بازی جدید روس‎ها با اس300

یک کارشناس مسائل اوراسیا، مشروط و منوط شدن تحویل سامانه موشکی اس-300 از جانب روس ها به بازپس گیری شکایت ایران از روسیه به دلیل عدم تعهد به قرارداد قبلی دو طرف برای تحویل این سامانه موشکی را، بازی جدید مسکو به منظور سو استفاده از کارت اس-300 در مناسبات بین المللی خود به ویژه با کشورهای غربی دانست.

به گزارش فرارو، دیروز یک مقام ارشد دولت روسیه بدون ذکر نام به خبرگزاری اسپاتنیک اعلام کرد که «مسکو منتظر بازپس گیری شکایت ایران به خاطر عدم تحویل سامانه های دفاع موشکی پیش از آغاز همکاری درزمینهٔ عرضه این تجهیزات نظامی به تهران است.»

او ادامه داد برای تصمیم گیری در خصوص تحویل سامانه دفاع موشکی اس 300، یک پیش نیاز کلیدی وجود دارد و آن بازپس گیری شکایت ایران است. آن ها هنوز شکایت خود را پس نگرفته اند. ما منتظریم. ما نمی توانیم به طور همزمان وارد رویه های حقوقی یک قرارداد شویم و از سوی دیگر یک قرارداد دیگر را اجرا کنیم.

جمهوری اسلامی ایران در سال ۲۰۰۷ به منظور تقویت سامانه دفاعی خود به خصوص برای مقابله با حملات احتمالی موشکی به تأسیسات هسته ای اش، قرارداد خرید یک سامانه پیشرفته موشکی تحت عنوان اس- ۳۰۰ به ارزش ۸۰۰ میلیون دلار با روسیه منعقد کرد.

سامانه موشکی اس-٣٠٠ یکی از سرسخت ترین سپرهای موشکی است. طبق آنچه در مشخصات سایت سازنده این سامانه آمده، این موشک ها توانایی رهگیری بیش از صد هدف و درگیری با بیش از ١٢ هدف را به طور همزمان دارد.

پس از افشا و رسانه ای شدن این قرارداد میان ایران و روسیه، فشارهای غرب در اوج تنش در رابطه با پرونده هسته ای ایران و در بهار روابط مسکو – واشنگتن افزایش پیدا کرد.

روس ها برای آنکه بتوانند رضایت طرف های غربی خود، اسرائیل و کشورهای عرب خاورمیانه و در رأس آن عربستان سعودی را جلب کنند، بند هشتم قطعنامه ١٩٢٩ شورای امنیت سازمان ملل متحد علیه ایران را بهانه عمل نکردن به تعهد خود باوجود پرداخت ١۶٧میلیون دلار پیش پرداخت این قرارداد از سوی این ایران قراردادند.

بر همین اساس دیمیتری مدودف رئیس جمهور وقت روسیه، شهریورماه سال ۱۳۸۹، نه تنها از صدور سامانه های موشکی اس-۳۰۰، به ایران سرباز زد بلکه فروش ادوات زرهی، هواپیما های جنگی، بالگرد ها و ناو ها به ایران را هم ممنوع کرد.

طرف روس به طور یک جانبه معامله با ایران را در این زمینه که جمعاً معادل ۸۰۰ میلیون دلار بود و قراردادهای بعدی معادل ۴. ۲ میلیارد دلار در زمینهٔ همکاری نظامی فنی را لغو کرد.

امتناع از صدور اس-۳۰۰ به ایران به روابط روسی- ایرانی لطمه عظیمی زد و وزارت دفاع ایران به دادگاه حکمیت بین المللی ژنو شکایت برد که دادگاه رسیدگی کننده به پرونده شکایت ایران از روسیه به دلیل فسخ قرارداد یک طرفه سامانه موشکی اس- ٣٠٠، روسیه را به پرداخت 4 میلیارد دلار محکوم کرد.

پس از گذشت حدود هشت ساله از این قرارداد و نزدیک به چهار سال از فسخ آن، درحالی که روس ها از پرداخت جریمه محکومیت این قرارداد سرباز می زدند در پی تنش در مناسبات مسکو و غرب به دلیل بروز بحران در اوکراین و همچنین نزدیک شدن ایران و گروه 1+5 به توافق نهایی هسته ای، ولادیمیر پوتین رییس جمهور روسیه، به یک باره با صدور حکمی ممنوعیت تحویل سامانه های موشکی پدافند هوایی اس-۳۰۰ به ایران را لغو کرد.

