شیعیان عراق ایران را حامی خود می دانند

دیپلماسی ایرانی: امسال سومین سالی است که دیپلماسی ایرانی یادداشت های سرکیس نعوم، نویسنده و روزنامه نگار مشهور لبنانی را که ماحصل سفر هر ساله وی به امریکا است، با هماهنگی او ترجمه و منتشر می کند. یادداشت هایی که در پی دیدارهای او با مقام های امریکایی در واشنگتن و نمایندگی های جامعه جهانی در نیویورک نوشته شده اند و به دلیل به روز بودن آنها اهمیت خاصی دارند. همانند همیشه نعوم نامی از مصاحبه کننده نمی آورد اگر چه سمت او را ذکر می کند، و به رویه همیشگی اش مصاحبه اش بیش از آن که مصاحبه باشد، گفت وگو و بحثی خواندنی است.

نعوم در مقدمه امسال یادداشت های خود آورده است: در طول 15 سال شاید هم بیشتری که هر سال در ماه مارس به واشنگتن سفر می کنم و نزدیک به پنج هفته ای را که هر سال در آن جا می گذرانم، به اداره های مختلف امریکایی و مراکز پژوهشی متنوع و صاحب نامی که ارتباطات بسیاری با سیاست خارجی و داخلی امریکا دارند، سر زده ام. امسال نیز به عادت هر ساله نزد همه آنها رفتم و به نیویورک که بعضی ها به آن لقب جهان داده اند، نیز سر زدم. با مقام های عالی رتبه نهادهای بین المللی چه اعضای سازمان ملل، چه دیپلمات های کشورهای مختلف و چه پژوهشگران مشهور مراکز پژوهشی فعال در ایالات متحده نیز دیدار کردم و همانند همیشه با برخی از چهره های ذی نفوذ در نهادهای امریکایی و حتی صهیونیستی هم دیدار کردم و به گفت وگو نشستم. در سلسله جدید از یادداشت هایم درباره شرق و غرب جهان عرب و همچنین تحولات خاورمیانه و کشورهای حوزه خلیج فارس، همچنین ایران اسلامی و ترکیه به طور مفصل خواهید خواند. البته افغانستان و پاکستان و کشوری که به تازگی تهدیدی برای امنیت ملی امریکا شده، یعنی کره شمالی نیز از قلم نینداخته ام. درگیری های فلسطینی – اسرائیلی را نیز فراموش نکرده ام.

در زیر بیست و دومین بخش از سلسله نوشته های جدید سرکیس نعوم را می خوانید:

یکی از مسئولان امریکایی واقعا مهم که تماس مستقیم با موضوع عراق دارد در پاسخ به سوال من درباره شیعیان عراق گفت: «شیعیان عراق نسبت به شهروندان سنی کشورشان با گشودگی برخورد می کنند همان برخوردی که با سنی ها در کشورهای عربی می شود. قطعا می دانیم که سنیان عرب هیچ روی خوشی به شیعیان عراق نشان نمی دهند. نه با آنها هماهنگی می کنند و نا با آنها در هیچ کدام از راه حل ها برای حل مشکلات موجود مشارکت می کنند. حتی بعضی از آنها هنوز قانع نشده اند که شیعیان در عراق در اکثریت هستند.»

