قرعه روسیه به نام سوریه و لبنان افتاد

 اشتراک کلمات "روسیه و سوریه" اکنون بیش از هر زمان دیگری مصداق عینی پیدا کرده است. اگر تا دیروز شک و شبهه ای در ادامه حمایت روسیه از سوریه وجود داشت اما حالا همه کارشناسان سیاسی در خاورمیانه بر این اعتقادند که مسکو هرگز دمشق و نظام سوریه به رهبری بشار اسد را رها نخواهد کرد و در برابر خواسته های غرب و برخی کشورهای عربی که خواستار سقوط نظام سوریه هستند، مقاومت و ایستادگی خواهد کرد.

به گزارش خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا) در بیروت، رسانه های عربی و غربی حامی شبه نظامیان مخالف نظام سوریه در طول یک سال و نیم اخیر نقش ایران را در استمرار نظام سوریه به رهبری بشار اسد بسیار پررنگ تر از هر نیروی منطقه ای و بین المللی نشان داده اند اما حقیقت این است که این رسانه ها یا خجالت می کشند و یا ترس و واهمه ای بسیار دارند تا از نقش روسیه در تحولات سوریه و لبنان بنویسند. اما همه به خوبی می دانند روسیه با همه توان نظامی و افسران خبره اش در جنگ و درگیری های شدید در سوریه حضوری جدی دارد و دیگر مثل گذشته قصد و نیتی هم بر سرپوش گذاشتن بر آن را ندارد زیرا بی چون و چرا جنگ سرد رسمی جدیدی این بار بین آمریکا و روسیه در خاورمیانه آغاز شده است در حالی که مسکو تلاش می کند تا با ارث و میراث ارتباطات و نفوذ شوروی سابق بار دیگر جای پای خود را در خاورمیانه مستحکم کند.

اما چرا می گوییم که روسیه حضوری پرقدرت در سوریه دارد؟ در پاسخ می توان گفت:

1- هنگامی که هواپیمای نظامی ترکیه در آب های مرزی سوریه در دریای مدیترانه (روبروی منطقه ساحلی سوریه،جایی که نیروی دریایی روسیه در آن استقرار دارد) سقوط کرد نه تنها ترکیه بلکه پیمان ناتو نیز به جز الفاظ دیپلماتیک، قادر به هیچ واکنشی نبود و این نه به آن خاطر که مدعی شویم که هواپیمای نظامی ترک به دست روسیه ساقط شده است بلکه به آن دلیل که روسیه از واکنش پدافند هوایی ارتش سوریه حمایت و مستقیم وارد خط درگیری دیپلماتیک با ترکیه و پیمان ناتو شد.

2- هواپیماهای نظامی سوریه اکنون آزادانه در مناطق شمالی این کشور و در نزدیکی مرز ترکیه مشغول عملیات نظامی علیه شبه نظامیان مورد حمایت ترکیه است و ترکیه تاکنون نه تنها هیچ واکنشی از خود نشان نداده است بلکه به رغم علاقمندی ناتو و آمریکا، حتی تاکنون نتوانسته "حکم منطقه ممنوعه پروازی" را در این منطقه کسب کند. و چه کسی است که نداند نیروی هوایی سوریه زمانی وارد وارد این حوزه عملیاتی شد که چراغ سبز روسیه را در این زمینه دریافت کرده بود.در حقیقت به دلیل نقش روسیه در تحولات اخیر سوریه، شورای امنیت سازمان ملل، ناتو، اتحادیه اروپا و آمریکا تا الان نتوانسته اند طرح منطقه ممنوعه پروازی برای نیروی هوایی سوریه را به مرحله اجراء بگذارند.

3- نیروهای شبه نظامی مخالف نظام سوریه (با کمک اطلاعات ، طرح و برنامه ترک ها و پیمان ناتو) طرح ها و اقدامات نظامی متعددی را برای سقوط دمشق پایتخت سوریه بکار گرفته اند اما هر یک از آنها یکی از بعد از دیگری شکست خورده است و این در حالی است که ارتش سوریه طی یک ماه اخیر موازنه نظامی را در میدان داخلی سوریه به نفع خود تغییر داده است و ضربات سنگینی بر پیکره مخالفین شبه نظامی وارد کرده است. اکنون همه می دانند که اگر کمک های عملیاتی و اطلاعاتی روسیه نبود این هدف هرگز برای نظام سوریه محقق نمی شد.

