تاثیر تحریم ها بر پیروزی روحانی

دیپلماسی ایرانی: دنیس راس، برای دو دهه در خط مقدم دیپلماسی آمریکا در خاورمیانه قرار داشت و تا چندی پیش به عنوان دستیار ویژه اوباما و مشاور ارشد وزیر خارجه آمریکا با تمرکز بر موضوع ایران، فعالیت می کرد. وی در دولت های جورج بوش و بیل کلینتون پست های کلیدی داشت و همچنان نظریه های او در سیاست های آمریکا در قبال اروپا، خاورمیانه و کشورهای باقی مانده از جماهیر شوروی سابق، تاثیرگذار است. او که هم اکنون در بخش سیاست خاور نزدیک موسسه واشینگتن حضور دارد، همچنان به انتشار دیدگاه های خود در مورد مسائل مهم بین المللی از جمله ایران ادامه می دهد. او در گفت و گو با ایران وایر در خصوص اهمیت رویکرد جدیدی در دیپلماسی در قبال ایران سخن گفته که می تواند نقطه پایانی برای مجادله هسته ای ایران باشد. او می گوید در صورتی که ایران جدیت خود را ثابت کند، شانس دستیابی به توافق بالا خواهد بود.

آیا اعتقاد دارید که تحریم ها در پیروزی روحانی در انتخابات ریاست جمهوری نقش داشته است؟

بله. تحریم ها در گام نخست نشان دادند در سیاستی که ایران دنبال می کند، هزینه ای وجود دارد. روشن است روحانی که علیه ایزوله بین المللی سخن و کاهش تحریم ها و فشار اقتصادی سخن می گفت، 51 درصد را آرا را به دست آورد. پس تردیدی وجود ندارد که رای به روحانی در واقع پاسخی به تحریم ها بود.

انتخابات اخیر در ایران نشان داد که اکثریت رای دهندگان از میانه روی و مصالحه حمایت می کند. آیا این نکته اهمیت دارد که آمریکا نشان دهد پیام مردم ایران را شنیده و هدف از تحریم ها مردم ایران نیستند؟

آمریکا باید با شفافیت توضیح دهد که چرا تحریم ها را علیه ایرن اعمال می کند. این تحریم ها علیه مردم ایران نیست، بلکه علیه مواضعی است که دولت در ایران اتخاذ کرده است. در صورتی که ایرانیان با جامعه بین المللی به توافق برسند، تحریم ها نیز لغو می شوند اما تا کنون تهران به این مصالحه تمایل نشان نداده است. این در حالی است که تردیدهایی در مورد ماهیت نظامی برنامه های هسته ای ایران وجود دارد و ایران نمی خواهد به تعهدات مرتبط با فعالیت های هسته ای پایبند باشد! بنابراین تحریم ها علیه ایران اعمال شده است. به همین دلیل، تهران باید رفتار خود را در ماجرای هسته ای تغییر دهد تا زمینه لغو تحریم ها فراهم شود.

تحریم هایی که اوایل سال جاری به تصویب رسیده بودند ، دوشنبه هفته گذشته و در حالی که هنوز روحانی وارد ساختمان ریاست جمهوری نشده، از سوی آمریکا به اجرا درآمدند. بسیاری بر این باورند که این اقدام موقعیت روحانی را تضعیف می کند.

درست است که ایرانیان به روحانی رای داده اند که مواضع متفاوتی دارد، اما او هنوز رئیس جمهور نشده و از سوی دیگر هنوز تغییری در سیاست هسته ای جمهوری اسلامی ایجاد نشده است. به گمان من در حال حاضر این آمادگی در آمریکا وجود دارد که با ایران مجهز به قدرت هسته ای غیر نظامی کنار بیاید، اما این پتانسیل تنها زمانی به فعل تبدیل می شود که تهران برنامه های هسته ای خود را در مسیری هدایت کند که امکان گام نهادن در راه تولید سلاح هسته ای وجود نداشته باشد. اما تا زمانی که جمهوری اسلامی ایران تغییر رفتار ندهد، باید هزینه پرداخت کند.