نظر دادم: «شیعیان عراق از شهروندان سنی کشورشان سال ها رنج دیده اند. آنها ایران به ویژه نظام اسلامی آن را از زمان ایجادش در سال 1979 حامی خود می دانند. سنیان عرب یا هر شهروند عربی دیگر اعتراف به آنها را رد می کنند. آنها به ایران احتیاج دارند و ایران نیز به رغم قدرت نظامی اش که هیچ جای بحث نیست، به آنها نیاز دارد. برای همین یک رویکرد استراتژیک عمیق میان آنها به وجود آمده است. و این به آن معنا است که عراق امروز با اکثریت شیعی خود از ایران در قضایای مختلف استراتژیک حمایت می کند و سیاست های آن را اجرا می کند و شاید توجهاتی نسبت به آن داشته باشد و حتی در برهه ای به مخالفت با امریکا و کشورهای دیگر متخاصم با ایران برخیزد. مثلا سوریه اسد جزء مهمی از پروژه منطقه ای ایران است. و برای همین ایران به نوری مالکی، نخست وزیر عراق یا به افراد دیگر اجازه نمی دهد که اسد در صورتی که نیاز به کمک مستقیم پیدا کرد به او کمک نکنند. در فضای به شدت مذهبی داخلی عراق و همین طور منطقه، طبیعی است که سنی های عراق و سنی های سوریه احساس کنند که در یک معرکه واحد در برابر شیعیان در سوریه و خارج از سویه قرار دارند. در این زمینه اجازه بده به اتفاقی که در جریان ناآرامی های سوریه در مرز این کشور با عراق رخ داد، اشاره کنم. یک روز شورشیان سوری ده ها نفر از سربازان حکومت اسد را که به عراق فرار کرده بودند در جریان بازگشتشان به سوریه کشتند. نظامیان عراقی با نظامیان سوری تماس گرفتند و پرسیدند که چرا از بالگرد علیه شورشیان در گذرگاه ها استفاده نمی کنید. آنها جواب دادند که طوفان شن بود، نتوانستیم. این یعنی چه؟ برایم توضیح بده.»

جواب داد: «تو تصویر را واقعا بغرنج نشان می دهی و واقعیتش هم همین است. در عراق احزاب و ایدئولوژی ها وجود ندارند. در آن جا شخصیت ها و طایفه ها و مذاهب و عشایر حرف اول و آخر را می زنند. هیچ کدام از اصول دموکراسی در آن رعایت نمی شود. صدام حسین، نمونه ای از همه عراقی ها بود. ایاد علاوی، نخست وزیر سابق نیز صدام شیعی بود کما این که نوری مالکی، نخست وزیر فعلی هم خود صدام شیعی است.»

نظر دادم: «مرجعیت های دینی عراقی به ویژه شیعیان و از جمله آیت الله سیستانی مقیم در نجف از طبقه سیاسی کشور خشمگین هستند. و این خشم را با عدم استقبالش از بسیاری از چهره های بارز آنها بیان کرده است. اخیرا دولت تلاش کرد هیئتی را برای دیدار با آیت الله سیستانی نزد او بفرستد، و او اطلاع داد که با آنها دیدار نمی کند. بعد از آن توافق شد که با پسرش در خانه ای دیگر ملاقات کنند.»

جواب داد: «ما اطلاعات مشابهی داریم که می گوید مرجعیت های شیعی در نجف با سیاستمداران عراقی قهر کرده اند به ویژه با شیعیان آنها.»

پرسیدم: نظرت درباره کردها چیست؟ پیمانی دائمی میان کردها و شیعیان در عراق به ویژه در زمان صدام حسین بود، آیا به نظرت این پیمان امروزه مورد تهدید است؟ جواب داد: «نه مورد تهدید نیست. وضعیت کردی – عراقی امروز مرحله سختی را می گذراند. چندی پیش در یکی از مناطق میان ارتش عراق و پیشمرگه یا همان ارتش کردستان برخوردهایی شد. نزدیک بود این برخورد به درگیری شدید منجر شود. همچنان نوعی از این رویارویی میان آنها تا الآن وجود دارد. طالبانی، رئیس جمهوری عراق که خودش کرد است از بسیاری از این مشکلات می کاست. با مسعود بارزانی، شریکش در رهبری کردها و با مالکی و دیگران صحبت می کرد. اما بعد از مرض طالبانی این گفت وگوها متوقف شده است. تا الآن چیزی از او دیده نشده است. همچنان مریض است. بارزانی الآن نخستین مسئول کردی است. کردستان عراق در وضعیت بسیار نزدیکی به استقلال به سر می برد. او همچنان گفت و گو با ترک ها را رهبری می کند و همچنان همکاری جدی ای با آنها دارد.»

تحریریه دیپلماسی ایرانی/11