باج‌خواهی برگزیتی جانسون

مرتضی مکی، کارشناس مسائل اروپا

دیپلماسی ایرانی: مهم‌ترین ماموریت بوریس جانسون مدیریت خروج انگلیس از اتحادیه اروپاست. کاری که ترزا می در سه سال گذشته نتوانست آن را انجام دهد، جانسون می‌خواهد طی نزدیک به سه ماه آینده آن را انجام دهد. اینکه وی بتواند چنین کاری را به سرانجام برساند با توجه به دیدگاه‌های بسیار سرسختانه‌ای که درباره خروج از اتحادیه اروپا دارد، با اما و اگرهای زیادی مواجه است.

ابهام‌ها و عدم قطعیت‌های زیادی درباره چگونگی خروج انگلیس از اتحادیه اروپا وجود دارد. درست است که جانسون موضع بسیار تندی گرفته و از موضع بالا صحبت می‌کند، اما در عمل با محدودیت‌های بسیاری برای عملی کردن این سیاست‌هایش مواجه است.

مهم‌ترین مسئله این است که او در موقعیت متزلزلی در مجلس عوام قرار دارد و محافظه‌کاران اکثریت شکننده‌ای در این مجلس دارند. ضمن اینکه در میان محافظه‌کاران شکاف عمیقی درباره چگونگی خروج انگلیس از اتحادیه اروپا وجود دارد. همان شکافی که ترزا می نتوانست آن را پر کند، قطعا جانسون هم نمی تواند؛ چرا که بسیار از محافظه‌کاران خواستار خروج نرم از اتحادیه اروپا هستند و معتقدند خروج بدون توافق می‌تواند تبعات اقتصادی و حتی تجزیه بریتانیا را در پی داشته باشد.

موضع محکمی که فرانسوی‌ها، ایرلندی‌ها و آلمانی‌ها گرفتند مبنی بر اینکه به هیچ وجه حاضر به بازنگری در توافق نامه خروج انگلیس از اتحادیه اروپا نیستند، همه نشان می‌دهد که اتحادیه اروپا حاضر به انعطاف در مواضعش نیست.

مجلس عوام هم پیش از این لایحه‌ای را تصویب کرد که براساس آن هرگونه توافقی برای خروج از اتحادیه اروپا باید به تصویبش برسد. ترزا می سه بار توافقنامه را به رای گذاشت، اما نتوانست رای لازم را به دست آورد. قطعا برای جانسون هم این شرایط سخت و غیرقابل پیش‌بینی وجود دارد.

انحلال پارلمان برای نهایی کردن برگزیت 

بعید به نظر می‌رسد جانسون از این طریق این کار را انجام دهد. بوریس جانسون تاکید کرده است که دوباره برگزیت را به همه‌پرسی نمی‌گذارد. می‌ هم همین را مطرح می‌کرد. به هر حال جانسون سه سناریو را پیش رو دارد که به نظر نمی رسد در چارچوب این سناریوها بتواند خروج بدون توافق را عملیاتی کند. با توجه به اینکه نمی‌تواند رای پارلمان را به دست آورد، احتمال انتخابات زود هنگام و همه‌پرسی دوم بیشتر از سناریوی خروج بدون توافق است.

می  از ابتدا که نخست وزیر شده بود، با تهدید اتحادیه اروپا بحث خروج بدون توافق را به صورت جدی مطرح می‌کرد تا بتواند آرای محافظه کاران طرفدار خروج سخت از اتحادیه اروپا را به سمت خود جلب کند، اما او هم نتوانست این کار را عملیاتی کند و به توافقی با اتحادیه اروپا دست پیدا کرد که محافظه‌کاران سرسخت با آن موافق نبودند و همین باعث کناره گیری او از قدرت شد. جانسون هم موقعیت بهتری نسبت به ترزا می ندارد.

بوریس جانسون با توجه به شخصیتی که دارد و ویژگی‌های روابطش با اتحادیه اروپا، آمریکا و روابط ویژه با ترامپ از موضع بالا با مخالفان خروج بدون توافق برخورد می‌کند. به نظر نمی‌رسد این لحن تند بتواند اروپایی‌ها را بترساند، چرا که تبعات منفی خروج بدون توافق از اتحادیه اروپا برای انگلیس بسیار بیشتر است. هر چند که اروپایی‌ها را هم متضرر می‌کند، اما برای انگلیس تبعاتش بسیار بیشتر خواهد بود.

در همین مرحله نخست وزیر ایرلند احتمال تجزیه ایرلند شمالی را مطرح کرده است. رهبر استقلال‌طلبان اسکاتلند نیز احتمال برگزاری همه پرسی استقلال اسکاتلند را مطرح کرده است. تبعات سیاسی و اقتصادی این مسائل می‌تواند رکود در انگلیس باشد.

همه اینها باعث می‌شود که اروپایی‌ها به خوبی بدانند که انگلیس دست بازی برای خروج بدون توافق از اتحادیه اروپا ندارد و انتظار نمی رود لحن تند بوریس جانسون حتی تا آینده نزدیک ادامه پیدا کند و او مجبور به مذاکره است. حال اینکه این مذاکره با چه شرایطی برگزار شود، خود ابهامات زیادی دارد. البته ایشان هم هنوز چیزی را روی میز نگذاشته که بخواهد نظر اروپایی‌ها را برای مذاکره به آن جلب کند./شورای راهبردی روابط خارجی