تا زمانی که سناریوهای جایگزین به طور جدی مورد بررسی قرار گیرند، ایران چقدر زمان دارد و جدول زمانی قابل قبول برای غرب چیست؟

زمان در حال سپری شدن است. تا زمانی که تهران برای تغییر روند برنامه های هسته ای تصمیم گیری نکند، همواره امکان توسعه آن را دارد. به گمان من چندین ماه زمان باقی مانده اما نه بیشتر. به بیان دیگر تا پایان سال فرصت داریم.

روحانی برای برداشتن گام هایی که در نظر دارد، یک پوشش سیاسی می خواهد، آیا اقدامی وجود دارد که آمریکا بتواند از طریق آن این پوشش را در اختیار رئیس جمهور جدید ایران قرار دهد؟

به نظر من امکان لغو تحریم ها وجود ندارد چرا که ایران هنوز رفتار خود را تغییر نداده است. اما این احتمال وجود دارد که برای مدتی تصویب تحریم های جدید متوقف شود. به این ترتیب نشانه ای برای ایران ارسال می شود و فرصتی در اختیار رئیس جمهور جدید قرار می گیرد.

چه علائمی باید از سوی تهران ارسال شود تا نشان دهد روحانی عزم راسخی در حل مجادله هسته ای دارد؟

موارد متعددی وجود دارد. برای مثال روحانی می تواند به سرعت برای ازسرگیری گفت و گو ها ابراز تمایل کند. ملاقات دوجانبه با آمریکا نیز می تواند نشانه ای دیگر باشد. روحانی با تشکیل هیات مذاکره کننده هسته ای جدید می تواند رویکرد تازه خود را به غرب نشان دهد. مشکل سعید جلیلی به عنوان مذاکره کننده هسته ای این بود که فضای زیادی را برای مذاکره باقی نمی گذاشت.

در حال حاضر سه مقام میانه رو در راس قدرت در آمریکا قرار دارند، اوباما در کاخ سفید، جان کری در وزارت خارجه و چاک هیگل در پنتاگون. آیا این فرصتی طلایی برای ایران به شمار می رود؟

تردیدی وجود ندارد که این دولت در آمریکا به دنبال حل دیپلماتیک مساله ایران است، اما آمریکا نمی تواند به تنهایی این اقدام را انجام دهد. ایرانیان نیز باید با تغییر رویکرد خود به تحقق این هدف کمک کنند.

کشورهای منطقه مانند عربستان و قطر چه نقشی در اعمال فشار بر آمریکا برای جبهه گیری علیه ایران دارند؟ باتوجه به فضای فرقه ای گرایی در منطقه، این فشار ها چه تاثیری بر دیپلماسی در قبال جمهوری اسلامی دارند؟

به اعتقاد آنها ایران نه تنها از طریق مساله هسته ای، بلکه به کمک نیروهای نیابتی خود، همسایگان را تهدید می کند. گروه حزب الله تحت حمایت جمهوری اسلامی ایران در بسیاری از کشورهای منطقه فعالیت هایی انجام می دهد که نمونه اخیر آن در سوریه است! به گمان آنها، ایران رویکرد دفاعی ندارد و بیشتر این رویکرد تهاجمی به نظر می رسد.

بسیاری از ایرانیان سیاست آمریکا علیه برنامه های هسته ای کشورشان را درک نمی کنند، فاکتور اسرائیل تا چه اندازه در موضع گیری های آمریکا تاثیر دارد؟

نگرانی های اسرائیل یک عامل است اما دلیل اصلی موضع گیری آمریکا در قبال برنامه های هسته ای ایران نیست. واشینگتن گمان می کند در صورت دستیابی ایران به سلاح هسته ای؛ عربستان نیز در این راه گم می گذارد و شاید ترکیه نیز به چرخه هسته ای منطقه ملحق شود. یک خاورمیانه هسته ای به طور حتم به نفع آمریکا نخواهد بود.  

تحریریه دیپلماسی ایرانی / 10