استراتژی نگاه به آفریقا موفق نبود

دیپلماسی ایرانی: پیش از سفر اخیر محمود احمدی نژاد به سه کشور بنین، نیجر و غنا در جنوب آفریقا، گمانه زنی ها در مورد فروش اورانیوم به ایران از سوی این کشورهای فقیر، تقویت شده بود. این تردید ها به نگرانی غرب در مورد برنامه های هسته ای ایران دامن زد، اما در نهایت احمدی نژاد نه با اورانیوم، بلکه با قرارداد هایی در زمینه صدور ویزا برای دیپلمات ها و دیگر همکاری ها در زمینه بهداشت و درمان به کشور بازگشت.

این در حالی است که گفته می شود احمدی نژاد یک بار دیگر تا پایان دوره ریاست جمهور خود به قاره سیاه سفر خواهد کرد. به گزارش رویترز، سفر های مکرر احمدی نژاد به کشورهای آفریقایی در هفت سال گذشته حاکی از تلاش ویژه وی برای به راه انداختنی کمپینی در حمایت از ایران در نهاد های بین المللی و مقابله با تحریم هاست.

یک تحلیلگر سیاسی در ژوهانسبورگ با اشاره به گسترش نفوذ ایران در آفریقا، می گوید: آفریاق با چشم انداز رشد اقتصادی 5 درصدی مواجه است و به همین دلیل به منطقه جذابی برای سرمایه گذاری تبدیل شده است. اما همین موقعیت به کشورهای آفریقایی امکان می دهد تا از قدرت انتخاب بیشتری در رابطه با کشورها بهره مند شوند. در همین حال از آنجایی که کشورهایی مانند نیجریه، غنا، جاد و گینه، در جمع تولید کنندگان نفت قرار دارند، ابزار اصلی ایران برای برقراری رابطه با کشورها یعنی منابع نفتی، کارآیی خود را در مورد این کشورها از دست می دهد. البته برخی کشورهای آفریقایی نیز به واردات نفت از ایران وابسته بودند که با تحریم های آمریکا، ناگزیر به جایگزینی منابع شدند.

برای مثال کنیا، از جمله متحدان غرب در شرق آفریقا، ظرف مدت چند روز از واردات 4 میلیون تنی نفت از ایران چشم پوشی کرد. وزیر امور خارجه کنیا با اشاره به تحریم های غرب علیه ایران خاطرنشان کرد، کشورش به واردات نفت از ایران نیاز دارد اما در عین حال واقعیت هایی وجود دارد که باید آنها را درک کند.

تحلیلگرن می گویند، شماری از کشورهای در حال توسعه آفریقا بر این باورند که ایران از حق غنی سازی اورانیوم برخوردار است اما باید به درخواست های سازمان ملل برای شفاف سازی در برنامه های هسته ای اش، عمل کند.

احمدی نژاد که برای پنجمین بار در دوران ریاست جمهوری اش، اخیرا به آفریقا سفر کرده ، همچنان اعتقاد دارد جمهوری اسلامی و کشورهای آفریقایی روابط توسعه یافته ای دارند و قاره آفریقا از اهمیت خاصی برای ایران برخوردار است.

اما باوجود نگاه مثبت احمدی نژاد به قاره سیاه، باید گفت لابی گری ایران با این کشورها در سازمان ملل نتیجه ای نداشته و کشورهای آفریقایی به هر 4 قطعنامه شورای امنیت علیه ایران که در سال های 2006 تا 2010 به تصویب رسید، رای مثبت داده اند. از سوی دیگر آمار صندوق بین المللی پول حاکی از آن است که روابط تجاری ایران با آفریقا، تحت تاثیر تحریم ها قرار گرفته است. برای مثال، صادرات ایران به آفریقا که در سال 2011 به 3 میلیارد و 900 میلیون دلار رسیده بود، در سال گذشته به یک میلیارد و 800 میلیون دلار رسید.

در این بین تعهد ایران به قرارداد ساخت پالایشگاه در سنگال هیچگاه عملی نشد و برخی ادعا ها در مورد ارسال تجهیزات از ایران به نیجریه از طریق گامبیا نیز موجب شد که داکار روابط خود را با تهران  قطع کند.

همچنین روابط ایران و حزب الله در غرب آفریقا برای برخی تحلیلگران آفریقایی عامل نگرانی به شمار می رود. از سوی دیگر اظهارات احمدی نژاد در پایتخت نیجریه در مورد لزوم اتحاد کشورهای مسلمان برای ایستادگی در مقابل غرب نیز حساسیت برخی مقامات در آفریقا را برانگیخت.

این در حالی است که باوجود تلاش ایران برای تقویت روابط با کشورهایی مانند نیجر، وزیر امور خارجه این کشور با توجه به کمک های فرانسه به نیجر مدعی شد، هرگونه رابطه کشورش با ایران طبق قوانین بین المللی خواهد بود. در این بین برخی مقامات غربی ادعا می کنند شاید در گذشته آمریکا و متحدانش به نادیده گرفتن عملیات ایران در آفریقا متهم می شدند اما اکنون جای نگرانی وجود ندارد، چرا که کشورهای آفریقایی می دانند منافع درازمدتشان از سوی چه کشورهایی تامین می شود.

تحریریه دیپلماسی ایرانی / 10