خیزش زنان از خاکستر مردان سیاست

دیپلماسی ایرانی: روزگاری مفسران آلمانی عاشق مقایسه کردن آنگلا مرکل و مارگارت تاچر بودند. وقتی که صدراعظم آلمان بیش از یک دهه پیش به قدرت رسید، بسیاری با تحسین این پرسش را مطرح می کردند که آیا او قرار است بانوی آهنین آلمان باشد؟ امروز دیگر خبری از این مقایسه نیست. حالا با روی کار آمدن ترزا می در انگلیس به عنوان نخست وزیر، بسیاری می پرسند که آیا ترزا می قرار است مارگارت تاچری دیگر یا نسخه انگلیسی صدراعظم آلمان باشد؟ مارا دلیوس، ستون نویس نشریه دی ولت، کمی از این فراتر رفته و نوشته که "ترزا می در کنار آنگلا مرکل و نیکلا استورجن، وزیر اول دولت محلی و رهبر حزب ملی اسکاتلند، طیف جدیدی از سیاستمداران زن هستند که قرار است خرابکاری های مردان در دنیای سیاست را رفع و رجوع کنند." دلیوس نوشته این قطعا دوره ای به یاد ماندنی برای رهبری سیاسی زنان در بریتانیا و البته تمام جهان است.

پس از کناره گیری دیوید کامرون، ترزا می برای رسیدن به رهبری حزب محافظه کار و پست نخست وزیری با آندره آ لدسام، وزیر انرژی و بانکدار سابق، رقابت کرد. وضعیت در حزب کارگر انگلیس هم تا حدودی شبیه حزب محافظه کار است. آنجلا ایگل اعلام کرده که برای رهبری حزب، جرمی کوربین را به چالش خواهد کشید. گذشته از استورجن به عنوان وزیر اول اسکاتلند، رهبران حزب محافظه کار و کارگر در اسکاتلند، وزیر اول ایرلند شمالی و رهبر بزرگترین حزب ولز نیز همگی زن هستند. رهبران حزب سبز هم برای بیش از یک دهه است که زنان هستند.   

اما این موج رهبری زنان در دنیای سیاست به بریتانیا و اروپا محدود نمی شود. هیلاری کلینتون، کاندیدای پیشتاز دموکرات ها در ایالات متحده امریکا خود را آماده کرده که برای نخستین بار در تاریخ این کشور بر کرسی ریاست جمهوری تکیه بزند. کریستین لاگارد، رییس صندوق بین المللی پول، رییس بانک فدرال رزرو (ژانت یلن) و دادستان کل آمریکا (لورتا لینچ) هم زن هستند. همچنین مذاکره کننده اصلی و نماینده عالی اتحادیه اروپا، فدریکو موگرینی نیز زن است.  و این احتمال بسیار قوی است که دبیر کل بعدی سازمان ملل متحد هم که قرار است سال آینده انتخاب شود، یک زن باشد.

کلینتون: نخستین رییس جمهور زن آمریکا؟

نشریه گلوب اند میل می نویسد: "می توانید هیلاری کلینتون و ترزا می را، به عنوان دو تن از رهبران بزرگ جهان، در یک کنفرانس خبری مشترک در کاخ سفید تصور کنید؟"

گرچه هنوز چند ماه تا برگزاری انتخابات ریاست جمهوری در ایالات متحده باقی است، اما نظرسنجی ها نشان می دهد که کلینتون نسبت به دونالد ترامپ در شرایط بهتری قرار دارد. او حتی ممکن است که الیزابت وارن، سیاستمدار دیگر آمریکایی، را به عنوان معاون اول خود انتخاب کند. اسپوتنیک می نویسد، ایالات متحده مشکلات درونی بسیاری دارد و این مشکلات بیرون مرزها هم کم نیستند. در کنار بدهی های دولتی، اصلاحات شکست خورده بهداشت و درمان، افزایش مهاجرت ها و غیره، مشکلات خاورمیانه و تهدیدهای جهانی نیز به رئیس جمهوری آینده آمریکا می رسد. هیلاری کلینتون در صورت پیروزی روزهای سختی در پیش خواهد داشت خصوصا که جوان هم نیست و 67 سال سن دارد. اما انگیزه هایی وجود دارد که او برای آنها مبارزه کند: نخستین زن رئیس جمهوری آمریکا شدن، تنها بانوی اولی که موفق شد با همسرش در دستاوردهای سیاسی و محبوبیت برابری کند و گران ترین کمپین پیش از انتخاباتی را داشته باشد. کلینتون در صورتی که موفق شود مجوز ورود به کاخ سفید را بگیرد، اتحاد زنانه ترزا می ـ کلینتون حداقل تا سال 2020 دوام خواهد داشت.

