لزوم پرهیز عملی روحانی از افراط و تفریط

دیپلماسی ایرانی: عبارت هایی که حجت الاسلام و المسلمین حسن روحانی در مراسم تحلیف روز یکشنبه و بعد از آن در کنفرانس مطبوعاتی روز سه شنبه به کار برد، چقدر زمان بردند. این دیپلمات کهنه کار و معروف به عقل گرایی و تدبیر این عبارت ها را با توجهی ویژه انتخاب کرد و برای ایرانی ها و جهانیان بیان کرد، او بر لزوم «دور شدن از تخیل و اوهام» و «ایجاد توازن میان مبادی و واقعیت ها» هنگامی که قصد داشت اعتدال، شعاری که باعث رسیدنش به پست ریاست جمهوری شد را توصیف کند، تاکید کرد. وی در توصیف اعتدال گفت: «اسلوب عقلانی برای دور شدن از افراط و تفریط است.»  

اعتدال عامل اساسی در جلب حمایت بازاری ها و اصلاح طلبان و علما در قم و بخشی از سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از او بود، مساله ای که باعث شد تا ایرانی ها به واسطه آن بتوانند از واقعیت های اجتماعی سختی که 8 سال سیاست های اقتصادی محمود احمدی نژاد بر آنها تحمیل کرد، فاصله بگیرند. هم پیمانی عوامل ذکر شده و حمایت اجتماعی قدرتمند از او در وضعیت فعلی می تواند به روحانی کمک کند تا بتواند گشایشی در داخل و خارج به وجود آورد و ایران از فشارهای 70 درصدی کاهش ریال و صعود بیکاری در کشور که به رغم وجود منابع سرشار نفتی و گازی به 30 درصد رسیده است، خارج شود. البته نباید در این میان کاهش صادرات خارجی نفتی ایران علی رغم عدم پایبندی برخی کشورها به تحریم ها مثل کشورهای «بریکس» را نیز فراموش کرد که باعث شده تا توان اقتصادی این کشور قدرتمند اسلامی به پایین ترین حد در طول تاریخ خود برسد و باعث کاهش بیش از 40 درصدی صادرات نفتی اش شود.

اگر بتوان این گونه برداشت کرد که روحانی در تولید انرژی هسته ای ایران جانب تفریط را کنار می گذارد و وارد مرحله مذاکرات جدی در مذاکرات هسته ای که دلیل اصلی تحریم های بین المللی است، می شود، طبیعتا در مقابل از افراطی که احمدی نژاد و یارانش در این مساله می پیمودند نیز فاصله خواهد گرفت. سیاست تهاجمی ای که رئیس جمهوری سابق اتخاذ می کرد باعث شد تا وی تا آن جا پیش رود که خواهان فروپاشی امریکا و غرب شود و با اتکای به توانایی های بالای نظامی و تکنولوژیکی کشور متمایل به تقویت جایگاه نظامی و رویکرد جنگی شود. آن هم در زمانی که گفته می شود پیشرفت تکنولوژیک وسیله ای اساسی برای تاثیرگذاری در دو عرصه بین المللی و منطقه ای از طریق قدرت نرم است.

روحانی بسیار آسان می تواند اعلام کند که کشورش از دوران مبالغه گویی های دوران احمدی نژاد خارج شده است. همان سیاست شکست خورده ای که حتی باعث کاهش صعود چین شده و قدرت روسیه را به عنوان یک عامل استراتژیک جهانی نیز به چالش کشیده است. احمدی نژاد کسی بود که اعتقاد به قدرت ماورائی داشت و تلاش می کرد که این دیدگاه را وارد تحرکات سیاسی کشورش کند.

خروج ایران از دوران غیر واقعی دوران احمدی نژاد آسان ترین کارها است، آن چه روحانی باید انجام دهد این است که واقعیت های سیاسی و اقتصادی را به صورت ملموسی بیان کند تا ضمن تغییر وضعیت اقتصادی و سیاسی کشور دنیا و کشورهای جهان دریابند که ایران آماده است با آنها «برای مشارکت در حاکمیت جهان» به تفاهم برسد. همین عدم واقع گرایی ایران بود که باعث شد تا چیز چندانی از درآمدهای نزدیک به 800 میلیارد دلاری ایران در طول 8 سال دوران ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد باقی نماند.

واقعیت ایجاب می کند که روحانی فورا و بدون فوت وقت بگوید که با سیاست های سابق دوران احمدی نژاد فاصله می گیرد. اگر چه اولویت ها باعث می شوند تا وی نتواند به سرعت آن چه می خواهد را پیش ببرد و تغییرات فوری به وجود آورد. البته روحانی اولویت های خود را نیز به خوبی تعریف کرده است، او تلاش دارد تا آن جا که می تواند از سوریه و بشار اسد صحبت نکند و به شکل پراگماتیک واقعیت ها را دریابد، اگر چه خوب می داند که سوریه نقشی استراتژیک در سیاست های کلان منطقه ای ایران ایفا می کند، او خوب می داند که باید کاهش هزینه های تحریم ها به ویژه با رسیدن توافق در پرونده هسته ای در اولویت کاری اش باشد و روابط کشورش را با کشورهای همسایه در حوزه خلیج فارس به خصوص عربستان را بهبود بخشد.

منبع: الحیات/تحریریه دیپلماسی ایرانی/11