امریکا از فرصت مذاکره با روحانی استفاده کند

دیپلماسی ایرانی: حسن روحانی، هفتمین رئیس جمهوری ایران به هنگام تنفیض حکم ریاست جمهوری اش گفت: «من این مسئولیت را با حمایت آن کسانی که خواهان تغییر، رسیدن به زندگی بهتر، به دور از فساد و فقر و تبعیض هستند و می خواهند که کرامت بالاتری داشته باشند و سرنوشت بهتری برای آینده ایمنی داشته باشند، پذیرفته ام.»

روحانی در مراسم تحلیفش نیز تعهد داد که همه تلاش خود را برای رفع تحریم های ظالمانه و بهبود روابط ایران با همه کشورها به کار گیرد، اگر چه خوب می داند که بزرگترین مشکلش بحران اقتصادی عمیقی است که ایران در آن گرفتار شده، بیکاری در میان جوانان ایران به 45 درصد رسیده و تورم مالی نیز نزدیک به 35 درصد است و این در حالی است که تحریم های بین المللی به ویژه در بخش نفت باعث شده تا ایران نتواند به بسیاری از درآمدهای نفتی مورد نیازش دست یابد.

انتخاب روحانی در ایران اگر چه می تواند متاثر از تحولات بین المللی هم باشد اما در این میان دو مساله اساسی را نیز مطرح می کند: یکی این که رئیس جمهوری جدید ایران چقدر زمان نیاز دارد تا ثابت کند آدمی میانه رو، عقلانی، دوستدار حقوق بشر یا مسالمت جو با غرب است؟ دیگری این که چقدر زمان نیاز دارد تا تعریفی جدید برای برنامه هسته ای ایران ارائه دهد؟ ظاهر امر این است که هیچ ارتباطی میان این دو امر وجود ندارد. رئیس جمهوری ایران می تواند لیبرال باشد و در عین حال به برنامه هسته ای ایران نیز پایبند باشد به ویژه که مساله هسته ای به عنصری مهم در هویت امنیت ملی ایران تبدیل شده است. البته چنین چیزی مد نظر غرب نیست. اعتدال، عقلانیت و رویکرد مسالمت جوی رئیس جمهوری جدید را نمی توان از همین الآن پیش بینی کرد چرا که همچنان سوال های پاسخ داده نشده مهمی وجود دارد: آیا برنامه هسته ای ایران را متوقف خواهد کرد یا بازی ای مثل بازی سلف خود را دنبال خواهد کرد اما با رفتاری مودبانه و بافرهنگ تر؟

ایالات متحده امریکا یک سال دیگر به ایران فرصت داد و انتخاب گزینه نظامی علیه این کشور را تا انتخابات ریاست جمهوری این کشور در ماه ژوئن به تعویق انداخت تا به رئیس جمهوری جدید فرصتی برای اصلاح زیان های به جا مانده از دوران احمدی نژاد داده باشد. هدف از این کار دادن فرصتی بیشتر به دیپلماسی برای تبدیل کردن ایران به شریکی قابل مذاکره برای یافتن راه حلی دیپلماتیک برای پرونده هسته ای این کشور است. در این میان این سوال نیز مطرح می شود که تا چه اندازه تحریم های بین المللی توان انعطاف سیاسی در برابر ایران را دارند؟

نتایج انتخابات ریاست جمهوری ایران ناگهانی بود، روحانی به عنوان تنها مرد روحانی در میان رقبای ریاست جمهوری که از اعضای حلقه رهبر انقلاب جمهوری اسلامی ایران محسوب می شود، پیروز انتخابات شد و ثابت کرد که قواعد سیاسی عقلانی نیز می تواند در ایران پیروز شود. اما این اتفاق زمانی افتاده که ایران در سخت ترین وضعیت اقتصادی طول تاریخش دچار شده و بیش از هر زمانی نزدیک به حمله نظامی غرب از زمان جنگ جهانی دوم تا کنون بوده است. فرصت مانور کوتاه است و تهران با فشارهای داخلی باید پاسخ مناسبی به خواسته های جامعه بین المللی بدهد.

روحانی فقط امید نسل جوانی که به دنبال تحول اقتصادی است، نیست بلکه کشورهای غربی از جمله ایالات متحده امریکا نیز  به او امیدوارند و از رئیس جمهوری ایران می خواهند که از درگیر شدن در جنگی دیگر در خاورمیانه اجتناب کند، آن هم بعد از آن که از عراق خارج شده است و قصد دارد در سال آینده از افغانستان خارج شود. در حال حاضر لیبی آخرین جبهه ای بوده که غرب به قصد تغییر نظام به آن حمله کرد و تاثیرات آن را نیز دیده است، در چنین فضایی روحانی به قدرت رسیده که البته این فضا به سود او بوده است. چرا که غرب از هر گونه جنگ نظامی فراری است و این فرصتی طلایی در اختیار روحانی قرار می دهد.

این صحیح است که مساله غنی سازی اورانیوم در اختیار روحانی نیست و در دست رهبر معظم انقلاب ایران است اما روحانی می تواند سیاستی را در سطح روابط بین المللی ایران مطرح کند که برای رهبر انقلاب نیز راضی کننده باشد. دقیقا از همین ناحیه است که ایالات متحده نیاز مبرم به مذاکره مستقیم با ایران دارد. اگر امریکا با این نیت برای مذاکره اعلام آمادگی کند، به رغم تحریم های سنگینی که علیه آن اعمال کرده، رهبر جمهوری اسلامی ایران مخالفتی با آن نخواهد داشت. این مذاکرات نباید محدودیت زمانی داشته باشد و فقط محدود به توقف غنی سازی ایران شود، بلکه باید شامل همه مسائلی شود که ایران بر سر آنها با امریکا و غرب اختلاف دارد. ایران کشوری است که توانایی های بسیاری دارد که غرب نمی خواهد این توانایی ها را به رسمیت بشناسد. بی شک صحبت کردن با زبان مخاصمه نمی تواند انگیزه لازم برای مذاکره نزد ایرانی ها فراهم کند.

در این میان سخت ترین مرحله این است که هر کدام از دو طرف، کی، کجا و چگونه حاضر به امتیاز دادن به یکدیگر هستند؟ اگر به سخنرانی های روحانی توجه کنیم او را توانا در سخنوری می بینیم که با این ویژگی می تواند نقشی مهم در بسیاری از پرونده ها ایفا کند.

از سوی دیگر، مواضع رئیس جمهوری جدید بعد از مواضع تند احمدی نژاد باعث شده زمانی مناسب برای ایران فراهم شود تا در این مدت بتواند خط و مشی های دیپلماسی جدید خود را طراحی و اجرا کند. روحانی می تواند با اعتماد و حمایت رهبری در کار خود موفق شود و اسرائیل نیز باید از این فرصت نهایت استفاده را ببرد به جای آن که دائما در آتش جنگ بدمد و مشکل تراشی کند.

منبع: القدس العربی به نقل از هاآرتص/تحریریه دیپلماسی ایرانی/11