4- روسیه به خوبی می داند لبنان جایی است که بیشترین نقش را در معادله امنیتی آینده سوریه ایفاء خواهد کرد لذا در طول یکسال اخیر تلاش های خود را در بیروت افزایش داده و حضوری بسیار پرقدرت و پررنگ در صحنه سیاسی و امنیتی این کشور برای خود دست و پا کرده است که با دیدار اخیرمیخائیل باگدانوف، نماینده ویژه پوتین در امور خاورمیانه و معاون وزیر امورخارجه روسیه از بیروت تکمیل شد.

بوگدانوف، فرستاده ویژه پوتین به بیروت همه عرف های دیپلماتیک سابق مسکو در لبنان را بر هم زد و و با دیدارهای سی گانه اش (شکستن رکورد دیدارهای یک مقام مسئول بلندپایه خارجی در لبنان) با همه طرف های سیاسی لبنانی نشان داد که روسیه عزم خویش برای ایجاد دیپلماسی فعال تر از گذشته در خاورمیانه را آغاز کرده در حالی که مهمترین مفاد این این دیدار آن بود که روسیه در حمایت از سوریه بسیار جدی است.

شاید مهمترین دیدار بوگدانوف با سید حسن نصرالله، دبیرکل حزب الله لبنان بود. وی پیش از این دیدار با محمد رعد، رئیس فراکسیون مقاومت اسلامی در پارلمان لبنان نیز دیدار کرده بود. نماینده ویژه پوتین در این دیدار آخرین تحولات سوریه و لبنان را با سید حسن نصرالله در میان گذاشت و این در حالی است که شیخ نعیم قاسم، معاون دبیرکل حزب الله لبنان در خصوص دیدار بوگدانوف با سید حسن نصرالله گفته است: دیدار دو طرف با محور بررسی مسائل لبنان و منطقه بود، مسکو در حال پی گیری مسائل منطقه است. معاون دبیرکل حزب الله تصریح کرد که مسکو مواضعی نزدیک و شبیه به حزب الله درباره حل بحران سوریه از طریق گفت وگو دارند.

بوگدانوف در دیدارهای خود با مقامات لبنانی تنها راه حل بحران سوریه را راه حل دیپلماتیک و آغاز گفتگوها بر اساس طرح ژنو اعلام و تاکید کرد که راه حل نظامی و طرح سقوط نظام سوریه بی فایده است و به جایی نخواهد رسید و به شدت با دخالت کشورهای همسایه سوریه در نزاع داخلی این کشور مخالفت و آن را عامل بی ثباتی در کشورهای منطقه خاورمیانه توصیف کرد.

برخی رسانه های لبنانی در طول دیدار بوگدانوف مدعی شدند پس از آن که روسیه، سوریه را از دست داده اکنون به دنبال آن است تا در عوض آن جای پای خود در لبنان را مستحکم کند اما سفیر مسکو در لبنان "الکساندر زاسیپکین" ضمن رد این ادعا گفت:این ادعا کاملا بی اساس و نادرست است،ما جایگاه مان را در سوریه را از دست نداده ایم تا جایگزینی برای آن به منظور تقویت نفوذمان در منطقه پیدا کنیم.

برخی از منابع دیپلماتیک که مایل به طرح اسم خود نبودند گفته اند که در جریان دیدار بوگدانوف با ولید جنبلاط طرف روسی از وی خواسته است تا با دقت بیشتری به تحولات سوریه نگریسته شود به خصوص آن که مسکو معتقد است حفظ نظام سوریه به رهبری بشار اسد می تواند یکی از عوامل اصلی برای جلوگیری از بروز درگیری طایفی سنی- شیعی و حفظ جایگاه اقلیت های دینی و از جمله طایفه دروز در منطقه شود. برخی منابع رسانه ای نیز اعلام کرده اند که روسیه در تلاش است تا حزب سوسیالیست ترقی خواه لبنان به ریاست ولید جنبلاط را بار دیگر به مسکو نزدیک کند به خصوص آن که این حزب از نظر تاریخی و به خصوص در دوران شوروی سابق،جزو هم پیمانان مسکو به شمار می رفت اما چند سالی است که با پیوستن به 14 مارس لبنان از مواضع پیشین خود فاصله گرفته و در منظومه هم پیمانان آمریکا در لبنان قرار گرفته است.