همان زمان روس ها اعلام کردند که تحویل این سامانه به ایران نیازمند انعقاد قرار جدید است، قرارداد جدیدی که سابقه قرارداد قبلی ازجمله پرداخت جریمه 4میلیارد دلاری را هم به طور کامل از بین ببرد.

روس ها البته آن زمان دلیل درخواست خود برای انعقاد قرارداد جدید را ملغی شدن جریمه محکومیت خود اعلام نکردند اما اکنون که احتمال تحویل این سامانه به ایران افزایش یافته است این خواسته را به عنوان یک پیش شرط تعیین کرده اند.

به پیش‎شرط روس‎ها توجه نشود

این در حالی است سفیر پیشین ایران در جمهوری آذربایجان با تأکید بر اینکه «روس ها در طول تاریخ روابط خود با ایران چه پیش از انقلاب اسلامی و چه پس ازآن نشان داده اند که یک کشور قابل اعتماد برای همکاری های دوجانبه محسوب نمی شود» خواستار عدم توجه به این پیش شرط شد.

دکتر افشار سلیمانی، استاد دانشگاه و کارشناس مسائل اوراسیا، بابیان این مطلب در گفت وگو با فرارو گفت: روس ها عموماً در روابط و مناسبات خود نه تنها به ایران بلکه به بسیاری از کشورها، یک نگاه ابزار گونه دارد و تلاش دارد تا از این روابط و مناسبات با کشورها به ویژه ایران در راستای تأمین منافع بیشترین بهره را ببرد.

وی افزود: در همین راستا در طول سال های گذشته خصوصاً با بالا گرفتن بحران هسته ای، روس ها تلاش کرده است تا از ایران به عنوان یک کارت بازی استفاده کنند و این کارت را برای تنظیم روابط خود با کشورهای غربی به ویژه آمریکا استفاده کند.

سلیمانی ادامه داد: این در حالی است که در طول این بحران روس ها به همراه چینی ها خود را نزدیک به ایران نشان می دادند و در عرصه عمومی مدعی بودند که تلاش دارند تا آبی بر آتش بحران هسته ای شوند.

وی بابیان اینکه رفتارها متناقض روس ها با ایران در سال های گذشته خلاف این ادعا را اثبات می کرد گفت: موافقت با صدور رأی علیه ایران در شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی و شورای امنیت سازمان ملل در چند نوبت، جلوگیری از انتقال تجهیزات لیزری خریداری شده توسط ایران، عدم تحویل سیستم دفاع موشکی اس-300 به ایران، جلوگیری از ادامه تحصیل دانشجویان ایرانی رشته فیزیک هسته ای و رشته های مشابه در دانشگاه های روسیه، تضییع حقوق ایران در دریای خزر، قفقاز جنوبی و آسیای مرکزی و... تنها گوشه ای از رفتار متناقض روس ها در قبال ایران بوده است.

سفیر پیشین ایران در جمهوری آذربایجان افزود: اگر اکنون و به خصوص پس از بحران اوکراین که روس ها تحت تحریم کشورهای غربی قرارگرفته اند، دوباره به سمت ایران کشیده شده اند و خواستار انعقاد قراردادهای کلان اقتصادی میان دو کشور هستند، قطعاً بی ارتباط با تنش در روابط این کشور با غرب نیست که این هم خود نشانه ای از نگاه ابزارگرایانه این کشور به بهبود روابط با ایران است.

سلیمانی با تأکید بر اینکه مشروط کردن تحویل سامانه موشکی اس-300 به ایران به بازپس گیری شکایت ایران از روسیه در راستای فراهم کردن زمینه استفاده ابزاری با ایران محسوب می شود گفت: به نظر می رسد که روس ها در حال طراحی بازی جدیدی در رابطه با ایران هستند که این بازی با ملغی شدن شکایت ایران امکان آغاز دارد.

این کارشناس مسائل اوراسیا در خاتمه گفت: روس ها به دنبال این هستند که محکومیت خود را ملغی کنند و بعد دو طرف وارد مراحل جدید انعقاد قرارداد و طی پروسه تحویل سامانه موشکی اس-300 شوند که احتمالاً این پروسه یک پروسه طولانی خواهد بود و در خلال آن روس ها کارت ایران و کارت تحویل این سامانه به ایران را به منظور تنظیم روابط، کسب امتیاز و همچنین دستیابی به خواسته خود برای لغو کامل تحریم های اعمالی غرب علیه روسیه، وارد بازی با غرب خواهند کرد، ازاین رو ضروری است که به این پیش شرط توجه‎ای نشود.