی، پرسش و پاسخی نیست. تحریم چگونگی دخل و خرج بیش از هشصد میلیارد دلار از درآمد کشور را به چنبره ابهامی برد که تنها گوشه ای از آن ظهور پدیده های چون زنجانی و خاوری بوده است.

در پاسخ به کسانی که می گویند برجام چه دستاورد ملموسی داشته است، باید بگویم این توافق حداقل رانت تحریم را قطع کرده و سایه شوم جنگ را از کشور دور کرده است. البته بخشی از مخالفان برجام خویش را به خواب زده و نمی خواهند از خواب برخیزند. به این خواب زدگان باید گفت در نقطه ایده آل، برجام مطلوب هیچکس نبوده و نیست اما جایگزین مخالفان برجام چه بوده است. ما امروز در جایی ایستاده ایم که خطر جنگ از ایران دور شده و اگر ترامپ های داخلی بگذارند و مخالفان صادق برجام اندکی صبر نمایند، خواهند دید که کشور با برجام نه تنها از خطر رهایی یافته بلکه در سایه تعامل با منطقه و جهان، بسترهای رشد و شکوفایی ایران به شکل فزاینده ای نیز فراهم خواهد شد. نباید زمینه بهانه سازی ها را فراهم کرد. نباید به دست خود و با حماسه سرایی کشور را تا پای جنگ برد. نه می توان عربستان را با خاک یکسان کرد و نه بحرین را تهدید کرد. دیگر قامت کشور ها چندان اهمیت ندارد. ادبیاتی که کویت را مهره ای نمی دانست، نه آن روز و نه امروز و نه فردا کاربرد نداشته و ندارد. صدام به بهانه کویت رفت. باید درک کرد اهمیت کشور ها حاصل هویت حقوقی آنان و جایگاه آنان در نظام بین الملل است.

در کنار پایبندی به اصل حرکت بر اساس عزت، حکمت و مصلحت، باید در فضای پس از برجام، با درک خطرات مترتب بر امنیت ملی ایران، با استفاده از شعور، از شعار دوری کرده و زبان سلحشوری را از صحنه سیاست حذف کرد. اولویت امروز ایران باید بیش از هر زمان دیگری ارایه یک چهره صلح طلب از کشور باشد. در شرایط خاص امروز، همگان موظفند به جای ارسال پیام های سلبی، پیام های ایجابی به جهان و منطقه ارسال نمایند تا پروژه ایران هراسی دشمنان با شکست مواجه گردد.