ائتلافی که یک ببر کاغذی است

نویسنده: بیل لا

دیپلماسی ایرانی: اعلام روز سه شنبه عربستان سعودی مبنی بر تشکیل ائتلافی نظامی با حضور 38 کشور مسلمان برای مبارزه با تروریسم، بر روی کاغذ خوب به نظر می رسد، اما فقط کاغذ است -بیشتر شبیه به ببر کاغذی است- تا این که بتواند عملیاتی شود.

براساس گزارش خبرگزاری دولتی سعودی این ائتلاف در مبارزه با تروریست ها در عراق، سوریه، مصر، لیبی و افغانستان خواهد بود. اما این در حالی است که عراق یا افغانستان عضوی از این ائتلاف نیستند. همچنین دو کشور دیگر هم بدون تعجب در خارج از این ائتلاف قرار دارند، ایران و سوریه.

این ائتلاف دقیقاً چگونه کار می کند؟ خب مرکز فرماندهی آن در ریاض و تحت کنترل مستقیم محمد بن سلمان، وزیر دفاع و نایب ولیعهد خواهد بود. محمد بن سلمان در کنفرانس خبری ای که در ریاض داشت به کلیات مبهمی درباره «هماهنگی بین المللی با قدرت های بزرگ و سازمان های بین های بین المللی» اشاره کرد. اما ظاهراً این هماهنگی شامل کشورهای مستقل عراق و افغانستان نمی شود و مطمئناً شامل هماهنگی با ایران، دشمن منطقه ای سعودی ها یا حکومت محاصره شده بشار اسد در سوریه نمی شود.

یکی دیگر از غایبان این ائتلاف، شریک عربستان در شورای همکاری خلیج فارس، عمان است. سلطان قابوس، پادشاه عمان، پیرمردی است که آن قدر درایت و عقل دارد که درگیر پروژه های شتابزده و به شدت بلندپروازانه محمد بن سلمان نشود.

نایب ولیعهد در پاسخ به سوالی درباره هدف قرار دادن داعش گفت: «ما با هر گونه سازمان تروریستی که در مقابلمان با آن مواجه شویم، مبارزه خواهیم کرد.» این سخنان جسورانه از سوی کسی است که کشورش یک جنگ کثیف و بی ثمر را در یمن به راه انداخته که تنها دستاورد آن گرفتار شدن مردم یمن در بدبختی است.

این بیانیه به جز آن که به عمد قصد بازی با مخاطبان بین المللی را دارد نشانه عجله بسیار شاهزاده جوان است. بن سلمان در این چند ماهی که پدر مریضش به تاج و تخت رسیده است، بخش های مختلفی از قدرت را در اختیار گرفته است. پسر مورد علاقه ملک سلمان توانسته به صورت تدریجی جایگاه خودش را تقویت کند.

انتصاب وی به عنوان وزیر دفاع، نایب ولیعهد و در اختیار گرفتن دادگاه سلطنتی موجب مستحکم شدن جایگاه وی شده است. وی رئیس شورای قدرتمند اقتصاد و امور توسعه است. وی بر عملکرد شرکت دولتی آرامکو نظارت می کند و موجودی 5.3 میلیارد دلاری صندوق سرمایه گذاری عمومی در اختیار وی قرار دارد. در صحنه جهانی هم وی دیدارهایی با ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه در مسکو و باراک اوباما، رئیس جمهور ایالات متحده در واشینگتن داشته است.

نیازی به گفتن نیست که صعود سریع این جوان 30 ساله به قدرت، آن هم در جهان سلسله مراتبی خاندان سلطنتی سعودی موجب اعتراض بسیاری از شاهزاده های مسن شده است. به همین دلیل در ماه می شایعاتی مبنی بر کودتا در کاخ سلطنتی منتشر شد، البته آنها فقط شایعه بود.

قبل از فوت ملک عبدالله در ژانویه، محمد بن نایف، وزیر کشور وقت یکی از قدرتمندترین افراد در پادشاهی و شریکی مورد اعتماد و موثر در جنگ با افراط گرایی بود و به شدت به خاطر مواضع عملگرایانه اش در واشینگتن و لندن مورد احترام بود. بن نایف 57 ساله در دوران پادشاهی ملک سلمان در حال نظاره کردن است و پایگاه قدرت وی مورد تهدید قرار گفته است. وی شب ها در ریاض با یک چشم باز می خوابد و اقدامات رقیب جوانش را حرکتی جدید ضد خودش می بیند.

محمد بن سلمان گفته که نگرانی مشابهی با غرب بر سر «مبارزه با این بیماری (افراط گرایی) که به جهان اسلام آسیب زده» دارد. وی خواهان هماهنگی میان اعضای ائتلاف است: «در حال حاضر تمام کشورهای مسلمان به صورت فردی در حال مبارزه با تروریسم هستند. بنابراین تلاش های هماهنگ شده بسیار مهم است.» او، نه محمد بن نایف، فرد مسئول مبارزه با ترور و امنیت جهانی است. او در مقر فرماندهی در ریاض خواهد بود، وی وزیر کشور نیست که جنگ فراملی علیه افراط گرایان اسلامی را هماهنگ کند.

اولین مخاطب این اعلامیه غربی ها هستند، اما محمد بن نایف هم مورد خطاب قرار گرفته است. وی ممکن است ولیعهد باشد اما قدرتش روبه افول است و شانسش برای رسیدن به پادشاهی را دارد از دست می دهد. در نتیجه این ائتلاف یک ببر کاغذی است و فقط برای بازی های قدرت داخلی طراحی شده است.

منبع: میدل ایست آی/ مترجم: حسین هوشمند