دفاع تمام قد از برجام

نویسنده: صادق ملکی، کارشناس و تحلیلگر ارشد سیاسی
دیپلماسی ایرانی: در روزهای همنوائی داخلی با ترامپ، باید همچنان از برجام تمام قد دفاع کرد. برجام قرار نبود در سیاست و خصوصاً اقتصاد، معجزه کند. در شرایطی که هجمه مخالفان برجام، برخی از مدافعان و معماران برجام را به سکوت واداشته، باز باید با صدائی رسا از برجام دفاع کرد. نه تعلل در روند اجرای برجام و نه تأخیر در گشایش سوئیفت، نباید عظمت دور شدن ایران از سایه جنگ را، به سایه براند. تفکری که دیروز تحریم ها را کاغذ پاره می دانست، امروز نیز برجام را فاقد ارزش حقوقی می داند. تحریم ها و ایران هراسی یک شبه بر سر مردم ایران نازل نشد، که برجام یک شبه تاثیرات خود را نمایان نماید. در عرصه سیاست و نظام بین الملل ایجاد بی اعتمادی و تخریب سریع، اما اعتمادسازی و سازندگی پروسه ای طولانی است. در این میان، اگر گاهگاهی پیام های چند منظوره نیز ارسال شود، خود این روند را پیچیده و پر فراز و نشیب می نماید.
نقطه بازگشت برجام، جنگ است. کسانی که آرزوی شکست برجام را دارند، دانسته و یا ندانسته در پی جنگی هستند که نتایج آن ویرانی است.
نکته مهم در صحنه سیاسی ایران آن است که درک شود، آرامش روانی ایجاد شده در مردم ایران، بیش از آنکه حاصل پرتاب موشک باشد، حاصل گفتمان صلح است. هیچ عقل سلیمی منکر تاثیرات قدرت نظامی یک کشور به عنوان عامل بازدارندگی نیست. با توجه به موقعیت و جایگاه خاص ایران در منطقه، اهمیت توانمندی نظامی برای ایران امری روشن و قابل پذیرش عمومی است. برای ایران چون همه کشورها، ظرفیت نظامی در موقعیت سیاسی آن تاثیرگذار بوده و می باشد. اما نکته راهبردی آن است که معادلات امروز جهان، معادلات دوران جنگ سرد نیست. دوران طلایی صلح مسلح به پایان رسیده است. مسابقه تسلیحاتی و قدرت نظامی و افسانه ای روس ها، خود عامل شکست آنان در برابر غرب شد. تجربه های پیش رو باید عامل درس باشد. نباید به دور خود دیوار چید و خود را مستثنا و یا برتر از دیگران دید. سازوکارهای تاثیرگذار بر معادله قدرت، متنوع و در تمامی نظامی های سیاسی با اندکی تفاوت نتایج یکسان دارد. برخلاف گذشته، امروز معدل مجموعه ظرفیت های یک کشور، عامل تعریف و موقعیت آن در نظام بین المللی است. دوران اعتقاد به معجزه ها و دادن شعارها بسر آمده و هر قدرت و پدیده ای در میدان عمل امتحان خویش را می دهد.
همه و خصوصاً مخالفان برجام می دانند که تبلور عزت، حکمت و مصلحت در دستور عمل نرمش قهرمانه عامل رسیدن به سرانجام برجام بود، اما همه و باز خصوصاً مخالفان برجام، می دانند تبعات و تاثیرات برجام بر سیاست داخلی و خارجی ایران بیش از یک توافق است.
به نظر می رسد برخی از مخالفان برجام، دردی فراتر از برجام دارند. درد ناشی از دور شدن از صحنه معادلات قدرت، به تنهایی دردی بزرگی است، اما به نظر می رسد با تثبیت و تداوم قدرت در دولت روحانی و اجرایی شدن برجام، ترس مویدان و خاموشان دوران هشت ساله دولت نهم و دهم از مورد سئوال قرار گرفتن در آینده، می تواند عامل تلاش آنان برای به شکست کشیدن برجام باشد.
از فردای توافق برجام مشخص شد، برجام مهم ترین موضوع انتخابات بعدی در دست دولت و مخالفان دولت خواهد بود. شکست یا موفقیت برجام، عامل شکست و موفقیت دولت روحانی و رقبای وی خواهد بود. به همین جهت است که باید گفت مخالفت با برجام، لایه های فراتر از برجام نیز دارد و بخشی از بحث ها پیرامون برجام نمایش بیرونی جنگ قدرت است.
خلاصه آنکه اگر برجام به طور کامل اجرایی شده و روش آن الگو و نهادینه شود، عرصه برای بخش مهمی از بازیگران داخلی و خارجی تاثیرگذار بر ایران تنگ خواهد شد. از نگاهی انتخابات 7 اسفند و خصوصاً رأی مردم تهران به عنوان نماد رأی مردم ایران، نشانی از تائید رویکرد برجام در صحنه سیاسی ایران بود. نکته مهم انتخابات اسفند آن بود که در حالی که این انتخابات خود از یک منظر پاسخ به منتقدان برجام بود، از زاویه دیگر، نوعی نظرسنجی در امر کشورداری بود که برای انتخابات ریاست جمهوری آینده می تواند راهنمای عمل باشد.
توجه داشته باشیم بخشی از مخالفت با برجام حاصل این برداشت است که اعتقاد دارد برجام به تنهایی دستآوردی است که می تواند دولت روحانی با آن پیروز انتخابات بعدی شود.