مرکل: آزمون دشوار برای رهبری بی باک

در حال حاضر رهبران سیاسی زن در نروژ، لهستان و کرواسی در راس قدرت هستند، اما آنگلا مرکل را قدرتمندترین زن سیاستمدار اروپایی می دانند که سومین دوره صدارت اعظمی خود را پشت سر می گذارد. مرکل از سال 2005 رهبری بزرگترین اقتصاد اروپا را برعهده داشته و یکی از سیاستمدارانی بوده که همواره در کوران بحران هایی قرار داشته که اتحادیه اروپا با آن روبه رو بوده است: از بحران اقتصادی 2008 گرفته تا مذاکرات نفس گیر مالی با یونان و مدیریت بحران غیرمنتظره مهاجرت.

مرکل در همین چند هفته اخیر هم با یک ماموریت دشوار دیگر روبه رو شده است: مذاکره بر سر چگونگی خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا؛ مذاکراتی که احتمالا کیفیت آن، روابط او و نخست وزیر جدید بریتانیا را شکل خواهد داد (البته عکس این قضیه هم می تواند صادق باشد.) برخی پیش بینی ها حاکی از آن است که همکاری ترزا می ـ مرکل دوام چندانی نخواهد داشت. گاردین نوشته، انتخابات پارلمانی آلمان در سال 2017 برگزار خواهد شد و از آن جا که بحران مهاجرت موقعیت مرکل و ائتلاف او را متزلزل کرده، این احتمال وجود دارد که نتایج انتخابات به سه دوره زمام داری او پایان دهد.

هلن کلارک: نخستین دبیر کل سازمان ملل؟

در طول 70 سالی که از عمر سازمان ملل متحد می گذرد، هیچ گاه این سازمان یک دبیر کل زن نداشته است. اما امسال سالی است که این رویه می تواند تغییر کند. بان کی مون به زودی به کار خود پایان می دهد و هلن کلارک یکی از محتمل ترین نامزدهای کسب این کرسی است.

هلن کلارک، نخست وزیر سابق نیوزیلند و رییس فعلی برنامه توسعه سازمان ملل، زمانی که کارزار خود را در ماه آوریل آغاز کرد، از تی شرتی رونمایی کرده بود که عبارتی با این مضمون روی آن نوشته شده بود: «عمه هلن برای دبیر کلی سازمان ملل». کلارک در صورت رسیدن به کرسی دبیر کلی سازمان ملل با چند چالش عمده روبه روست که مهمترین آنها درگیری های سوریه، مقابله با گروه تروریستی داعش، بحران جهانی مهاجرت و مساله سوء استفاده جنسی صلح بان سازمان ملل است که آخرین آن در آفریقای مرکزی اتفاق افتاد. در سال 2015 بر اساس گزارش سالانه اعلام شده از سوی بان کی مون 69 پرونده سوء استفاده جنسی توسط صلح بانان اعلام شده است. دوره دبیر کلی سازمان ملل متحد 5 ساله و نامحدود است اما معمولا هیچ فردی بیش از دو دوره متوالی، در این سمت به کار خود ادامه نمی دهد.

صحبت ها درباره زنانه شدن سیاست در 2016 و 2017 در حالی است که اغلب آمارهای کلی درباره رهبری زنان در دنیای سیاست در بُعد جهانی چندان هم دلگرم کننده نیست. در حال حاضر شمار زنانی که بر مسند قدرت تکیه دارند، کمتر از سال گذشته است و حتی پنج درصد از مجموع رهبران جهان هم تشکیل نمی دهند. وزیر اول اسکاتلند در توییتری نوشته است: «زنان برای رسیدن به این جا راه درازی را طی کرده اند، اما راه طولانی تری در پیش دارند.»