افق نه چندان روشن همکاری ایران و قاره آفریقا

دیپلماسی ایرانی: روز جمعه دومین اجلاس بین‌المللی ایران و آفریقا با حضور مقامات عالی اقتصادی بیش از ۲۰ کشور آفریقایی و با سخنرانی ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهوری اسلامی ایران در محل سالن اجلاس سران کشورهای اسلامی برگزار شد. به نوشته ایسنا، رئیس‌جمهور در این همایش با اشاره به ضرورت شناخت دقیق ظرفیت‌ها و استعدادهای موجود در کشورهای آفریقایی، وجود معادن و منابع گسترده در این کشورها و فناوری و دانش لازم برای بهره‌برداری و فرآوری این معادن در جمهوری اسلامی ایران را ظرفیت‌های متقابل و مکمل توصیف و اضافه کرد که کشت فراسرزمینی و تأمین منابع اولیه برای مراکز تولیدی و صنعتی با قیمت مناسب از دیگر زمینه‌های همکاری با آفریقا هستند. رئیسی، گام بعدی در زمینه گسترش روابط دو طرف را شناخت موانع پیش‌رو و تلاش برای رفع آنها دانست و عنوان داشت که تمهید زیرساخت‌های لازم برای گسترش روابط از جمله توسعه و تقویت خطوط کشیرانی، خطوط هوایی و رفع مشکلات نقل و انتقالات مالی و پولی از زمینه‌های ضروری برای گسترش روابط و همکاری‌ها میان دو طرف است.

عباس علی‌آبادی، وزیر صنعت، معدن و تجارت نیز در این اجلاس بر ایجاد دبیرخانه دائمی اجلاس همکاری‌های اقتصادی ایران و آفریقا در این وزارتخانه و پیگیری مسائل مهم در جهت توسعه روابط برد- برد با کشورهای آفریقایی تأکید کرد. وزیر صنعت، معدن و تجارت با بیان اینکه در این اجلاس فرصت بسیار خوبی فراهم شده است تا نهادهای مالی مهم و پشتیبان صادرات و سرمایه‌گذاری با یکدیگر مذاکره و ملاقات داشته باشند تا نتیجه آن در تعمیق روابط بانکی طرفین را مشاهده کنیم، اظهار کرد که آمادگی بر تشکیل اتاق‌های بازرگانی و افزایش تعداد مراکز تجاری از ۱۰ مرکز به حداقل ۱۵ مرکز و افزایش تعداد رایزنان به ۱۲ رایزن در یک افق کوتاه‌مدت، تسهیل در دسترسی متقابل رایزن‌ها در قالب هیئت‌های تجاری و حضور در نمایشگاه‌ها و عرضه محصولات ایران در افریقا به صورت متقابل را داریم.

با این حال و برخلاف آنچه در این نشست روز جمعه عنوان شد، علی لقمانی در گفت‌وگو با «شرق» اذعان دارد که صرفاً با برگزاری همایش و سخنرانی نمی‌توان از ظرفیت‌های بکر سایر نقاط جهان استفاده کرد. چراکه به باور این کارشناس حوزه بین‌الملل، «به نظر می‌رسد سیاست خارجی ایران، ریل‌گذاری خود را با تمرکز بر خاورمیانه عربی پیش برده است و مناطقی مانند آسیای میانه، شبه‌قاره و همچنین آفریقا به شکل جدی مدنظر دیپلماسی اقتصادی نیست».

البته لقمانی این را هم متذکر می‌شود که با وجود محدودیت‌های پولی، مالی و بانکی و نیز تداوم و تشدید تحریم‌های جاری غرب علیه ایران، پتانسیل لازم برای تهران در جهت مبادلات دو یا چند جانبه با دیگر کشورها از آسیای میانه و آفریقا گرفته تا آمریکای لاتین و به شکل اولی، اروپا وجود ندارد. مفسر حوزه سیاست خارجی اگرچه موضوع یا دستور کار تهران در حوزه تهاتر کالا با برخی کشورهای آسیای میانه، آسیای جنوب شرقی و آفریقایی را هم پیش می‌کشد، اما این نکته مهم را نیز یادآور می‌شود که با توجه به مشکلات کنونی اقتصادی و معیشتی در داخل کشور، سیاست تهاتر کالا به مثابه یک تاکتیک و درمان موقت عمل می‌کند که گاهی هزینه‌های آن به مراتب بیشتر از فایده و خروجی آن خواهد بود./شرق