تهران روی بغداد حساب کرده است

دیپلماسی ایرانی: در مقاله ای که اخیرا روزنامه فاینششال تایمز منتشر کرد، ترکیه به عنوان پیروز واقعی جنگ عراق معرفی شده و این در شرایطی است که ایران بانفوذترین نیروی خارجی در این کشور به شمار می رود. این روزنامه پرتیراژ انگلیسی اینگونه نتیجه گیری کرده است که شرکت های ترکی، تجارت پر رونقی در عراق دارند و ارزش روابط تجاری دوجانبه بالغ بر 10 میلیارد و 800 میلیون دلار بوده است.

اما آیا تجارت به تنهایی می تواند عامل تعیین کننده ای در معرفی پیروز جنگ عراق باشد؟

پاسخ به این پرسش با توجه به ظرفیت کشور برای نفوذ ملی و بین المللی متفاوت است. و زمانی که نوبت به عراق می رسد، به سختی می توان گفت که فعالیت اقتصادی به تنهایی کافی است. میزان نفوذ ایران در عراق بسیار زیاد است و همکاری های دو طرف به خصوص پس از تشدید بحران در سوریه، بیشتر شده است. از سوی دیگر در ماه های مارس و آوریل مقامات ایران و عراق سفرهای مکرری به بغداد و تهران داشتند که در جریان آن قرارداد های متنوعی منعقد شد.

در ماه مارس، علی اکبر صالحی، وزیر امور خارجه ایران به همراه حسین امیر عبداللهیان، معاون وزارت خارجه رهسپار عراق شد. صالحی با رهبران مذهبی در نجف  ملاقات کرد و عبداللهیان نیز به گفت و گو با مقامات عراقی بر سر موضوعات سوریه و بحرین، نشست.

در  دهم مارس، رستم قاسمی، وزیر نفت ایران برای گفت و گو با نوری المالکی، نخست وزیر، راهی بغداد شد. آنها در خصوص پروژه های مشترکی شامل گاز طبیعی که از ایران به عراق صادر می شود، مذاکره کرده و برای صادرات گاز به عراق از تاریخ 20 جولای 2013، توافق کردند.

در اوایل آوریل، حیدر مصلحی، وزیر اطلاعات جمهوری اسلامی تهران را به مقصد بغداد ترک کرد و علاوه بر ملاقات با مالکی حکیم، رهبر شورای عالی اسلامی ، رئیس مجلس و مشاور امنیت ملی عراق دیدار کرد. وی در جریان این سفر بر لزوم تقویت روابط دوجانبه به ویژه در زمینه امنیتی، تاکید کرد. مصلحی خاطرنشان کرد ایران آماده است تجریه خود را با عراق شریک شود.همچنین مقامات عراقی نیز در ماه های اخیر سفرهای متعددی به ایران داشتند.

در ماه فوریه، رئیس منطقه آزاد تجاری عراق به ایران سفر کرد و پس از ملاقات با همتای ایرانی خود در منطقه آزادی تجاری اروند، توافقنامه ای در زمینه ارتقای مبادله های دریایی و راه آهن بین دو کشور و همچنین همکاری های پالایشگاهی و پتروشیمی، منعقد کرد.

در 6 مارس نیز وزیر کشور عراق با همتای ایرانی خود ملاقات کرد. آنها در مورد همکاری های مرزی و آموزش نیروی پلیس عراق توسط ایران، مذاکره کردند.

در 5 مارس، ایران، عراق و سوریه توافقنامه همکاری ارتباطاتی امضاء کردند که به موجب آن سه کشور تبادل اطلاعات و سیگنال خواهند داشت. همچنین گزارش ها حاکی از آن است که ایران خدمات اینترنتی نیز به عراق ارایه می کند. قرارداد دیگری نیز در تاریخ 12 مارس برای تقویت همکاری ها بین نیروی دریایی ایران و عراق و برگزاری مانورهای نظامی مشترک، منعقد شد.

روشن است که روابط ایران و عراق به سرعت در حال رشد است. ارزش روابط تجاری دو کشور در حال حاضر 10 میلیارد و 700 میلیون دلار محاسبه می شود و انتظار می رود این رقم در پایان سال 2013 به 12 میلیارد دلار برسد.ایران به دنبال آن است که نه تنها روابط خود را با دولت مرکزی عراق، بلکه با دولت منطقه ای کردستان نیز تقویت کند. همچنان روابط ایران با دولت مرکزی عراق بسیار نزدیک است.

در نوامبر 2012، ایران عملیات احداث خط لوله گاز هزار و 500 کیلومتری را آغاز کرد که ایران را به عراق و سوریه ارتباط می دهد. گفته می شود که بخش 225 کیلومتری این خط لوله که بنا بوده در خاک ایران احداث شود، مراحل پایانی را پشت سر می گذارد و انتقال گاز به عراق از تابستان 2013، شروع می شود. هرچند ساخت این خط لوله دشوار است اما گامی مهم در راستای تقویت روابط تهران – بغداد و دور زدن تحریم ها به شمار می رود.

در صورتی که فشار بر مساله ایران و سوریه افزایش یابد، تلاش برای رونق هر چه بیشتر روابط تهران با بغداد دور از ذهن نخواهد بود، چرا که عراق نقشی مهم ایفا می کند و پلی در سیاست سوریه ایران محسوب می شود. از سوی دیگر عراق می تواند به یک منطقه ترانزیتی برای ایران تبدیل شود که به روی بازارهای خارجی گشوده می شود.

در همین حال، روابط ایران با عراق، نفوذ آمریکا در این کشور را نیز تحت تاثیر قرار می دهد. در واقع باید گفت آمریکایی ها از زمانی که به عراق حمله کرده اند، تنها زمانی توانسته اند اهداف خود را پیش ببرند که ایران نیز خواسته است. این روند در زمان شکل گیری دولت بسیار مشهود بود.

منبع: المانیتور/ تحریریه دیپلماسی ایرانی / 10

انتشار اولیه: پنجشنبه 12 اردیبهشت 1392/ باز انتشار: دوشنبه 16 اردیبهشت 1392