بازیابی مواضع جدید مسکو در خاورمیانه نه تنها در سوریه و لبنان بلکه در دیگر کشورهای منطقه و از جمله ترکیه و عراق بسیار تاثیر گذار خواهد بود. روابط تاریخی احزاب چپ در خاورمیانه با شوروی سابق و ارتباط تنگاتنک قدیمی مسکو با کردهای ترکیه و عراق می تواند موازنه های جدید سیاسی در منطقه ایجاد کند به گونه ایی که از نظر سیاسی و امنیتی می تواند فشار بیشتری بر کشورهای حامی شبه نظامیان مخالف نظام سوریه ایجاد کند.

سید حسن نصرالله، دبیرکل حزب الله لبنان در سخنرانی سه شنبه شب خویش نیز به صورت ضمنی به روابط استراتژیک سوریه با روسیه اشاره و تاکید کرد که دمشق دوستانی در منطقه و جهان دارد که اجازه سقوط نظام سیاسی حاکم در آن را نخواهند داد. سید حسن نصرالله در حالی که از نبردی طولانی سخن می گفت در این سخنرانی گفت: سوریه هرگز سقوط نخواهد کرد. وی ادامه داد : دوستان حقیقی سوریه در منطقه و جهان هرگز اجازه نخواهند داد که سوریه در دستان آمریکا،اسرائیل و جماعات تکفیری سقوط کند.

وی در حالی از این امر پرده برداشت که تاکید کرد هیچ نیروی نظامی ایران در سوریه وجود ندارد و اگر دارد عناصری از کارشناسان هستند که نه در دو سال اخیر که طی سه دهه در سوریه حاضر بوده اند .

همه تحولات اخیر در خاورمیانه نشان می دهد که رویکردی جدید از جنگ سرد در اسیا و به خصوص خاورمیانه آغاز شده است. برخی بر این اعتقادند که روسیه در خاورمیانه و چین در شرق آسیا در برابر آمریکا و غرب طرف های اصلی این جنگ سرد را تشکیل می دهند و برخی گمانه زنی های سوال برانگیز و مشکوک این گمانه زنی ها، احتمال تشکیل دولت های جدید در خاورمیانه است که عملا منجر به مشروعیت بخشیدن به وجود رژیم صهیونیستی و ایجاد کمربند امنیتی قوی تر برای این رژیم از سوی ایلات متحده آمریکا خواهد شد. اما آنچه مسلم است این است که روسیه در قبال قضیه سوریه این بار پاشنه محکمی برای خویش ایجاد کرده است و در وهله اول در صدد حفظ نظام این کشور و در مرحله دوم در صدد برخواهد امد تا از تجزیه آن جلوگیری کند.

به زعم مسکو،سقوط سوریه باعث خواهد شد تا در دراز مدت گاز قطر از طریق این کشور راهی اروپا شده و این امر می تواند خطری بزرگ برای امنیت ملی و اقتصادی روسیه باشد زیرا بخش مهمی از درآمد روسیه که تا 70 درصد تخمین زده شده است از مسیر انتقال گاز این کشور به اروپا تامین شده و قدرت چانه زنی مسکو با اروپا در معاهدات منطقه ای و بین المللی را افزایش می دهد. از سوی دیگر روسیه در این اندیشه است که سقوط دمشق راه گسترش اندیشه های سلفی و تکفیری به سوی آسیای میانه را تقویت و نقش ترکیه در این کشورها را تقویت و عملا منجر به تغییر موازنه های امنیتی و نظامی به سود ناتو در جنوب روسیه خواهد شد.